Yemen'in yarım asırlık savaş tarihi

Yemen'de Mütevekkili monarşisinin sona erdiği ve Yemen Arap Cumhuriyeti'nin kurulduğu 1962'den bu yana geçen yarım asrı aşkın zaman diliminde ülkede yaşanan savaşlar aralıksız sürdü.
- 1962-1970 savaşı
Mütevekkili monarşisinin 1962'de sona ermesinin ardından devrim yandaşları tüm Yemen kentlerinde hakimiyet kurmaya çalıştı, cumhuriyet karşıtları ise monarşi rejimi yandaşı seçkin kişilerin öncülüğünde yeniden yönetimi ele geçirmeye çalıştı.
Tarafların 8 yıl boyunca birbirlerine üstünlük sağlayamadan devam ettikleri savaş, Suudi Arabistan'ın gözetiminde devrim karşıtlarının yönetime dahil edilmesi karşılığında cumhuriyet rejiminin tanınmasını öngören bir anlaşmayla son buldu.
- 1963-1967 savaşı
Kuzey Yemen'de cumhuriyetin kurulmasının ardından Güney Yemen'de İngiliz himayesine karşı başlayan mücadele bağımsızlık kazanılıncaya ve Kasım 1967'de İngiliz protektorasına (himayesi) son verilinceye kadar devam etti.
- 1972 savaşı
Güney ve Kuzey Yemen hükümetleri arasındaki anlaşmazlıklar bazı sınır bölgelerinde çatışmaya dönüştü. Ancak Arap ülkelerinin müdahale etmesiyle taraflar birbirlerine üstünlük sağlayamadan savaşı sonlandırdılar.
- 1979 savaşı
Kısa bir süre sonra ülkenin iki tarafı arasında çatışmalar yeniden alevlendi. Güney Yemen bu sefer sınır bölgesindeki halk direnişçilerinin desteğiyle ilerleme kaydedip kuzeydeki illlere girse de Arap ülkelerinin çabasıyla taraflar yeniden müzakere masasına oturmaya zorlandı. Güney'e bağlı kuvvetler de eski sınırlarına çekilmek zorunda kaldı.
- Yemen'in birleşmesi ve 1994 savaşı
Kuzey ve Güney Yemen, 22 Mayıs 1990'da birleşti. Ülke iki buçuk yıllık geçiş döneminde iki parti tarafından ortaklaşa yönetildi. 1993 yılında yapılan seçimin ardından iki ülke tamamen birleşti. Bu seçimleri Kuzey Yemen'in devrik cumhurbaşkanı Ali Abdullah Salih kazandı. 1994'te, Salih ile yardımcısı Ali Salim el-Beyd arasında Salih'in tüm yönetim mekanizmasını kontrolüne aldığı ve güneylileri sistem dışına ittiği gerekçesiyle çıkan çatışmaları Salih ve destekçisi olan dönemin güneyli komutanlarından Abdurabbu Mansur Hadi kazandı. Beyd ise savaşı kaybettikten sonra Yemen'i terk etti.
- Yemen'in kuzeyinde hükümet ile Husiler arasındaki 6 savaş (2004-2010)
İlk savaş Sa'da'da hiç beklenmedik bir anda gelişti. Hiç kimse merkezden uzak bir köyde çıkan sınırlı lokal çatışmaların büyük bir savaşa dönüşeceğini düşünmemişti.
Şii Ensarullah Hareketi'nin (Husiler) lideri Hüseyin el-Husi'nin öldürüldüğü birinci savaş ve Katar'ın gözetiminde bir anlaşmaya varılan dördüncü savaş dışındakiler kamuoyuna duyurulmayan anlaşmalarla son buldu. Bu savaşlarda tarafların her biri kendi üstünlüğünü ilan etse de pratikte Husiler lehine bir ilerleme kaydedildi.
- El-Kaide'ye karşı savaş (2001-...)
Halen devam eden ve Yemen hükümetinin kısmi başarılar kaydettiği ve Kaide liderlerinden bir kısmını tasfiye ettiği bu savaşta hareket, Yemen ordusundan ve hükümet yetkililerinden pek çoğunu hedef almayı başardı. Askeri karargahlara da saldırı düzenleyen hareket, Mayıs 2011-Haziran 2012 arasında Ebyen'de olduğu gibi bazı bölgelerde kontrolü tamamen ele geçirdi.
- Kararlılık Fırtınası
"Arap Baharı" adı verilen değişim sürecinin etkisiyle, aylarca devam eden kitlesel gösterilerin ardından Yemen'de 30 yılı aşkın süredir iktidarda bulunan Ali Abdullah Salih, 13 Kasım 2011'de, yetkilerini yardımcısı Abdurabbu Mansur Hadi'ye devrederek iktidardan ayrıldı.
Bu süreçte oluşan otorite boşluğundan yararlanan Yemen El-Kaidesi'nin saldırılarını arttırması, öte yandan siyasi süreçlere daha fazla katılım talep eden Şii Ensarullah Hareketinin (Husiler) gösterileri ve bölgedeki aşiretlerle çatışarak nüfuz alanlarını genişletmesi, ülke genelinde istikrarsızlığa yol açtı. Merkezi yönetimle yapılan uzlaşma görüşmelerinin sonuç vermemesi üzerine başkent Sana'da bazı stratejik yerleri kontrol altına alan Husiler, Ocak 2015'te başkanlık sarayına girdi, Cumhurbaşkanı Hadi de ev hapsine alındı. Hadi'nin Sana'dan Aden'e geçerek burayı "geçici merkez" ilan etmesi ve bazı ülkelerin diplomatik temsilciliklerini burada sürdüreceği yönündeki açıklamalarının ardından Husiler, Aden'e doğru harekete geçerek, kentteki bazı stratejik noktaların denetimini ele geçirdi.
Hadi yönetiminin üst düzey yetkililerinin Arap Birliği ve uluslararası topluma, acil askeri müdahale çağrısının ardından Suudi Arabistan öncülüğündeki koalisyon, 26 Mart'ta Husilere yönelik "Kararlılık Fırtınası" operasyonuna başladı. Operasyon süresince Husiler ile Salih'e destek veren güçlere ait silah depoları ve askeri mevziler hedef alındı. Aden, Ebyen, Dali, Lahic, Şebve ve El-Beyda kentlerinde devrik Cumhurbaşkanı Salih ve Husiler'e bağlı güçler ile Güney Hareketi'ne bağlı silahlı kuvvetler ve Cumhurbaşkanı Hadi'yi destekleyen güçler arasında çatışmalar ise sürüyor.