GAP yatırımları sürecek

Başbakan Ahmet Davutoğlu, Mardin Artuklu Üniversitesi Atatürk Kültür Merkezi'nde düzenlenen Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP) Eylem Planı Tanıtım Toplantısı'nda yaptığı konuşmada, 2008'de hazırlanan GAP Eylem Planı'nın insani gelişmelere de büyük bir katkı yaptığını belirterek, bölge halkının geldiği düzey açısından ve iktidarlarının bölgeye verdiği önem açısından rakamların çarpıcı olduğunu ifade etti.

2008-2013 döneminde istihdam edilen kişi sayısının 488 bin kişi arttığını, bebek ölüm hızının 2009'da binde 18,1 iken 2012'de binde 10,6'ya düştüğünü aktaran Davutoğlu, anne ölümlerinin 2006'da 100 bin canlı doğumda 38,9 iken 2012 yılında 14,6'ya düştüğünü açıkladı.

Bölgede sulamaya açılan alanların 2002'de 199 bin hektar iken 2014 yılı sonunda 424 bin hektara ulaştığını anlatan Davutoğlu, 1. Eylem Planı'nda yer alan sulama ana kanal inşaatlarının yüzde 92'sini bitirdiklerini bildirdi.

Davutoğlu, "Şimdi fark bu. Daha önce de böyle büyük iddialarla projeler açıklanır, kamuoyu gündemini işgal ederdi. Ama gerçekleşme konusunda hiçbir hesap sorulabilirlik olmazdı, ilan edildiğiyle kalırdı. Şimdi biz burada hesap veriyoruz. 2008'de açıkladığımız Eylem Planı'nın bütün unsurları hayata geçirilmiştir büyük ölçüde. Sulama ana kanal inşaatlarının sadece bir kalemi söylüyorum, yüzde 92'si tamamlanmıştır" diye konuştu.

Dünyada bir seferde yapılan en büyük toplulaştırma projesini bu dönemde gerçekleştirdiklerini belirten Davutoğlu, şöyle devam etti:

"Eylem planı döneminde toplam 2,4 milyon hektarlık alan toplulaştırıldı. Toplulaştırmak o kadar önemli ki fizıbıl (Feasible) olabilecek, makul ölçeğe ulaşmak ancak toplulaştırmayla oluyor. nbsp; Bu da dünyada en geniş çaplı olarak bölgemizde yapıldı. 2008-2014 döneminde tarımsal örgütlenme projelerine 187,5 milyon lira destek sağladık. Aynı dönemde 9 bin 850 öğrencilik yurt kapasitesi oluşturduk. 18 bin seyircilik 17 spor salonu, 2 futbol sahası ve 2 yarı olimpik kapalı yüzme havuzu tamamlayarak hizmete açtık."

"Bu emaneti devralmış birisi olarak bunun hesabını veriyorum"

Davutoğlu, Mardin'de bugün Spor Salonu'nda AK Parti Kongresini yaptıklarını dile getirerek, "Son derece yetersiz gördüm spor salonunu. Yeni yapılan kapalı spor salonuyla ilgili bilgi aldım, inşallah 3 ay içinde en geç, Mardin'de 2 bin 500 kişilik yeni bir kapalı spor salonu inşa edilecek" dedi.

GAP'ın kilit yapılarından biri olan 235 bin hektar alanı sulayacak Silvan Barajı'nın inşaatına ve sulama projelerine başlandığını ifade eden Davutoğlu, "Bu geçmişin envanteri. Bir anlamda Türkiye Cumhuriyeti hükümetleri adına tabii Sayın Cumhurbaşkanımızın başbakanlığı döneminde gerçekleşen bu hamleler adına, bu emaneti devralmış birisi olarak bunun hesabını veriyorum. 2008-2013 Eylem Planı'nda ulaştığımız, netice olarak elde ettiğimiz gelişme düzeyi budur" değerlendirmesinde bulundu.

-"Değer boyutu da olan kavramlardan beslenen bir kalkınmayı Güneydoğu Anadolu'ya hakim kılacağız"-

Davutoğlu, yeni GAP'a geçildiğini belirterek, şunları söyledi:

"Yeni Türkiye gibi yeni GAP... Yeni Türkiye inşa sürecimizde GAP'ı da yeniden gözden geçirdik ve arkadaşlarımızla bölgesel kalkınma çerçevesinde bütün bu çalışmaların yeni bir anlayışla ve gelinen düzeyi daha ileriye götürmek amacıyla yapılması için son aylarda yoğun bir çalışma içindeydik. Bu çağdaş bir kalkınma hamlesinin devamı mahiyetinde. Yeni dönemde bu daha önce var olan kapasiteyi arttıran çalışmaların yanında, tamamıyla son teknolojinin kullanımına bağlı olarak organik tarım, yenilenebilir enerji, kültür turizmi, yeşil büyüme gibi değer boyutu da olan kavramlardan beslenen bir kalkınmayı Güneydoğu Anadolu'ya hakim kılacağız."

Vatandaşların iş ve yaşam koşullarının iyileşmesiyle göçün azalacağını, böylece büyükşehirler üzerindeki baskının kalkacağını kaydeden Davutoğlu, "Daha da önemlisi huzura ve bütünleşmeye katkı sağlanacak. Bunlar hep birbirini destekleyen hususlar. Çözüm Süreci kalkınmayı destekler, kalkınma Çözüm Süreci'ne ciddi bir ivme kazandırır" ifadesini kullandı.

Başbakan Davutoğlu, "Yeni GAP Eylem Planı ile mevcut yatırımları tamamlayacağız, yenilikçi ekonomik ve toplumsal gelişmeyi hızlandırıcı, istihdam arttırıcı, üretim odaklı, insani kalkınmayı teşvik eden yeni boyutlar ortaya koyacağız ve ülkenin 2023 hedeflerine bu çerçevede, GAP bölgesinin de intibak etmesini sağlayacağız" diye konuştu.

"Yeni GAP Eylem Planı 5 ana eksenden oluşuyor"

Yeni GAP Eylem Planı'nın 5 ana eksenden oluştuğunu bildiren Davutoğlu, sözlerini şöyle sürdürdü:

"Bir: Ekonomik kalkınmanın hızlandırılması. Bütün dünya resesyon, durgunluğa girmişken, bizim ekonomik kalkınmayı hızlandırmamız lazım. İki: Sosyal gelişmenin güçlendirilmesi. Ekonomiyle sosyal gelişme arasında irtibat kurulamazsa o ekonomik kalkınma birçok sosyal problemi beraberinde getirir. Ekonomik kalkınmanın sosyal altyapısını güçlendireceğiz.

Üç: Şehirlerde yaşanabilirliğin arttırılması. Bizim şehirlerimiz, özellikle altını çizerek söylüyorum: GAP bölgesi şehirleri, hepsi kadim şehirlerdir. Belki Batman son dönemde rafineri ile gelişmiş bir şehirdir, kendi özelliklerine sahiptir ama diğer şehirlerimizin tümünün tarihi bir boyutu vardır Mardin'de, Diyarbakır'da, Şanlıurfa'da olduğu gibi. Biz burada şehirlerde yaşanabilirliği arttırırken bu şehirlerin kültürel derinliğini de muhafaza edecek tedbirler almak durumundayız. Çok geniş kapsamlı restorasyon çalışmaları yaptık, bundan sonra da yapmaya devam edeceğiz. Dört: Altyapının geliştirilmesi. 5: Kurumsal kapasitenin arttırılması.

Eylem Planı sonunda yani 2018'de bölgenin ihracatını 22 milyar dolara çıkarıp, işsizlik oranını yüzde 10 seviyesinin altına düşürmeye kararlıyız."

Eylem Planı'nın basılıp dağıtılacağını, planda yer alan bazı eylemleri temalarıyla anlatacağını ifade eden Davutoğlu, eylemlerin isim isim takip edilebileceğini belirterek, "Bu bizim kendimize biçtiğimiz ev ödevidir. Herkes not alsın. Özellikle de muhalefet not alsınlar. Görecekler ki biz verdiğimiz sözü tutarız. Burada ilan ediyorum kamuoyumuza, halkımıza" dedi.

Davutoğlu, şöyle konuştu:

"Sulama alanında, 651 bin hektar alanı sulamaya açacak, böylece toplamda 1 milyon hektar alanı suya kavuşturmuş olacağız. 362 kilometre ana kanal tamamlayacağız. Koçali, Çetintepe, Silvan, Ambar, Kuruçay, Başlar, Bulaklıdere, Kıbrıs, Karacalar, Doğanpınar, Ardıl, Musabeyli, Ergani ve Kale barajlarını tamamlayacak ve sulama inşaatlarına başlayacağız. Kralkızı, Dicle cazibe sulaması şebeke inşaatlarını tamamlayacak, pompaj sulaması şebeke ve ana kanalı inşaatlarına da başlayacağız.

Silvan Projesi kapsamında inşaatına başlanmış olan yatırımları tamamlayacağız. Gaziantep'te iki pompaj sulaması, 1'inci ve 2'nci kısım inşaatlarının, kılavuzlu sulaması 1'inci kısım inşaatı ve 1'inci kısım ana kanal inşaatını bitireceğiz. Mardin, Ceylanpınar ovaları cazibe sulaması şebeke inşaatları, Viranşehir pompaj sulaması nbsp; 1'inci ve 2'nci kademe inşaatları, Bozova sulaması 2'nci 3'üncü kısım şebeke inşaatları ve Suruç Ovası pompaj sulaması şebeke inşaatını tamamlayacağız. Kayacık sol sahil sulama inşaatına da başlayacağız. Tarım alanında tarımsal üretimde verimliliği arttıracak ve tarıma dayalı sanayi altyapısını geliştireceğiz."

Kırsal kalkınma yatırımlarının desteklenmesi programı kapsamındaki projelere hibe desteği sağlayacaklarını bildiren Başbakan Davutoğlu, şunları kaydetti:

"Seracılık, tohumculuk, basınçlı sulama ve yeni teknoloji sulama sisteminin geliştirilmesi, yerel ve geleneksel ürünlerin saptanması ve geliştirilmesi gibi alanlara öncelik vereceğiz.

Yerel, binlerce yıllık geçmişe sahip ürünler korunacak. Bu ürünlerin gelecek nesillere daha da verimli bir üretkenlik içinde aktarılması sağlanacak. Organik tarımla uğraşan çiftçilerimizin, katma değerli ürünler üretmelerine, pazarlama ve markalaşmalarına katkı sağlamak üzere bir mali destek programı uygulayacağız. Büyükbaş ve küçükbaş hayvancılığı geliştirmek için altyapı eksikliklerini gidereceğiz. İşte Çözüm Süreci'nin belki de en fazla nbsp; etkide bulunacağı alanlardan biri bu. 1990'lı yıllardan sonra meralarımız, koyun melemelerini özlemişti. İnsanlarımız o güzel törenlerini, halaylarını, zılgıtlarını özlemişti. Çözüm Süreci'yle birlikte gelen ortamda meraları, köyleri, yaylaları tekrar şenlikli hale getiriyoruz.

İnşallah bir daha bu yaylalarda çatışmalar görülmeyecek, herhangi bir şiddet ve terör ortamı yaşanmayacak, aksine hayvancılığın da gelişeceği çok geniş bir imkan alanı oluşacak."

"Girişim sermayesi fonuna işlerlik kazandıracağız"

Başbakan Davutoğlu, küçükbaş hayvancılık işletmelerini desteklemek için yeni bir program uygulayacaklarını belirtti.

Su ürünleri üretimini artırmaya yönelik destek programları geliştireceklerini bildiren Davutoğlu, sanayi ve ticaret alanında, sanayi altyapısının temelini oluşturan organize sanayi bölgeleri ve sanayi siteleri yatırımlarına devam edeceklerini söyledi. Başbakan Davutoğlu, ihtiyaç duyulan illerde tarıma dayalı ihtisas organize sanayi bölgelerine ağırlık vereceklerini, bölge sınır kapılarını özellikle Habur Sınır Kapısı ve diğer sınır kapılarını güçlendireceklerini ifade etti.

KOBİ'lere yönelik finansman imkanlarını, kredi garanti fonundan teminat miktarını, yararlanan işletme sayısını artıracaklarını belirten Davutoğlu, "Başta GAP bölgesi olmak üzere toplamda 43 ilde kullandırılabilecek bir girişim sermayesi fonuna işlerlik kazandıracağız. Üretici örgütleriyle tarım işletmelerine sağlanan faiz indirimli yatırım ve işletme kredilerini yaygınlaştıracağız" diye konuştu.

Enerji alanında, Ilısu Barajı ve HES projesini tamamlayacaklarını, proje tamamlandığında bin 200 megawat kurulu güç ile ortalama 3 bin 833 küp gigawat saat elektrik üretileceğini anlatan Davutoğlu, Cizre Barajı ve HES'i özel sektörle yapacaklarını, proje tamamlandığında 240 megawat kurulu güçle ortalama bin 208 gigawat saat elektrik üretileceğini kaydetti.

"Maden envanterini hazırlayacağız ve yatırımcılara sunacağız"

Başbakan Davutoğlu, Mardin ve Şırnak doğalgaz boru hattı inşaatlarını tamamlayacaklarını, doğal kaynaklar ve yenilenebilir enerji alanında doğal kaynak, sanayi ve enerji hammade potansiyellerini araştıracaklarını, maden envanterini hazırlayacaklarını ve yatırımcılara sunacaklarını belirtti.

Karacadağ ve Tektek Dağları çevresinde jeotermal kaynak tesbiti yapacaklarını bu kaynağı termal turizm ile seracılıkta kullanacaklarını vurgulayan Davutoğlu, Karacadağ bazaltlarının tektonik olarak incelenmesi ve potansiyelinin tespiti projesini tamamlayacaklarını dile getirdi.

Davutoğlu, bölge illerindeki üniversitelere özel enerji araştırma programları uygulayacaklarını, turizm alanında GAP bölgesi turizm master planında önerilen yeni proje ve faaliyetleri hayata geçireceklerini aktardı.

Birecik Baraj Gölü Nehir Turizmi Projesi'ni hazırlayacaklarını, alt projeleri tamamlayacaklarını, bölgeyi turizm çekim merkezi haline getirmek amacıyla "GAP Bölgesi Turizm Odaklı Tanıtım ve Markalaşma Projesi" uygulamalarına devam edeceklerini bildiren Davutoğlu, sözlerini şöyle sürdürdü:

"Safvan Bin Muattal, Veysel Karani ve Tillo gibi ziyaret yerleri, Hasankeyf, Diyarbakır surları, Karkamış Sulak Alanı, Midyat ve Savur, Göbeklitepe, Cudi gibi önemli mekanların uluslararası düzeyde tanıtımını yapacağız. Diyarbakır surlarının ve İçkale yapılarının onarımı teşhir ve tanzim işleri ve çevre düzenlemesini bitireceğiz. Göbekli Tepe ören yeri giriş meydanı ve gezi güzergahı uygulama projesini hayata geçireceğiz. Cizre İçkale'yi müze ve park alanı olarak değerlendireceğiz. Adıyaman Kral Yolu Projesi ve Tuz Han'ı, Batman Mor Kiryakus Manastırı, Gaziantep Dülük Antik Kenti, Kilis Oylum Höyük Açıkhava Müzesi, Mardin Anıtlı Kilisesi, Moralin Manastırı gibi kültür varlıklarını turizme kazandıracağız."

"17 bin 64 yeni derslik yapacağız"

Eğitim alanında bütün eğitim kademelerinde fiziki ve beşeri altyapıyı geliştirecek ve fırsat eşitliğini sağlayacaklarını anlatan Davutoğlu, okul öncesinde, ilk ve ortaöğretimde toplam 17 bin 64 yeni derslik yapacaklarını söyledi.

Davutoğlu, mevcut okullar bünyesinde 63 zenginleştirilmiş kütüphane kuracaklarını, mevcut 66 kütüphane binasının da rehabilitasyonunu sağlayacaklarını belirtti.

Bölge üniversitelerinde uluslararası öğrenci sayısını artırmak amacıyla Türkiye Bursları, ERASMUS ve değişim programlarını etkin olarak kullanacaklarını ifade eden Davutoğlu, bölge üniversitelerinde öğretim üyesi başına düşen öğrenci sayısını düşüreceklerini, öğretim üyesi yetiştirme programlarında ve ilgili diğer kadrolarda artış sağlayacaklarını anlattı.

Yatırım programı kapsamında 4 bin 750, kiralama yöntemiyle 4 bin öğrencilik olmak üzere 8 bin 750 kişilik yurt kapasitesi oluşturacaklarına dikkati çeken Davutoğlu, GAP illerindeki kreş ve gündüz bakım evlerinin sayısını artıracaklarını kaydetti.

Davutoğlu, sağlık alanında da, devlet hastanelerinde 2 bin 835, şehir hastanelerinde 5 bin 375 olmak üzere 8 bin 210 yeni yatak kapasitesi oluşturacaklarını, bölgede 51 aile sağlığı merkezi, 14 toplum sağlığı merkezi, 17 sağlık evi ve iki halk sağlığı laboratuvarı kuracaklarını ifade etti.

Vatandaşların sağlık bilincini geliştirmeye yönelik eğitimlere devam edeceklerini, bölgede sağlık personeli sayısını artıracaklarını söyleyen Davutoğlu, sağlık personelinin iller ve il içi hizmet dilimleri arasındaki dağılımı da iyileştireceklerini aktardı Yurtdışından sağlık eğitimi almak için gelen öğrencilerin kontenjanlarını artıracaklarını, sosyal hizmet ve yardımlar alanında da Adıyaman, Diyarbakır, Şanlıurfa'da birer, Gaziantep'te iki bakım ve sosyal rehabilitasyon merkezinin yapımının tamamlanacağını ifade eden Davutoğlu, Gaziantep'te sevgi evleri çocuk yuvası, Şanlıurfa'da sevgi evleri sitesi kurulacağını belirtti.

"850 kilometresi bölünmüş bin 700 kilometre yol yapılacak"

Kadın istihdamını içeren sosyal kalkınma projeleri yürütüleceğini, kadın konukevlerinin hizmet kapasitesinin artırılacağını, kadına yönelik konularda toplumun bilgi ve bilinç düzeyini artırmaya yönelik eğitim ve seminerler gerçekleştirileceğini vurgulayan Başbakan Davutoğlu, çok amaçlı toplum merkezlerinin kapasitelerinin güçlendirileceğini, 11 gençlik merkezi hayata geçirileceğini, devam eden 9 sosyal hizmet merkezi inşaatının tamamlanacağını, 18 yeni sosyal hizmet merkezinin yapımına başlanacağını bildirdi.

Gaziantep ve Diyarbakır'da yüzer kişilik huzurevi inşaatlarının tamamlanacağını, şehirlerdeki yaşam kalitesi için rekreasyon ihtiyaçlarını karşılayacak özel program geliştirileceğini, yaşam mekanlarının spor yapmayı ve hareketliliği sağlayacak şekilde tasarlanacağını, kültür ve spor aktivitelerinin gerçekleştirileceği alanların iyileştirileceğini belirten Davutoğlu, 40 spor tesisi yapılacağını, mevcut tesislerin de modernize edileceğini ifade etti. Başbakan Davutoğlu, Dicle Vadisi Projesi'nin etaplar halinde gerçekleştirileceğini, şehir içi ulaşım sistemlerine yönelik projelerin destekleneceğini kaydetti.

Türkiye'nin üçüncü büyük asma köprüsü olan Nissibi Köprüsü'nün yakında açılacağını, Van-Şırnak karayolunun yapımına başlanacağını, 850 kilometresi bölünmüş bin 700 kilometre yol yapılacağını söyleyen Davutoğlu, demiryolu ve lojistik altyapının güçlendirileceğine, Fevzi Paşa ve Başpınar varyantları ile Toprakkale-Bahçe-Nurdağ-Başpınar-Gaziantep-Mustafayavuz demiryolunun tamamlanacağına dikkati çekti.

Mürşitpınar-Suruç-Şanlıurfa Yeni Demiryolu Projesi, Nusaybin-Cizre-Silopi-Habur Yeni Demiryolu Projesi ve Habur Lojistik Merkezi Projesi'nin hayata geçirileceğine işaret eden Davutoğlu, "2003'ten beri bölgeye 41,2 milyar lira yatırım ödeneği ayırdık. Bunun 32,3 milyar lirası 2008-2014 döneminde yani ilk eylem planında ayrıldı. GAP bölgesi yatırımlarının toplam kamu maliyetleri içindeki payı 2002'de yüzde 5'ti. Bizim dönemde bu yüzde 10,5'e çıktı. Burada da durmayacağız. Bu ikinci eylem döneminde de yaklaşık 26,7 milyar lira kamu yatırımı yapacağız" diye konuştu.

"Bölgesel kalkınma hamleleri Türkiye'nin gücüne güç katacak"

Başbakan Davutoğlu, eylem planı tamamlandığında bölgenin görüntüsünün her alanda tümüyle değişeceğine vurgu yaparak, "Bu 115 eylemle ikinci bir hamle dönemi bölgede hayata geçirilecek" dedi.

Türkiye'nin dünya ülkeleriyle rekabet edebilmesi ve dünyada yaşanan ekonomik durgunluğun ülkede herhangi bir sıkıntı doğurmaması için bütüncül bir ekonomik faaliyetin bütün Türkiye sathına yayılması gerektiğini söyleyen Davutoğlu, sözlerine şöyle devam etti:

"Burada, devlet ve hükümet olarak bizim temel görevimiz, bu çerçeveyi ortaya koymak ve bu çerçeve içinde altyapı ve diğer çalışmaları tamamlayıp, esas itibarıyla özel sektörümüzün de devreye gireceği, yeni ve büyük üretim odaklı bir kalkınmanın önünü açmak. Özel sektörün devreye girmesi için de mutlaka yabancı yatırımcıların da devreye girmesi bağlamında bu bölgede, Doğu ve Güneydoğu Anadolu'da, daha da özelde GAP havzasında mutlaka güvenliğin, huzurun, sükunetin sağlanması büyük önem taşıyor.

Türkiye'nin geleceği parlaktır. Dışarıdaki durgunluk ya da olumsuz etkiler, ülke ekonomisinin direnci ve ülkemizin geçmiş krizlerde gösterdiği performans göz önüne alındığında, kesinlikle bizim bu yatırımlarımızı ve bundan sonra ortaya koyacağımız kalkınma hamlelerini olumsuz yönde etkilemeyecektir. Aksine bu bölgesel kalkınma hamleleri Türkiye'nin gücüne güç katacak ve demokrasi, özgürlükler ve üretkenlikle pekişmiş bir ekonomik, insani kalkınmayı hep beraber gerçekleştireceğiz."

"Siyasi parçalanma olursa en zengin ülke de olsa iflah etmez"

Eylem planının bölgedeki vatandaşlara, şehirlere ve Türkiye'ye hayırlı olmasını dileyen Davutoğlu, planın sadece Türkiye açısından değil çevre ülkeler için de "önemli bir ders" niteliği taşıdığına işaret etti. Başbakan Davutoğlu, şöyle konuştu:

"Eğer ülkeler siyasi olarak parçalanırsa kimlik çatışmaları yaşarsa bir ülkede vizyoner bir yaklaşım yerine etnik ve mezhep temelli, dar kalıplı yaklaşımlar egemen olursa ki komşularda gördüğümüz, dünyanın en zengin petrol ülkesi olsanız da dünyanın en iyi coğrafi konumuna sahip olsanız da iflah etmezsiniz. Ama eğer vatandaşlarınız arasında aidiyet bağı güçlüyse eğer siyasal sisteminiz kalıcı istikrar sağlayacak bir şekilde, milli iradeye dayanıyorsa işte o zaman da dışarıdaki şartlar ne olursa olsun kesin olarak sizin vizyoner yaklaşımınız ülkenize de çevre ülkelere ve bölgelere de yepyeni bir boyut kazandıracak düzeye gelir.

Biz bu perspektifle çalışıyoruz ve bu güzel bölgesel kalkınma örneğinin inşallah zamanla Suriye ve Irak gibi komşu ülkeler de istikrar kazandığında, oralara da refah sağlayacak geniş bir altyapı oluşturacağına dair inancımı da bir kere daha teyit etmek istiyorum. Bir gün, Suriye'de de Irak'ta da bu şiddet ortamı ortadan kalktığında bizim GAP bölgesinde yaşadığımız bu büyük kalkınma, o ülkeler için de hem bir ilham hem de bir güç kaynağı olacaktır. Siyasi istikrar, huzur, özgürlükler, kamu güvenliği, ekonomik kalkınma Türkiye'nin geleceğini belirlemede ana faktörlerdir ve 2023'e giderken bütün bu faktörler güçlenerek ülkemizi dünyanın en büyük 10 ekonomisinden biri haline getirecektir, burada da lokomotif bölgelerden birisi GAP bölgesi olacaktır."

GAP Eylem Planı 2014-2018 açıklandı

Kalkınma Bakanlığınca hazırlanan Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP) Eylem Planı (2014-2018) açıklandı.

Planlı dönemin başlangıcından bu yana bölgesel ve yerel kalkınmanın hızlandırılması, sürdürülebilir dengeli bir gelişmenin sağlanması ve bütün bölgelerin ulusal kalkınmaya katkılarının artırılması için bölgesel gelişme planları hazırlanarak uygulamaya konulduğu belirtilen Planda, son yıllardaki uygulamalar sonucunda bölgesel gelişme alanında önemli ilerlemeler kaydedildiği ifade edildi.

Kalkınma Bakanlığı ve GAP İdaresi koordinasyonunda; ilgili kamu kurum ve kuruluşlarının görüş ve önerileriyle, kalkınma ajansları tarafından il ve bölge bazında derlenen yerel talepler dikkate alınarak hazırlanan planda, Suriye'de yaşanan iç savaş nedeniyle Türkiye'ye gelen, büyük çoğunluğunu kadın ve çocukların oluşturduğu Suriyelilerin, başta Güneydoğu Anadolu Bölgesi olmak üzere gittikleri tüm illerde günlük hayatın bir parçası olarak yaşadıklarına dikkat çekildi.

Planda, giderek artan sayıda Suriyeli misafirin varlığının nbsp; GAP Bölgesi'nde başta gıda, beslenme ve barınma gibi temel insani gereksinimler olmak üzere, eğitim, sağlık, konut, altyapı gibi ihtiyaçların artmasına sebep olduğu kaydedilerek, "Söz konusu hedef grubun ihtiyaçlarının karşılanması, hizmetlere erişiminin kolaylaştırılması, mevcut durumun iyileştirilmesi ve üretilen çözümlerin talepleri karşılayacak düzeye getirilmesi ivedilikle önem arz eden bir konudur. YeniGAP Eylem Planı hazırlık çalışmalarında, eylemlerin belirlenmesinde Bölge'de ortaya çıkan bu durum da gözetilerek gerekli tedbirler alınmıştır" ifadeleri kullanıldı.

İnsanı hedef alan projeler

Yeni Eylem Planı'nın, yatırımlarla bölgede doğan potansiyeli ekonomik, sosyal ve kültürel gelişimin hızlandırılması yönünde tam olarak kullanmak, bölgenin rekabet gücünü artırmak ve GAP'ı daha ileriye taşımak amacıyla hazırlandığı belirtilen planda, "insanı hedef alan, yenilikçi, sürdürülebilir, gelir eşitsizliğini giderici, dezavantajlı alanları ve grupları önceleyen ve yaşanabilir mekanlar oluşturan proje ve programlara yer verildiği" ifade edildi.

Temel hedefler arasında bölgesel gelişmeye ivme kazandıracak, eğitimli ve nitelikli insan gücüne dayalı, istihdamı artıran, doğal kaynakları, kültürel mirası ve çevreyi koruyan, teknolojik gelişmeleri ön plana alan, sulama, ulaşım ve sanayi altyapısının tamamlanmasını amaçlayan proje ve programlar olduğu belirtilen planda, yaşam kalitesi yüksek yerleşimlerin oluşturulmasına yönelik eylemleri kapsayan "Şehirlerde Yaşanabilirliğin Artırılması"nın yeni bir eksen olarak yer aldığı bildirildi.

"Temel misyon, GAP kalkınma sürecini sürdürülebilir kılmak"

GAP Eylem Planı'nın temel amacının, Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde ekonomik büyüme, sosyal gelişme ve istihdam artışı sağlayarak vatandaşların refah seviyesini artırmak, hayat standardını yükseltmek, huzur ve mutluluğunu sağlamak olduğu belirtilen plan metninde, bu amaca ulaşırken, insan odaklılık, katılımcılık, kapsayıcılık, hesap verebilirlik ve şeffaflık ilkelerinin esas alınacağı vurgulandı.

Bölgenin mevcut potansiyelinin değerlendirilerek rekabet gücünün artırılması, ekonomik kalkınmasının ve sosyal gelişmesinin hızlandırılarak ulusal büyümeye ve ülkenin 2023 yılı hedeflerine katkısının azami düzeye çıkarılmasının hedeflendiği ifade edilen planda, şunlar kaydedildi:

" GAP Eylem Planı'nda (2014-2018) öncelikle devam eden yatırımların tamamlanması esastır. Bunun yanı sıra gerçekleştirilen tüm icraatların kalıcılığını sağlamak, yenilikçi, ekonomik ve toplumsal gelişmeyi hızlandırıcı, istihdam artırıcı yeni programlarlaGAP kalkınma sürecini sürdürülebilir kılmak Eylem Planı'nın temel misyonudur. Şehirlerin yaşanabilirliğinin artırılması, eğitim ve sağlık hizmetlerinin kalitesinin yükseltilmesi, ulaşım ve konut altyapısının üst standartlara çıkarılması, doğal ve kültürel dokunun değerlendirilmesi, lojistik merkezlerin kurulması, modern sulama tekniklerinin uygulanması, rekabetçi ürün türlerine geçiş, pazarlama olanaklarının genişletilmesi, insan kaynakları ve kurumsal kapasitenin geliştirilmesi gibi ekonomik kalkınma ve sosyal gelişmeyi kolaylaştırıcı politikaların, daha gelişmiş bir altyapı ve kurumsal kapasite ile uygulanarak bölgenin rekabet gücünün artırılması hedeflenmiştir."

Bölgenin ekonomik ve sosyal gelişimine ivme kazandıracak, özel sektör yatırımlarını bölgeye çekecek, KOBİ'leri geliştirecek, üretimi çeşitlendirecek ve verimliliği artıracak, bölgenin rekabet gücünü yükseltecek, istihdamı ve nitelikli işgücünü artıracak uygulamalara öncelikle devam edileceği belirtilen Eylem Planı'nda, eğitimli ve sağlıklı bireyler yetiştirecek, dezavantajlı grupların ekonomik ve sosyal hayata daha fazla katılımlarını sağlayacak, doğal varlıkları ve kültürel zenginlikleri koruyacak, çevreye duyarlı, sağlıklı ve güvenli yaşam mekanları oluşturacak çalışmaların hızlandırılacağı vurgulandı.

"Sulama oranı artırılacak"

Sulama, ulaşım ve sanayi altyapısını daha da iyileştirecek ve yerel kurumların hizmet sunum kapasitelerini geliştirecek program ve uygulamalara ağırlık verileceğine işaret edilen planda, üretim yapısının dönüşümü, sektörel çeşitliliğin artırılması, girişimcilik ortam ve kültürünün geliştirilmesi ve yeni istihdam alanlarının oluşturulmasının sağlanacağı belirtildi.

İşgücünün eğitim düzeyinin yükseltilerek istihdam edilebilirliğinin artırılacağı ve iş gücü piyasasının talep ettiği becerilerin kazandırılmasını sağlayacak eğitim faaliyetlerine önem verileceği ifade edilen Plan'da, şu ifadelere yer verildi:

"Şehirlerin yaşam ve yatırım koşulları bakımından cazibesi artırılacak, taşıdıkları potansiyeller, sundukları imkanlar, ürettikleri mal ve hizmetler etrafında markalaşmalarını sağlayacak şartlar oluşturulacak.. Sulama altyapısının, sulama şebekelerinin yapımına öncelik verilecek, tarla içi sulamalarda modern sulama yöntemleri yaygınlaştırılacak.

Arazi toplulaştırma faaliyetlerinde ilgili kamu kurumları arasında koordinasyon sağlanacak, tarla içi geliştirme hizmetleri etkinleştirilerek sulama oranı artırılacaktır. Sulamaya açılan alanlarda tarımsal eğitim ve yayım hizmetlerine ağırlık verilecek, üretim çeşitliliğine ve üretim artışına paralel sanayi altyapısı güçlendirilecek. Son zamanlarda gerçekleştirilen sulama yatırımları sonucunda yoğun göç alması beklenen yerleşimlerin sorunlarının çözümü için yenilikçi yaklaşımlar benimsenecek."

Beş gelişme ekseni yer alıyor

Eylem Planı'nda "Ekonomik Kalkınmanın Hızlandırılması, Sosyal Gelişmenin Güçlendirilmesi, Şehirlerde Yaşanabilirliğin Artırılması, Altyapının Geliştirilmesi, Kurumsal Kapasitenin Geliştirilmesi" olmak üzere beş gelişme ekseni yer aldı.

Bu kapsamda plan döneminde Merkezi Yönetim Bütçesinden Ekonomik Kalkınmanın Hızlandırılması için 1 milyar 628 milyon, Sosyal Gelişmenin Güçlendirilmesi için 6 milyar 195 milyon, Şehirlerde Yaşanabilirliğin Artırılması için 1 milyar 4 milyon, Altyapının Geliştirilmesi için 17 milyar 836 milyon ve Kurumsal Kapasitenin Geliştirilmesi için 25 milyon lira olmak üzere toplam 26 milyar 688 milyon lira yatırım ödeneği ayrılacak.

Eylem Planı çerçevesinde, bölgede tarımsal üretimde verimlilik artırılarak tarıma dayalı sanayi yapısı geliştirilecek. Üretici örgütlülüğü, tarım teknolojileri, değer zinciri esaslarına dayalı doğaya dost tarımsal üretim sistemlerinin yaygınlaştırılması desteklenecek.

Büyükbaş ve küçükbaş hayvancılığın geliştirilmesi için altyapı eksikleri giderilecek. İç sularda su ürünleri üretimini artırmaya yönelik destek programlarına önem verilecek.

Tarıma Dayalı İhtisas OSB'leri kurulacak

Sanayi altyapısının temelini oluşturan Organize Sanayi Bölgeleri (OSB) ve Küçük Sanayi Siteleri (KSS) yatırımlarına devam edilecek. İhtiyaç duyulan illerde Tarıma Dayalı İhtisas OSB'leri kurulacak. Bölge sınır kapıları güçlendirilecek ve sınır komşuları ile ticaret artırılacak.

Özel sektör yatırımlarının artırılması amacıyla teşvik sisteminin daha etkin bir şekilde uygulanmasına yönelik tedbirler alınacak.

Kültür varlıklarının korunarak turizm odaklı değerlendirilmesi, istihdam ve sosyo-ekonomik kalkınmaya katkı sağlanması için turizm altyapısının iyileştirilmesi, turizm çekim merkezleri oluşturulması ve turizmin çeşitlendirilmesi için gerekli çalışmalar yapılacak.

Yenilenebilir enerji ile ilgili uygun yatırım alanları tespit edilecek, yenilenebilir enerji kaynaklarının elektrik enerjisi üretimi, tarım, turizm gibi alanlarda kullanımına yönelik araştırma ve uygulama faaliyetleri desteklenecek.

2018 yılı ihracat hedefi 22 milyar dolar

Öte yandan GAP Bölgesi ile ilgili temel ekonomik göstergelerin yer aldığı planda, söz konusu göstergelere ilişkin 2018 hedeflerine de yer verildi.

Buna göre, 2018 yılı sonunda bölgede işsizlik oranının yüzde 10,3'e inmesi beklenirken, istihdam oranının yüzde 35,3'e, iş gücüne katılma oranının yüzde 39,1'e, Gayri Safi Katma Değerin Türkiye ortalamasına oranının yüzde 54,4'e, ihracatın da 22 milyar 119,8 milyon dolara çıkması hedefleniyor.

Derslik başına öğrenci sayısı 33'e düşürülecek

Plana göre, dönem sonunda okul öncesi eğitimde yüzde 70 okullaşma oranına ulaşılacak. Bu çerçevede 4 bin 79 derslik yapılacak. İlköğretimde derslik başına düşen öğrenci sayısı azaltılacak, fiziki altyapı ihtiyacı giderilecek. Bölgede ilköğretimde derslik başına düşen öğrenci sayısının 33'e düşürülmesi amacıyla 8 bin 302 derslik inşa edilecek. Aynı şekilde ortaöğretimde derslik başına düşen öğrenci sayısı da 33'e indirilecek ve bu amaçla 4 bin 683 derslik açılacak.

Öğretmenlerin bölgede çalışmalarının özendirilmesi ve mevcut öğretmenlerin en az 4 yıl kalmalarının sağlanması amacıyla konut imkanlarının sınırlı olduğu yerlerdeki eğitim ikamet merkezleri artırılacak, sosyal hizmet tesisi yapımına ağırlık verilecek.

Yükseköğretimde kalitenin artırılması amacıyla bölge üniversitelerinin fiziki ve beşeri altyapısı geliştirilecek. Toplam 8 bin 750 kişilik yurt kapasitesi oluşturulacak. Bunun 4 bin kişilik bölümü kiralama yöntemi ile 4 bin 750 kişilik bölümü ise yatırım programı kapsamında gerçekleştirilecek.

Bu arada GAP illerinde kreş ve gündüz bakım evlerinin sayısı da artırılacak.

Okuma kültürünün geliştirilmesi için mevcut okullar bünyesinde zenginleştirilmiş kütüphaneler oluşturulacak. Uluslararası öğrenci sayısının artırılması için gerekli tedbirler alınacak, öğretim üyesi başına düşen öğrenci sayısı azaltılacak.

İstihdamın artırılmasına ilişkin hedefler

İstihdamın artırılması, işgücünün kalitesinin yükseltilmesi ile sosyal bütünleşmenin sağlanması için başta kadınlar ve gençler olmak üzere kırılgan grupların iş gücü piyasasına girişleri kolaylaştırılacak.

Sosyal yardım alan çalışabilir durumdaki yoksulların istihdamının artırılmasına yönelik ailelere bilinçlendirme eğitimleri verilecek ve gerekli tedbirler alınacak.

Konut üretimi teşvik edilecek

Bölgenin büyüme ve çevrelerine hizmet verme potansiyeli yüksek, çekim merkezi olabilecek illerinde fiziki ve sosyal altyapı güçlendirilerek, iş ortamı iyileştirilerek, yatırımların bu merkezlere yönelmesi teşvik edilerek yeni sanayi odaklarının oluşması sağlanacak.

Cazibe Merkezleri Destekleme Programı uygulamalarına Diyarbakır, Şanlıurfa ve Gaziantep'te devam edilecek. Yaşanabilir, düzenli, sağlıklı ve güvenli kentlerin oluşturulması için örnek imar uygulamaları desteklenecek.

Şehirlerin rekreasyon ihtiyaçlarını giderecek özel bir program geliştirilecek. Bu çerçevede; yaşam mekanları spor yapmayı ve hareketliliği sağlayacak şekilde tasarlanacak, kültür ve spor aktivitelerinin gerçekleştirilebileceği mekanlar iyileştirilecek, dinlenme alanlarının sayısı ve kalitesi artırılacak.

Hane halkı büyüklüklerine yönelik konut ihtiyaç araştırması yapılacak ve ihtiyaç olan yerlerde konut üretimi teşvik edilecek, gerekli finans desteği ve teknik altyapı sunulacak. Sağlıklı ve güvenli yaşam alanları oluşturmak amacıyla kentsel dönüşüm projeleri uygulanacak.

1,1 milyon hektarlık alan sulamaya açılacak

Plan dönemi sonunda GAP kapsamında toplam 1,1 milyon hektar alanın sulanması için depolama altyapıları tamamlanacak, şebeke inşaatları da önemli ölçüde bitirilecek.

Plan çerçevesinde devam eden 362 kilometre ana kanal inşaatı tamamlanacak. Yüksek terfili sulama projelerinin etüt çalışmalarının yapılmasına devam edilecek ve bunun sonucunda öncelik görülmesi halinde uygun projeler hayata geçirilecek.

Harran Ovası başta olmak üzere sulama alanlarında drenaj sistemlerinin kurulması tamamlanacak. Taşlı arazilerin belirlenmesi, haritalandırılması ve temizlenmesine yönelik arazi ıslahı çalışmaları yapılacak.

Ilısu Barajı ve HES tamamlanacak, bunun yanı sıra Cizre Barajı ve HES yaptırılacak. Doğalgaz iletim altyapısı güçlendirilecek, Bölgeye doğalgaz arzı sağlayacak projeler tamamlanacak.

Öte yandan merkezi idarelerin taşra teşkilatlarındaki personelin eğitim ihtiyaçları çerçevesinde eğitim programları düzenlenecek. Yatırım izleme ve koordinasyon başkanlıklarının beşeri kapasitesi geliştirilecek.

Belediye hizmetlerinin daha şeffaf şekilde sağlanabilmesi için belediyelerin internet sitelerinin altyapılarının geliştirilmesi desteklenecek.

Kamu kurumlarında üst düzey görevlerde bulunmuş ancak halihazırda emekli olan kişilerin bilgi ve tecrübelerinden ihtiyaçlar doğrultusunda yararlanılması sağlanacak.

Projelere hibe desteği

Eylem Planı'na göre, Kırsal Kalkınma Yatırımlarının Desteklenmesi Programı çerçevesindeki projelere hibe desteği sağlanacak. Seracılık, tohumculuk, basınçlı sulama ve yeni teknoloji sulama sistemlerinin geliştirilmesi, yerel ve geleneksel ürünlerin saptanması ve geliştirilmesi gibi alanlara öncelik verilecek.

Bölgede tarımsal üretimin artmasıyla birlikte üreticilerin ürünlerini makul bir fiyatla pazarlayabilmeleri ve sanayiye talep edilen hammaddenin düzenli temini açısından üretici örgütlülüğü desteklenecek.

Tarımda kaynak kullanımı etkinliğinin artırılmasına yönelik "Hassas Tarım ve Sürdürülebilir Uygulamalarının Yaygınlaştırılması Projesi" tamamlanacak.

"GAP Organik Tarım Küme Geliştirme Projesi" kapsamında bölgedeki üreticiler ve birliklerin kurumsal kapasitelerini ve pazarlama olanaklarını artırmak üzere iş planları hazırlanacak, koçluk hizmetleri verilecek. Üreticilerin bilgi ihtiyaçlarını karşılamak için Organik Tarım Danışmanlık Merkezi (OTADAM) kurulacak.

Büyükbaş süt işletmelerinin yanında etçi ve kombine ırk damızlık işletmelerinin desteklenmesi ve bölgede hayvan ırklarının geliştirilmesi sağlanacak. Küçükbaş hayvancılık işletmelerinin desteklenmesi için yeni bir program geliştirilerek uygulanacak.

5 bin işletmeye 58 milyon lira KOSGEB desteği

Küçük işletmelerin finansmana erişiminde yeni fonların kullanılmasına yönelik mekanizmalar oluşturulacak, KOBİ'ler ticari bankalar aracılığıyla bu fonlardan yararlandırılacak.

Adıyaman, Şanlıurfa ve Şırnak illerinde Kredi Garanti Fonu (KGF) şubeleri açılacak, KGF'nin etkin tanıtımı yapılacak, fondan sağlanan teminat miktarı ve yararlanan işletme sayısı artırılacak.

550 işletmeye kefalet sağlanacak, 195 milyon lira destek verilecek. Gelişen 43 Anadolu Girişim Sermayesi Fonu Projesi ile hedef bölgedeki KOBİ'lerin finansal araçlara erişimini kolaylaştırmak amacı ile başta GAP Bölgesi olmak üzere toplamda 43 ilde kullandırılabilecek girişim sermayesi fonu oluşturulacak.

KOSGEB Destek Programları kapsamında KOBİ'lere verilen destekler artırılacak. Bölgedeki 5 bin işletmeye 58 milyon lira destek verilecek.

Bölgedeki firmalara yönelik ticari kredilerin kullanımı artırılacak. Üretici örgütleri ile tarım işletmelerine çeşitli tarımsal faaliyetler kapsamında sağlanan faiz indirimli yatırım ve işletme kredileri yaygınlaştırılacak.

Kalkınma Bankasının öz kaynaklarından kullandırdığı ve aracılık ettiği kredilerde bölgeye özel önem verilecek. Kredi kullandırmada bölgeye yönelik ihtisaslaşma artırılacak.

Turizm ve yeşil alanlara ilişkin hedefler

GAP Bölgesi Turizm Odaklı Tanıtım ve Markalaşma Projesi kapsamında; turizm odaklı tanıtım ve markalaşma "Eylem ve Yönetim Planı" hazırlanacak ve ilgili taraflarla birlikte uygulamaya yönelik çalışmalara başlanacak.

Tanıtım ve markalaşma stratejileri ile turizm destinasyonu oluşturulacak. Bölge turizm çeşitleri paketlenerek seyahat acentelerine pazarlanacak.

2014-2018 döneminde; 8 bin hektar alanda ağaçlandırma, nbsp; 40 bin 100 hektar alanda erozyon kontrolü ve bin 750 hektar alanda mera ıslahı yapılarak, 63 milyon 500 bin fidan üretimi gerçekleştirilecek.

Sağlık alanında yapılacaklar

Sağlık hizmetlerinin daha nitelikli, yaygın ve etkin sunulması amacıyla yatak sayısının artırılmasına devam edilecek. Devlet hastanelerinde 2 bin 535, şehir hastanelerinde 5 bin 375 adet olmak üzere toplam 7 bin 910 yatak kapasitesi oluşturulacak. Koruyucu ve birinci basamak sağlık hizmetleri güçlendirilerek temel sağlık göstergeleri daha da yükseltilecek.

Sağlık personeli dağılımı, bölge illerinin nüfus hizmet bölgesi, fiziki yapı ve hizmet sunum özelliklerini esas alacak şekilde iyileştirilecek. Bu kapsamda, başta uzman hekim ve hemşire olmak üzere GAP Bölgesi'ndeki üniversiteler ve Sağlık Bakanlığına ait hastanelere tahsis edilen hekim ve diğer sağlık personeli kadrolarında 2014-2018 döneminde artış sağlanacak.

Medikal turizminde hem etkin tanıtımın yapılması hem de yatırımcıların öncelikle yönlendirilebilmesi (bu alanda faaliyet göstermek isteyen kurumlara bilgi sağlamak) için, bölgenin hizmet ticareti yapma potansiyeli yüksek olan ve bölge sağlık kuruluşlarının avantajlı olduğu hizmet branşlarının (hem tedavi hem bakım alanında) belirleneceği yurtiçi ve yurtdışı pazar araştırmaları yapılacak.

Ortaöğretim, ön lisans ve lisans programlarına sağlık turizmi seçmeli dersleri konulacak, yurtdışından sağlık eğitimi almak için gelen öğrencilerin kontenjanları artırılacak.

Diğer projeler

Eylem Planı'ndaki söz konusu hedeflerin yanı sıra Su Kanalizasyon ve Altyapı Programı (SUKAP) kapsamında, 77'si içme suyu, 119'u kanalizasyon olmak üzere toplam 196 proje tamamlanacak.

Bölgede arama faaliyetleri hızlandırılarak sanayi ve enerji hammadde potansiyelleri araştırılacak. Bölgesel düzeyde maden haritaları güncellenecek, maden envanteri hazırlanacak ve yatırımcılara sunulacak.

Uygun ortam oluştuğunda, mayın temizleme çalışmalarına başlanacak.

Diyarbakır'da Tekstil İhtisas OSB'si yapılacak ve devam eden birçok OSB projesi tamamlanacak.

Yeni sınır kapıları açılacak ve mevcut sınır kapılarının modernizasyonu sağlanacak.