Obama hüsranı! ABD 100 yılın dibinde

ABD'de gelir dağılımı eşitsizliği Barack Obama'nın başkanlığı döneminde yaklaşık 100 yılın en yüksek seviyesine yükseldi. Başkanlığı 20 Ocak'ta halefi Donald Trump'a devredecek Obama, 8 yıllık görev süresince birçok alanda olduğu gibi sosyoekonomik politikalarda da beklenen başarıyı gösteremedi. 

Büyük durgunluk sonrasında yapılan seçimleri orta sınıfı güçlendirme vaatleriyle kazanan Obama, ülke ekonomisini krizden çıkardı ancak kazanımların halka eşit dağıtılmasını sağlayamadı.

Saygın kurumlar ve akademisyenler tarafından yapılan birçok araştırma, ülkedeki gelir dağılımı eşitsizliğinin Obama’nın başkanlık döneminde yüzyılın en kötü seviyesine ulaştığına işaret ediyor. 

Eğitim, yaşam beklentisi, psikolojik hastalıklar, erken hamilelik, uyuşturucu bağımlılığı, intihar ve suç oranı gibi birçok sosyal olguyu etkileyen gelir dağılımı eşitsizliğinin, ülkede zaman zaman şiddete dönüşen gösterilerde payı olduğu belirtiliyor.

- Gelir dağılımında en adaletsiz ülke

Nobel ödüllü ekonomist Thomas Piketty ve California Berkeley Üniversitesi Profesörü Emmaneul Saez'in araştırmaları, ülkede gelirlerin 1920'li yıllardan bu yana en adaletsiz şekilde dağıldığını ortaya koyuyor.

Piketty ve Saez'in ABD Ulusal Ekonomik Araştırmalar Bürosu'nca geçen ay yayınlanan makalesine göre, ülkede en varlıklı yüzde 1'lik kesimin yıllık ortalama geliri son 25 yılda 3'e katlanarak 1,3 milyon dolara yükseldi. Gelir piramidinin alt yarısını oluşturan yüzde 50'lik kesimin yıllık ortalama geliri 16 bin dolarda kaldı. ABD hükümetinin 2013 yılını içerecek şekilde güncellenen resmi verileri de Piketty ve Saez'in bulgularını destekliyor.

ABD Merkez Bankası (Fed) Başkanı Janet Yellen, Ekim 2014'te yaptığı bir konuşmada, gelir dağılımı eşitsizliğinin kendisini endişelendirdiğini ifade ederek, "Gelir ve varlık eşitsizliği, bazı göstergelere göre son 100 yılın en yüksek seviyelerine yaklaştı." uyarısında bulunmuştu.

Allianz Sigorta'nın her yıl hazırladığı "Global Zenginlik Raporu" da gelir eşitsizliğinin yüksek olduğu ülkelerin başında ABD'nin geldiğini ortaya koyuyor. Raporun geçen yılki sayısına göre, gelir eşitsizliğinin derecesinin saptanması için kullanılan Gini katsayısı, ABD için yüzde 0,81 iken, Japonya için yüzde 0,55, Almanya için yüzde 0,72, Fransa için yüzde 0,65 ve İngiltere için yüzde 0,75 seviyesinde ölçüldü.

Gelir eşitsizliğindeki performansı diğer gelişmiş ülkelere kıyasla kötü olan ABD, gelişmekte olan ülkeleri de geride bıraktı. Raporda, Gini katsayısının Çin'de yüzde 0,52, Rusya'da yüzde 0,68, Meksika'da yüzde 0,70 ve Türkiye'de yüzde 0,67 olduğu bilgisine yer verildi. 

Ayrıca, Harvard Üniversitesi Ekonomi Profesörü Nathaniel Hendren ve Stanford Üniversitesi Ekonomi Profesörü Raj Chetty'nin liderlik ettiği "Fırsat Eşitliği Projesi", 1980'den sonra doğan Amerikalıların sadece yarısının ebeveynlerinden daha fazla gelir kazandığını ortaya koydu.

- Amerikan orta sınıfı eriyor

Washington merkezli Pew Araştırma Merkezi'nin mayıs ayında yayımladığı rapor ise kentlerde yaşayan orta sınıfın, düşen gelirler ve büyüyen gelir dağılımı adaletsizliği nedeniyle eridiğine işaret ediyor.

Kuruluşun, 2000-2014'te incelediği 229 metropolden toplanan verilere dayanan araştırmasına göre, ABD'de orta gelir kategorisine giren yetişkinlerin oranı 10 büyük kentten 9'unda düşüş gösterdi.

- Zengin ve fakir öğrenciler arasında 4 yıl var

Gelir dağılımındaki eşitsizlik sadece finansal zorluklara neden olmuyor. Ülkede artan sosyal tansiyona büyük katkısı olan gelir dağılımındaki eşitsizlik, eğitim ve sağlık alanlarını da olumsuz etkiliyor. 

Stanford Üniversitesi Eğitim Politikaları Analiz Merkezi'nin yaptığı araştırmaya göre, ABD'de yoksulların yaşadığı bölgelerdeki ilk ve orta dereceli okullarda eğitim gören öğrenciler, zenginlerin yaşadığı bölgelerdeki okullara giden öğrencileri ortalama 4 yıl geriden seyrediyor. Bu durum, Obama'nın "Hiçbir Çocuğu Geride Bırakma" temalı eğitim politikalarının da başarısız olduğunu gösteriyor. 

- Zenginler fakirlerden 10-15 yıl fazla yaşıyor

"Fırsat Eşitliği Projesi"nin 3 yılı kapsayan bir başka araştırması, ABD'de en zengin yüzde 1'lik kesimin en fakir yüzde 1'lik kesimden 10-15 yıl daha fazla yaşadığını ortaya koyuyor.

Buna göre, en varlıklı yüzde 1'i oluşturan erkekler, en fakir yüzde 1'lik kesimdeki erkeklere göre 15 yıl daha uzun yaşıyor. Araştırmada, hayat beklentisinde gelir eşitsizliğinden kaynaklanan bu farkın kadınlarda 10 yıl olduğu belirtiliyor.

Verilere göre, 2016'da en zengin erkeklerde ortalama yaşam süresi 87,3 yıl iken, en fakir kesimde bu rakam 72,7 yıla geriledi. Kadınlarda ise ortalama yaşam süresi en zengin kesimde 88,8 ve en fakir kesimde 78,7 olarak belirlenmişti.