Gelişen ülkelerde dolara geçiş var!

İç piyasada yaşananları anlamaya çalışırken, dünyada da benzer durumların yaşandığını görüyoruz. Dolayısıyla geride bıraktığımız hafta "ekonomideki gelişmelere TL'deki değer kaybı damgasını vurdu" demek, piyasalara sadece "içeriden" ve "subjektif bakış açısıyla" bakmak olur. Çünkü doların bütün dünyada yükseldiği ve gelişen ülkelerin para birimlerinin tamamında değer kayıplarının yaşandığı bir hafta geçirdik. O halde tabloyu, "dünya genelinde dolara kayışın yaşandığı bir süreçten geçiyoruz" diye okumak daha doğru olur.İçeride haftaya 2.21'den başlayan dolar, cuma günü 2.33'ten kapandı ve Türk Lirası bir haftada yaklaşık yüzde 4.5 değer kaybetti. Benzer kayıplar Arjantin, Brezilya, Meksika, G. Afrika, Hindistan, Endonezya gibi ülkelerin para birimlerinde de yaşandı. Hatta Arjantin pesosunun dolar karşısındaki haftalık değer kaybı yüzde 15'i aştı. Bu tablo, dünyada "açıkça dolara geçişin olduğunu" bize gösteriyor. Geçen haftaya 2.85'ten başlayan ABD 10 yıllık tahvil faizi, cuma günü 2.70'e kadar geriledi. Bu faiz oranı ocak başında 3'ü test etmişti. Yaşanan gerileme de gösteriyor ki, ABD tahviline net giriş söz konusu. Peki bu hareketi hızlandıran sebepler neler oldu?
ABD ekonomisine dair olumlu sinyaller gelmeye devam ediyor. Dünya Bankası ABD'nin 2014'te yüzde 1.9, IMF ise 2.8 büyüyeceğini öngördü. Her iki kurumun tahmini de "yukarı yönü revizyon" şeklinde gerçekleşti. Öte yandan ABD'de ikinci el konut satışları da küresel krizden bu yana en yüksek seviyeye tırmandı. Bundan sonra gözler, artık daha dikkatli şekilde ABD Merkez Bankası'nı (FED) izleyecek. Tahvil alımlarını azaltmaya başlayan FED'in, bunu hangi hızda sürdüreceği belirleyici olacak. Bu anlamda 28-29 Ocak'ta yapılacak FED toplantısına odaklanacağız.
Ve geçen haftanın dikkat çekenleri...
gt; Borsa, dolarda yeni zirveler görülmesine rağmen 65 bine yakın seviyelerde tutunmaya devam ediyor. Bu, olumlu bir sinyal olarak kabul edilmeli. Çünkü dolar yükseldikçe, hisse senetlerinin de dolar bazlı fiyatı ucuzluyor.
gt; Dolardaki hareketler gösterge tahvilin faizine de yansımaya başladı... TCMB'nin bu hafta en az 2 gün ek parasal sıkılaştırmaya giderek piyasayı yüzde 9'dan fonlayacak olması, kısa vadeli tahvil faizini yüzde 11'e yaklaştırdı.


Gram altının fiyatı nbsp;5 ay sonra 95 TL

Küresel anlamda dolara geçiş yaşandıkça ve ABD tahvil faizi geri geldikçe, altının onsu da değer kazandı. Ons, ocak başında ABD faizi 3 seviyesinde iken 1205 dolarda bulunuyordu. Geçen hafta faiz 2.70'e kadar gevşeyince ons da 1270'e tırmandı. Hem onstaki artışın, hem de içeride doların yükselmesinin etkisiyle gram altının fiyatı 5 ay sonra 95 TL'ye kadar yükseldi. Bundan sonraki hareketlerde de ons ve dolardaki seyir belirleyici olacak.


Konut alacakların da nbsp;faiz faturası kabardı

Türkiye'de faizler (2 yıllık gösterge tahvil) 2013 yılının mayıs ayında yüzde 4.6 ile tarihî düşük noktaya gelmişti. Fonlama maliyetinin oldukça ucuzladığı o günlerde, konut başta olmak üzere tüketici kredilerinin faiz oranları da dip seviyelere kadar gerilemişti. 2013'ün ikinci yarısında 0.65 ile konut kredisi kullanmak mümkündü. Hem ABD Merkez Bankası'nın (FED) "para basma" politikasını azaltacağını açıklaması, hem de "Gezi Parkı" ve "17 Aralık" süreci ile devam eden siyasi ve toplumsal huzursuzluklar, ekonomik dengeleri de etkiledi. 2013 Mayıs ayında 1.80'lerden yükselmeye başlayan dolar, 2.33'e dayandı. Gösterge tahvilin faizi de 11'e yaklaştı. Bankaların mevduatlara ödediği faiz oranı, yüzde 10'un üzerine çıktı. Yaşananlar, ister istemez kredi faizlerine de yansıdı. Tüketicilerin en çok tercih ettiği konut kredi faizleri özellikle 17 Aralık sürecinin ardından yapılan revizyonlarla, bugün yüzde 0.99 seviyesine yaklaştı. Sonuç olarak geçen yaz 120 ay vade ile alınan 100 bin lira konut kredisinin aylık geri ödemesi (masraflar hariç) 1202 TL iken, bugün aynı şartlardaki kredinin taksidi 1428 TL'ye yükseldi. Böylece geri ödenecek tutar, 27.120 TL artmış oldu.


Kredi kullanımı nbsp;yüzde 35 geriledi
Faiz oranlarında yaşanan düşüşe paralel olarak 2013 yılı 2. çeyreğinde kullanılan konut kredisi rekor düzeye ulaştı. Nisan-Haziran aylarını kapsayan 2. çeyrekte; 198 bin kişi 16.9 milyar liralık konut kredisi kullandı. Zirveden önceki 3 çeyreğe bakıldığında, kredi kullanımının düzenli olarak yükseldiği dikkat çekiyor. 2012 yılının ikinci çeyreğinde 85 bin kişi 6.5 milyon TL, üçüncü çeyreğinde 133 bin kişi 10.3 milyon TL kredi kullandı. 2013'ün ilk çeyreğinde ise 152 bin kişi 12.3 milyar lira konut kredisi çekti. Zirvenin görüldüğü ikinci çeyreğin ardından faiz oranlarındaki yükselişin yansıması net olarak kendini gösterdi. 2013'ün üçüncü çeyreğinde 130 bin kişi 11.2 milyar lira konut kredisi kullandı. Böylece ikinci çeyrekte ulaşılan 16.9 milyar liralık rakam, yüzde 35 azaldı.





Ö.Faruk Bingöl/analiz

TÜRKİYE GAZETESİ