Eğitim için savaşan cesur bir Afgan kadını

Birleşik Arap Emirlikleri'nin ilk kadın hakimesi, 18 yaşında Afganistan'da kadınlar için bir okul kurmayı başarmış, en başta Taliban rejiminin katı kuralları arasında okumayı başarabilmiş Shabana, onun 16 yaşındaki öğrencileri ve birçok kadın girişimcinin arasında bir 8 Mart Dünya Kadınlar Günü etkinliği geçirdim. Konuşmacı olarak gittiğim bu etkinlikteki kadınların hikâyeleri, özellikle de Pakistan'daki Afgan mülteci kamplarını gezdiğim için, kadınların durumunu gördüğüm için; 24 yaşındaki Shabana'nın hikâyesi beni çok etkiledi. Dünya kadınlar günü dündü ama olsun, bir kez daha tüm kadınlarımızın dünya kadınlar gününü kutlarım. Kadın erkek herkese örnek olabilecek azim ve başarı hikâyelerini sizlere aktarmak için ben de Shabana ile bir söyleşi yaptım. 16 yaşındaki Uzma Quraishi okumakla ilgili susuzluğunu henüz 2 senede öğrendiği mükemmel İngilizcesiyle bize anlatırken ben okuma imkânını hazır bulmuş bir öğrencilik dönemi geçirdiğimi hatırlayınca, yeterince şükretmediğimi fark ettim… nbsp;
Nasıl bir ortamda büyüdünüz?
Kadınların evin dışında çalışmasına, okumasına izin olmayan Taliban rejiminin döneminde büyüdüm ben. Afganistan insanları için Taliban rejimi farklıydı, Sovyetler Birliği zamanında olsun veya iç savaşlar döneminde olsun, biz savaşı yakından tecrübe ettik ama bu farklıydı. Ama benim jenerasyonum için bu katı büyüme şekli normaldi. Çünkü biz alternatifini görmedik. Her ikisi için de zordu. Taliban öncesi farklı bir hayatı olanlar için zordu. Başka bir seçenekle hiç tanışmamış olan benim jenerasyonum için de çok tehlikeliydi.
Eğitim hayatınız nasıl başladı?
Ben çok şanslıydım. Ailem eğitime o kadar önem veriyordu ki, beni okutabilmek için hayatlarını tehlikeye attılar. Beni ve kız kardeşlerimi kaçak ve gizli bir okula gönderdiler. Bu kaça okul, birisinin evinin salonuna gidip, yüzlerce öğrenciyle tıkış tıkış eğitim görmeye çalışmak demekti. Birkaç öğretmen farklı öğrencilerle ilgilenmeye çalışıyordu. 2002 yılında ilk kez bir halka açık, resmi okula gittim. Taliban rejimi sonrasında. Sadece o zaman, çocukluğumun ne kadar haksız bir ortamda geçtiğini anladım. Bir okula gitmenin, kitaplarını saklamak zorunda kalmadan, nereye gittiğimle ilgili rol yapmak zorunda kalmadan, rahatça farklı dersler için farklı öğretmenlerin olduğu bir okula gidebilmenin ne kadar muhteşem bir şey olduğunu o anda anladım. nbsp;
Üniversite eğitiminizi nerede aldınız? Nasıl geçti o yıllar?
2005 yılında başka bir şok yaşadım 15 yaşında Amerika'da yabancı bir okulda eğitim görme imkânım oldu. O zaman ABD'deki kadınların hayatlarıyla, Afganistan'daki kadınların hayatlarını karşılaştırabildim. Üniversiteye gittiğimde Amerikalıların bile sadece yüzde 2 sinin gidebildiği Middleburry College isminde bir üniversiteye gitme imkânım oldu. Bu yüksek kalite eğitime ulaşabilmenin verdiği his çok özeldi ama aynı zamanda bu eğitime ulaşabilecek kadar neden şanslıyım diye sorgulamama da sebep oldu. Ya başka bir ailede doğmuş olsaydım?
Okul kurma fikri nasıl oluştu? Hep eğitmen mi olmak istemiştiniz?
Afganistan'daki okuma yazma BİLMEYEN oranı yüzde 90'dı o zamanlar. Dünyadaki en yüksek okuma yazma bilmeme oranıydı bu. Alabildiğim eğitime şaşırma sebebim buydu. Hatta bu eğitimle yapabileceğim bir şey var mı diye sorgulamaya bile başladım. Afganistan'daki problemler o kadar fazla ki. O sırada Afganistan'daki anne ölüm oranı dünyanın en yükseğiydi. nbsp;Çok şükür son birkaç yılda düştü. O sırada hayatta kalabilme oranı yüzde 47'ydi Afganistan'da. En yüksek çocuk ölüm oranı yine Afganistan'daydı. Nereden başlamam gerektiğini bilemiyordum. Ne olmak istediğimi düşündüğümde hem bu sorunlarla mücadele edebileceğim konular geliyordu aklıma. Öncelikle doktor olmak istemiştim. Sonra avukat olmayı düşündüm, olan sorunları hukuki zayıflıklarla mücadele edebilmek için. Kadınların erkekler kadar haklarını savunamadıklarını gördüğüm için. Sonra Amerika'daki büyük köprüler, binaları görünce ülkeme bunları yapabilmek için inşaat mühendisi olmak istedim. Yani kafam oldukça karışıktı. İsteklerim sürekli değişiyordu. Sonra bir gün, bütün bunların hepsini birlikte yapabilmemin yolunun eğitmen olmaktan geçtiğini fark ettim. Bunları yapabilecek insanları yetiştirmeye karar verdim.
SOLA'da kaç öğrenci var biraz okulu anlatır mısınız?
SOLA okulunu Afganistan'da başlattığımda 18 yaşında üniversite 2. Sınıf öğrencisiydim. Okulu o dönemde Afganistan'da yaşayan bir Amerikalı arkadaşım ile kurdum. Okulu 2008'de sadece 4 öğrenci ile başlattık. 5 senede 36 öğrenciye burs kazanmaları ve eğitim imkânları bulmaları konusunda yol gösterdik. 5 farklı ülkede burslar kazanmalarına ve toplamda 6.3 milyon dolarlık destek bulmaya yardımcı olduk ve oralardaki okullara ulaşabilmelerini sağladık. Bugün 35 yatılı kız öğrencinin eğitim alabildiği bir okulumuz var.
Yaşadığınız zorluklar nelerdi? Okulun eğitim dili nedir?
Afganistan ufak bir ülke. Ama Tacikler, Özbekler, Peştunlar gibi birçok farklı etnik kökenli halka sahibiz. Müslümanlar arasında Şiiler ve Sünniler var. Yıllarca ülkemizde o kadar çok savaş oldu ki insanlar, çok büyük acıyla büyüdüler. Dolayısıyla çocuklarını da kendisinden olmayana karşı bir öfkeyle yetiştiriyorlar. Biz SOLA'da farklı etnik gruplardan gelen bütün öğrencilerin birbirleriyle kaynaşması ve birbirlerini olduğu gibi kabul etmesi için uğraşıyoruz. İngilizce eğitim veriyoruz çünkü eğitimde şu an en güncel bilgiler İngilizce bulunabiliyor.
SOLA'da okuyan öğrencilere nasıl bir yol haritası çiziyorsunuz?
Bizim düşünebilen ve sorunlara cevap bulan öğrenciler yetiştirmemiz lazım. Bu küçük okulumuzu 5 sene içinde 340 öğrenciyi eğitebilen bir okula dönüştürmeyi hedefliyoruz. Maalesef Afganistan'daki ilk yatılı kız öğrenci okuluyuz. Afgan kadınlarının sadece yüzde 6'sının üniversite diploması var ve bunların arasında olan şansı birisi olarak bu okulu kurmayı kendime bir görev ve sorumluluk olarak gördüm. SOLA'da insanları eğitirken bir şeyin altını çiziyoruz, bu eğitim şahısları için değil, geriye dönüp toplumun sorunlarını çözmeye yönelik çalışan gönüllüler olmaları için kullanmalılar…. Bencil olmamalılar.
Dünya kadınlar günü için bir mesajınız var mı?
75 milyon kadın okula gitmek için bir fırsat arıyor dünyada. 75 milyon kız bizim imkanlarımıza sahip değiller. Onlara yardım etmek de hepimizin görevidir.

nbsp;

Abu Dhabi'de konuşmacı olarak gittiğim, dünyaca ünlü işletme okulu INSEAD'ın kadınlar günü konferansında yürekli kadınlarla tanışma imkânım oldu. nbsp;

nbsp;

Burcu ÇETİNKAYA/RÖPORTAJ