Artık mühür kimdeyse kitaplar onda

KÜLTÜR SANAT SERVİSİ

Henüz imza ortaya çıkmamışken, insanların yanından ayırmadığı bir vasıta vardı; mühür... Tarihin ilk safhalarından beri Mezopotamya, Mısır, İran ve Anadolu’daki idareciler, metal ve değerli taşların üzerine isimlerinin tersten kazındığı bu vasıtayı kullanageldiler. Hazreti Süleyman’ın meşhur mührünün yanı sıra Hazreti Muhammed ve halifeler de bir mühre sahiptiler.
Osmanlıda ise devlet adamları ve âlimlerle birlikte halk arasında da mühür kullanma âdeti çok yaygınlaştı. Mühürcülük başlı başına bir sanat olarak kabul edilirdi. Ustalar sülüs, ta’lîk, rik’a gibi yazı çeşitlerini kullanarak muhteşem güzellikte mühürler kazırdı. Herkes yanında mührünü taşır, resmî vesikalara imza yerine bunu basardı. 1908’de yapılan inkılaba kadar böyle devam etti. İmza kullanılmaya başlayınca mühürler artık sadece maziyi hatırlatan, yalnızlığa terk edilmiş birer sanat eseri olarak kenara çekildi. Bir tek memurların ellerinde, ciddi bir tavırla vesikalara basılan benzerleri kaldı.

EKSLİBRİS NİYETİNE…

Ecdadın yanından ayırmadığı mühürler şimdi yeniden popüler olmaya başladı. Fakat resmî evrakları tasdiklemek yerine farklı bir fonksiyonu icra ediyorlar artık… Şimdilerde mühür, “Süleyman olmak” için değil sahip olunan kitaplara “ekslibris” niyetine basılan bir alet. İnsanlar  kitaplarına mühür basarak “Bu bana ait, ödünç aldığında geri getirmeyi unutma!” mesajı veriyor.
Kendisiyle konuştuğumuz müteşebbis Fatih Kılıçaslan, iki sene önce kişiye has mühür imal etmeye başlamış. Yaptırdığı mühürleri internette satışa çıkardığında ise hiç beklemediği büyük bir taleple karşılaşmış. Kılıçaslan, “Eskiden memurlar mühür ve kaşe kullanıyordu. Artık herkesin elinde.  Yaptığımız ahşap dizaynlı nostaljik mühürler çok beğenildi. İnsanlar mühürleri kitap damgası (ekslibris) olarak kullanıyor. Bunun yanında hediyelik eşya olarak da rağbet görüyor” diye konuştu.

OSMANLICA OLANLAR REVAÇTA

Mühürler arasında Osmanlıca isim yazılı olanlara daha çok talep varmış. Bu mühürlerde el yazısı rik’a ve süslü bir tarz olan sülüs kullanılıyor. Tıpkı eski günlerde olduğu gibi mühür yaptırmak isteyen kişiler talepte bulunuyor.  Ardından hattatlar kişinin ismini özenerek yazıyor. Sonrasında da yazılan hat, ustalar tarafından kazınarak, mühür birkaç gün içerisinde hazır hâle geliyor.