Teknoloji umut mu kaos mu?

Ömer Temür

Las Vegas’ta düzenlenen dünyanın en büyük teknoloji fuarı CES’te bu yıl robot istilası yaşandı. Yapay zeka ile uyumlu hale gelen robotlar, sürücüsüz araçlar, artırılmış gerçeklik teknolojileri ve Endüstri 4.0 uygulamaları insanlığın geldiği son noktayı ortaya koysa da “Teknoloji insanlık için umut mu yoksa kaos mu” sorusunu da beraberinde getirdi. Peki hayranlık duyduğumuz bu teknolojiler gerçekten bir fırsat mı? Madalyonun diğer tarafına bakılırsa insanlığı hiç olmadığı kadar büyük bir işsizlik sorununun beklediğini söyleyebiliriz. 
İŞÇİDEN TASARRUF
Sanayide yaşanan dönüşümün işaretleri ise şimdiden görünmeye başlandı. Çin’de toplam 1,3 milyon işçi çalıştıran dünyanın en büyük elektronik parça üreticisi olarak bilinen Foxconn yakın zamanda fabrikalarında robotlaşmaya giderek 60 bin işçinin işine son verdi. Foxconn fabrikaları, başta Apple olmak üzere Dell, Sony, HP gibi dünyanın bilişim sektöründeki en büyük elektronik markalarına ürün ve parça üretiyor. Bu fabrikalarda çocuk yaşta Çinli işçiler ABD’deki işçilerin onda biri ücretlerle çalıştırılıyorlar. Vardiyalar 12 saati aşıyor, tatil yok, yasa yok. Fabrikalarında onlarca işçi intihar ederken patron daha “yüz binlerce çalışanları olduğunu” söyleyebiliyor. Düşünün 6 milyar doların üzerinden kişisel bir serveti sahip patron bile işçiye verdiği parayı fazla görüyor ve robotlaşmayı tercih ediyor. Çin’de 600’den fazla şirketin de Foxconn örneğini takip etmesi bekleniyor. 
Gelişmiş ülkelerde de durum farklı değil. Japon sigorta şirketi Fukoku Mutual da daha bir kaç gün önce çalışanlarının yüzde 30’unu işten çıkararak yerine yapay zeka sistemini devreye sokacağını açıkladı. Orta ölçekli bir şirket olan Fukoku Mutual çalışanları işten çıkararak yıllık 1 milyon 200 bin dolar tasarruf hedefliyor. Eski McDonald’s CEO’sunun robotlaşma ile ilgili söyledikleri de önemli. Ed Rensi işçilerin saatlik ücretlerini 15 dolara yükseltme konusundaki ısrarlarını sürdürmeleri durumunda robotların fast food endüstrisini ele geçireceği konusunda uyarıyor. 
İŞİNİZDEN OLABİLİRSİNİZ!
Robotlaşma ile ucuz iş gücü de artık bir avantaj olmaktan çıkıyor. Adidas 20 yıl sonra ilk defa üretimini ucuz iş gücü ile övünen Çin’den Almanya’ya kaydırıyor. İnşası devam eden, 4 bin 600 m²lik bir alan üzerine kurulacak olan tesiste Çin’in aksine insanlar değil, seri üretim otomasyonunu sağlayan robotlar yer alacak. 2017’de faaliyete geçmesi beklenen fabrikada ilk etapta yılda 500 çift ayakkabı üretilecek. Kısacası insanlığı büyük bir tehlike bekliyor. Hiçbir işin garantisinin olmayacağı bir yüzyıldayız. Teknolojik gelişmeler her an, her işi elimizden alabilir. Buna hazır olmak gerekir. 

En çok Türkiye gibi ülkeler etkilenecek 

 Endüstri 4.0 uygulamaları ve robotlaşmadan en fazla Türkiye gibi gelişmekte olan ülkeler olumsuz etkilenecek. Ekonomileri emek yoğun sektörlere dayalı ülkeler rekabette geri kalırken, işsizlik ordularına yenileri eklenecek. Teknolojiyle birlikte para yine zenginlerin elinde birikecek. Zengin daha zengin fakir daha fakir olacak. Orta sınıf zayıflayacak.

Bankacılık ‘cep’e girdi, 6 bin kişi işten çıktı

Dijitalleşmenin istihdam üzerindeki baskısı Türkiye’de de kendini hissettiriyor. Dijital dönüşümün öncüleri arasında yer alan bankalar mobiliteyle birlikte 2016 yılında şube kapatıp personel çıkardı. BDDK verilerine göre geçen yılın ilk 10 ayında 12 bin 257 olan şube sayısı, 2016’nın aynı döneminde 11 bin 843’e indi. Aynı dönemde personel sayısı da yaklaşık 6 bin kişi azalarak 210 bine düştü. Buna rağmen bankaların kârı rekor seviyelere ulaştı. 

Beyaz yakalılar da tehdit altında

Mobil teknolojilerle birlikte artık pek çok sektör daha az kişiyi istihdam ediyor. Bugün mobil uygulamalar sayesinde akıllı telefon üzerinden uçak ve otel bileti alınabilirken, acenteler kepenk kapatıyor.  Otel ve havalimanları başta olmak üzere pek çok sektörde danışmanlık hizmetleri robotlara devredilirken, Endüstri 4.0 uygulamaları ile üretim hatlarında çalışanlara olan ihtiyaç hiç olmadığı kadar azaldı. Sürücüsüz otomobiller ile yollarda direksiyon sallayan şoförleri de yakın bir zamanda göremeyeceğiz. Öyle ki bu dönüşümde beyaz yakalılar için bile iş garantisi yok.