Kuzey yıldızı Kazan!

Kazan Tatarları İdil-Kama ve Kıpçak Türklerinin torunları. Bunlar Asya Türkçesinde "karışan kaynaşan" manasına gelen "Bulgar" adıyla anılıyor.
665 yılında Asparuh komutasında Bizans'ın tozunu atan Tatarlar İlteber Almuş Han zamanında (922) kendi istekleri ile İslamı kabul ediyor.
Tatarlar savaşçı bir kavim, Cengiz komutasındaki Moğol ordularına bile kafa tutuyor. Bu hengamenin ardından Altınordu yeşeriyor. Altınordu'ya Rusların gücü yetesi değil onu yine bir başka Türk devleti yıkıyor. Yerine kurulan Kırım, Kazan, Astrahan, Nogay hanlıkları Altınordu kadar güçlü olamıyor.
Ruslar deniz gibi bir kalabalık geliyor ama Kazan'dan tek taş koparamıyor. Ne zaman ki fitne fesat kaynıyor, düşman kapıya dayanıyor. Ruslar İngiliz istihkamcılarının(!) marifetiyle duvarları uçuruyor. Müderris Kulşerif ve mollalar canla başla dirense de şehir düşüyor. Korkunç İvan her biri çok sanatlı 536 camiden, 418'ini yıkıyor. Mermerlerini kilise inşaatlarında kullanıyor. Moskova'daki kiliselere niye Kazansky diyorlar? İşte ondan. nbsp;
KİTMİBEZ! nbsp;
Ruslar Tatarlara ısrarla Anadolu'yu gösteriyor, ancak onlar "Kitmibez" (gitmiyoruz) diyorlar. Baskılar insaf izan sınırını aşıyor, "obur" adı verilen vergi tahsildarları âdeta deri yüzüyor.
Bilahare çar olan İlminsky hummalı bir Ortodokslaştırma faaliyetine girişiyor, geride kalan beş on camiyi de o yıkıyor.
1926 nüfus sayımına göre SSCB'de 100 bin Tatar Türkü "Hıristiyanlaştırılmış" görünüyor ki bunlara "Kreşin" (ünlü yazar Turganiev gibi) deniyor. Çarlar, Tatarların bereketli topraklarına el koyup, obasından yuvasından sürünce garipler ister istemez sanat ve ticarete yöneliyor. Tahsilli şehirli ve bir burjuva sınıfı doğuyor. nbsp;
Tatarlar dindarlıklarıyla tanınıyor ve Asya bozkırlarına molla yolluyorlar. Ancak asrın başlarında bir ceditçi-kadimci kavgası yaşanıyor. Ceditçiler (reformistler) medreselilere veryansın ediyor. Bolşevikler de yangına körük sıkıyor. O dönemde kızıllar arasında hayli Tatar var, bilmiyoruz belki de "Çar gitsin de kim gelirse gelsin" mantığı ile ihtilalcilere destek veriyorlar.
Gelen gideni aratırmış derler Komünistler Çar'ı aratmıyor. Zalime yardım eden zulmüne düçar oluyor.
Buraya dikkat edin bir zamanların sefil Rusya'sı istila ve Slavlaştırma politikaları ile tam 60 misli büyüyor, Komünist propaganda ile Çin hududuna varıyor. Tataristan 1992 yılında yapılan Referandum ile bağımsızlığı seçiyor. Ancak Çeçenistan dramı yaşanınca geri adım atıyor ve Rusya Federasyonu ile "Hakimiyet Paylaşma Anlaşması" imzalıyor. nbsp;
Rusya'da işi tıkırında olanlar dev gibi malikaneler yaptırıp, devasa ciplere binerken devlete abanmaya alışan yaşlılar eskiyi özlüyor. Bir kısım tekaüt zevat orak-çekiçli rozetini yakasında taşıyor.
Ne bileyim sanki komünizm pusuya sinmiş bi yerlerde bekliyor!..
Gençler ise iyi yemek, marka giyinmek, spor arabalara binmek, sıcak ülkelerde tatil yapmak; hasılı Batılı gibi yaşamak istiyor.
Tataristan ovaları kendisi gibi 5 ülkeyi besler ama arazi kolhozların elinde, mahsul son tanesine kadar Moskova'ya gidiyor. Ülkenin yer altı kaynakları da zengin, lâkin onlara da Ruslar hükmediyor. Tataristan OECD'ye üye olabilecek bir petrol ülkesi iken çıkardığı neftin damlasını kendine ayıramıyor. Moskova kaldırdığı paraları kafasına göre harcıyor. Suriye'de Müslümanları kırdırırken, "ya ben senden apardığım akçelerle Şam'da Halep'te cinayet işletiyorum, rızan var mı" diye sormuyor.
"KAZAN" KAZAN, BİZ KEPÇE nbsp;
Soydaşlarımız küçük şeylerle mutlu oluyor, kendilerini avutuyorlar. Yok şu bakanlıkta bir Tatar bürokrat varmış da filan… Bir nevi Pollyanacılık… N'apsın garipler? Ellerinden ne gelir ki başka?
Kazan'da bir ev kirası 250-300 dolar, eh sıradan maaş da o kadar. Evde herkes çalışsa ancak yetiyor.
Rehberimiz yeni site inşaatlarını göstererek "artık çok geniş daireler yapılıyor" diyor "hatta bazıları 100 metrekareyi buluyor." Garibim hela banyo ortak yurtlarda büyüdüğü için 100 metrekareyi lüks sanıyor.
Her ne kadar Maksim Gorki Tataristan'a "ezanlar ülkesi" dese de ezan kesinlikle yasak. Ama camiye gitmişsin namazını kılmışsın kimse karışmıyor. Cemaat ekseri genç, vakit namazlarında mescidler doluyor. Devlet laik görünse de Hıristiyanlara yakın, şehrin en gözde yerlerinde kiliseler yükseliyor.
Kazan'ın Bauman caddesi bizim İstiklal Caddesi'ne nbsp;benziyor. Ünlü markalar, sosyete butikleri, büjiteri, itriyat…
Giyim kuşam Türkiye'dekinin beş misli ama dükkânlar dolup dolup boşalıyor.
Düşük ücrete he derseniz iş var. Eğer maaşım azıcık dişe dokunsun diyorsanız amcanız dayınız olacak bi taraflarda.
Yolsuzluk, ayırma, kayırma ve ihaleye fesat maalesef var, bundan halk da rahatsız ve yüksek sesle konuşuyorlar icabında.
Etin kilosu on lira. Oh oh dediğinizi duyar gibiyim iyi ama domates de aynı fiyata… Bir zamanlar benzin sudan ucuzmuş, şimdi litresi iki lira.
Kadınlar arasında adı konmamış bir rekabet var… Neden? Çünkü erkeklere nispetle nüfusları fazla.
Köylerde alkol yaygın, bilhassa Ruslar deli içiyor! Şimdi kız n'apsın ömür boyu bir sarhoşa karı olmaktansa pılısını pırtısını toplayıp kaçıyor Kazan'a.
Tatar erkekleri ise mutluluğu yuvalarında arıyor hanımlarına ve çocuklarına sahip çıkıyorlar. Hâl böyle olunca Rus kızlarının da gözü onlarda.
Gelgelelim bir eve Rus girdi mi Tatarca unutuluyor. Yeni nesil kültürden gelenekten kopuyor...
TUNA, NİL, İDİL nbsp;
İdil Nehri İstanbul Boğazı'ndan daha geniş, gemiler Bulgar şehrine kadar gidip geliyor. Ama tavsiye etmem, bu baş döndürücü güzelliği görünce kaybettiğiniz yerlerin hüznü yüreğinize çöküyor.
Tatar böreği ve mantıyı biliyoruz tamam da "çakçak"tan niye haberimiz yok acaba? Eskişehirli Tatarlar bu tatlıyı bize neden tanıtmadılar? Yapsınlar inanın çok satar. Ben alırım en azından...
Tatar kültürünün zenginliği malum ama "lisan" eriyince örf anane durmuyor. Ne yazık ki çarşıda pazarda Rusça konuşuluyor. Televizyonlar Rusça, tedrisat Rusça. Son iki yıldır üniversitelerde bilim imtihanları da Rusça yapılır olmuş. Velev ki mevzu Tatar edebiyatı bile olsa.
"Çar Putin" ırkçılık yapıyor açıkça.
Moskova'da bile Lenin heykelleri yıkıldı ama Kazan'da yerinde duruyor hâlâ. Devlet televizyonunda ya Ekim İhtilali ya Stalingrad Direnişi… Kızıl bayraklar, Kızılordu, Kızıl Meydan...
Çevir çevir sar başa.
İktidarı dün de paylaşmadılar yine paylaşmıyorlar. Adı üzerinde "Rus"ya!

nbsp;

GEL DE ŞAŞMA
Tataristan'ın nüfusu 4 milyon, diyelim Güngören Bağcılar kadar. Bu küçük ülkede 300'ü aşkın müze, 1700 kütüphane bulunuyor, 170 gazete, 35 dergi yayınlanıyor ve her yıl 2,5 milyon kitap basılıyor. Sadece Kazan Üniversitesi'nin 100 bin öğrencisi var, dünyanın dört bir yanından talebe geliyor.

nbsp;

TAVAN ARASI
Hazırlayan: İrfan Özfatura