50 yıllık sürgünü 40 yıl önce bitirdik mi?

Geçtiğimiz Mart ayında ele alınıp işlenmesi gereken önemli bir tarihî olay, ülkenin sıcak gündemi sebebiyle pas geçildi. 90 yıl önce 3 Mart 1924 günü çıkarılan bir kanunla Osmanlı Hanedanı'nın vatandan çıkarılmasından bahsediyorum. 71'i erkek 85'i kadın 156 kişinin gemiler ve trenlerle meçhul bir geleceğe doğru çıktıkları bu yolculuk sonrasında aileler parçalanmış, yad ellerde bin bir sıkıntı çekilerek dayanılmaz acılara katlanılmıştı. Ailenin erkek üyeleri için 50 yıl süren vatan hasretinin en azından kâğıt üzerinde bitirilerek sürgünü sona erdiren kanunun çıkarıldığı 15 Mayıs 1974 tarihinin 40. yıldönümüne de bu arada eriştik.
Sürgün kanununun çıktığı 3 Mart 1924 günü, son padişah Sultan Mehmed Vahideddin Han, son halife Abdülmecid Efendi ve şehzade unvanını taşıyan 35 kişiyle birlikte ailenin toplam 37 erkek üyesi bulunuyordu. Ayrıca sultan denilen padişah ve şehzade kızları (42 kişi), bu sultanların sultanzade denilen erkek (16 kişi) ve hanımsultan denilen kız çocukları (16 kişi), ayrıca buraya kadar sayılanların zevc (18 kişi) ve zevceleri (27 kişi) ile birlikte kanunun saydığı kişi sayısı 156'yı bulmaktaydı. Aralarında 72 yaşında pir-i fani olan da vardı, annesinin kucağında 15 günlük bebek olan da. Sürgüne gitmesi gerekmediği halde, çocuklarından ayrılamayan anneler, annelerinden ayrılamayan çocuklar, kızı ölmüş bulunduğu için torunlarıyla giden anneannelerin yanı sıra bendegân denilen kalfa, ağa, mürebbiye, muallim gibi efendilerinden ayrılamayan hizmetlilerle birlikte gerçek sürgün sayısı 250'yi geçiyordu.
SÜRGÜN KADINLAR İÇİN 28, nbsp;ERKEKLER İÇİN 50 YIL SÜRDÜ
1924 yılında başlayan sürgün hayatı, kadınlar için 28, erkekler için 50 yıl devam etti. 1952'de hanedanın kadın üyelerinin vatana dönmesine imkân veren kanun çıktığında, sürgüne giden 42 sultandan 17'si, aradan geçen 28 yıl içinde vefat etmiş bulunuyordu. Diğerlerinin de bu izinden faydalanıp sürekli kalmak için vatana dönmesi son derece zordu. Mesela kocası ve oğlunun yasağı devam eden bir sultan için bu izin aslında anlamsızdı.
Aradan yarım asır geçtikten sonra 1974'te hanedanın erkek üyeleri için de vatana giriş izni verildiği zaman sürgün listesindeki 37 erkek üyeden sadece 10'nu hayatta bulunuyordu. Artık yaşları ilerlemiş, çoğunun İstanbul'da ne bir akrabaları, ne de arkadaşları kalmıştı. Şam'da yaşayan bir aile ile Mehmed Nazım Efendi ve hanımı dışında İstanbul'a sürekli yaşamak için dönen olmadı. 90 sene önce tren ve gemilerle vatanı terke etmeye mecbur bırakılan Hanedan üyesi ve mensubu 156 kişiden bugün sadece 1918 doğumlu Bilun Hanımsultan hayattadır.
Osmanoğulları denilen Osmanlı Hanedan Ailesi'nde bugün 25 şehzade ve 12 sultan hayattadır. Ayrıca sultan çocukları olan 21 sultanzade ve 14 hanımsultan bulunmaktadır. Hayattaki şehzade ve sultanlardan 11, sultanzade ve hanımsultanlardan da 9 tanesi İstanbul'da yaşıyor. Yani bu 72 kişiden 52'si hayatlarını yurt dışında, ABD, Almanya, Fransa, İngiltere, İsviçre, Avusturya, İspanya, Brezilya, Suriye, Mısır, Ürdün, Umman, Birleşik Arap Emirlikleri, Lübnan ve Suudi Arabistan gibi ülkelerde sürdürmektedir. Bu bilgiden yola çıkarak sürgünün tam olarak ve gerçek manada bitmediğini söyleyebiliriz.
1924'TE 111 KİŞİYDİLER ŞİMDİ 72
623 sene ile dünyanın gördüğü en uzun ömürlü devletlerinden olan Osmanlı İmparatorluğu'nun kurucusu Osman Gazi'nin sulbünden gelen ve onun en yakın akrabaları olan şehzade, sultan, sultanzade ve hanımsultanlar 3 Mart 1924 günü 111 kişi idi. Aradan geçen 90 senede bu miktar azalsa da devam etti ve günümüze 72 kişiyle ulaştı. Dünyadaki bütün hanedanların yaşayan mensupları belli kurallara göre takip edilmektedir. Osmanoğulları Hanedan Ailesi de imparatorluk zamanından beri bu dört ana kategoride kaydedilmekte. Yoksa Sultan İkinci Mahmud Han'ın kanını taşıyan 300 civarında kişi şu anda hayattadır ve kim oldukları bellidir. İşte hayattaki şehzadelerin ve sultanların isimleri ve yaşadıkları yerler…


Hayattaki şehzade ve sultanlar
1. Osman Bayezid Efendi (1924, Paris) Sultan Abdülmecid'in padişah olmayan oğullarından Mehmed Burhaneddin Efendi'nin oğlu İbrahim Tevfik Efendi'nin oğludur. Sürgün sırasında annesinin karnında idi. Hanedan Reisi'dir. Evlenmemiştir. New York'ta yaşıyor.
2. Dündar Efendi (1930, Şam) Sultan İkinci Abdülhamid'in oğlu M.Selim Efendi'nin torunudur. Hanedan İkinci Reisi'dir. Şam'da yaşıyor.
3. Harun Efendi (1932, Lübnan) Dündar Efendi'nin kardeşidir. Sürgünün 1974'te bitmesinden sonra ailesiyle İstanbul'a yerleşti. Hanımı, üç çocuğu, bunlardan sekiz torunu ve iki torun çocuğu ile İstanbul'da yaşayan en kalabalık Hanedan ailesinin reisidir.
4. Cengiz Efendi (1939, Kahire) Sultan Mehmed Reşad'ın torunu M. Nazım Efendi'nin oğludur. Hanımıyla ABD'de yaşamaktadır. İki çocuğu ve iki torunu var.
5. Osman Selaheddin Efendi (1940, İskenderiye) Sultan 5.Murad'ın torununun torunudur. Hanımıyla İstanbul'da yaşıyor.
6. Ömer Abdülmecid Efendi (1941, İskenderiye) Sultan Mehmed Reşad'ın torununun oğludur. İngiltere'de yaşıyor.
7. Mehmed Ziyaeddin Efendi (1947, Kahire) Cengiz Efendi'nin anne ayrı kardeşidir. Hanımıyla İngiltere'de yaşıyor.
8. Selim Efendi (1949, Viyana) Sultan İkinci Abdülhamid'i torununun oğludur. Hanımıyla Avusturya'da yaşıyor.
9. Selim Efendi (1955, Frankfurt) Osman Bayezid Efendi'nin ağabeyi Burhaneddin Cem Efendi'nin oğludur. İsviçre'de yaşıyor. nbsp;
10. Orhan Efendi (1959, Beyrut) Sultan Abdülaziz Han neslinden gelen hayattaki tek şehzadedir. Beyrut'ta yaşıyor.
11. Orhan Efendi (1963, Şam) Harun Efendi'nin oğludur. Eşi ve çocukları ile İstanbul'da yaşıyor. 5 çocuğu, bir kızından iki torunu var.
12. Ziyaeddin Efendi (1966, ABD) Cengiz Efendi'nin oğludur. Hanımıyla ABD'de Oklahoma City'de yaşıyor. Çocuğu yok.
13. Orhan Murad Efendi (1972, İngiltere) Osman Selaheddin Efendi'nin oğludur. Hanımı ve iki oğlu ile İngiltere'de yaşıyor.
14. Osman Efendi (1975, Salzburg) Selim Efendi'nin oğludur. Salzburg'da yaşıyor. nbsp;
15. Mahmud Efendi (1975, İngiltere) Ömer Abdülmecid Efendi'nin oğludur. Hanımı ve oğlu ile İngiltere'de yaşıyor.
16. Abdülhamid Efendi (1977, Salzburg) Selim Efendi'nin oğludur. Hanımıyla Salzburg'da yaşıyor. Çocuğu yok.
17. Abdülhamid Kayıhan Efendi (1979, İstanbul) Harun Efendi'nin oğludur. Sürgünden sonra İstanbul'da doğan ilk şehzadedir. İstanbul'da yaşıyor.
18. Selim Süleyman Efendi (1979, İngiltere) Osman Selaheddin Efendi'nin oğludur. Hanımı ve oğlu ile Umman'da yaşıyor.
19. Nazım Efendi (1985, İngiltere) Mehmed Ziyaeddin Efendi'nin oğludur. İngiltere'de yaşıyor. Bekâr.
20. Yavuz Selim Efendi (1989, İstanbul) Orhan Efendi'nin oğludur. İstanbul'da yaşıyor. Bekâr.
21. Turan Cem Efendi (2004, İngiltere) Orhan Murad Efendi'nin oğludur. İngiltere'de yaşıyor.
22. Tamer Nihad Efendi (2006, İngiltere) Orhan Murad Efendi'nin oğludur. İngiltere'de yaşıyor.
23. Muhammed Harun Efendi (2007, İstanbul) Abdülhamid Kayıhan Efendi'nin oğludur. İstanbul'da yaşıyor.
24. Batu Bayezid Efendi (2008, İngiltere) S.Süleyman Efendi'nin oğludur. Umman'da yaşıyor.
25. Ziya Reşad Efendi (2012, İngiltere) Mahmud Efendi'nin oğludur. En küçük şehzadedir. İngiltere'de yaşıyor.
SULTANLAR
1. Leyla Sultan (1947, Viyana) Sultan İkinci Abdülhamid Han'ın torununun kızı, Selim Efendi'nin ablasıdır. Bir kızı var. Salzburg'da yaşıyor.
2. Nilüfer Sultan (1953, ABD) Burhaneddin Cem Efendi'nin kızı, Selim Efendi'nin ablasıdır. İsviçre'de Cenevre'de yaşıyor.
3. Perihan Sultan (1963, Beyrut) Sultan Abdülaziz neslinden gelen hayattaki iki sultandan biri ve Orhan Efendi'nin kardeşidir. Abu Dabi'de yaşıyor. nbsp;
4. Ayşe Sultan (1964, ABD) Cengiz Efendi'nin kızıdır. Eşi ve iki çocuğu ile ABD'de yaşıyor.
5. Gülhan Sultan (1968, Beyrut) Perihan Sultan'ın kardeşidir. Beyrut'ta yaşıyor. nbsp;
6. Ayşe Gülnev Sultan (1971, İngiltere) Osman Selaheddin Efendi'nin kızıdır. Eşi ve beş çocuğu ile İngiltere'de yaşıyor.
7. Nurhan Sultan (1973, Şam) Harun Efendi'nin kızıdır. Eşi ve iki çocuğu ile İstanbul'da yaşıyor.
8. Nilhan Sultan (1987, İstanbul) Orhan Efendi'nin kızıdır. Sürgünden sonra İstanbul'da doğan ilk sultandır. Eşi ve iki çocuğu ile İstanbul'da yaşıyor.
9. Nermin Sultan (1988, İngiltere) M. Ziyaeddin Efendi'nin kızıdır. Dubai'de yaşıyor.
10. Nilüfer Sultan (1995, İstanbul) Orhan Efendi'nin kızıdır. İstanbul'da yaşıyor.
11. Berna Sultan (1998, İstanbul) Orhan Efendi'nin kızıdır. İstanbul'da yaşıyor.
12. Asyahan Sultan (2004, İstanbul) Orhan Efendi'nin kızıdır. İstanbul'da yaşıyor.
DR.İBRAHİM PAZAN-TÜRKİYE GAZETESİ