Merkez'in döviz rezervleri ne kadar yeterli?

Dolar üst üste rekor kırararak 3,90 sınırına aşmış durumda; piyasada ise tüm gözler Merkez Bankası'nda.

Herkes liradaki düşüşü durdurmak için yapılacak hamleleri beklerken, Merkez Bankası'ndan ilk adımlar dün geldi. Banka hem yabancı para cinsi zorunlu karşılık oranlarında indirime gitti hem de bankalararası para piyasasında borç limitlerini düşürdü.

TCMB ayrıca TL'deki değer kaybını ve negatif ayrışma trendinin yılbaşından beri kuvvetlenerek devam etmesi ardından piyasalar tarafından yakından izlenen ve beklenen 24 Ocak'taki Para Politikası Kurulu (PPK) toplantısı öncesi gerekirse ilave adımlar atılabileceğinin de mesajını verdi.

Bu bağlamda en çok konuşulan seçenek faiz artırımı. Pek yabancı kurumdan liradaki değer kaybını durdurmak için Merkez'in 200 baz puana varan oranlarda artırım yapması gerektiği yönünde değerlendirmeler geldi.

Bir diğer seçenek ise döviz rezervlerinin kullanılması. Ancak Reuters'ta bugün yer alan bir analiz bu seçeneğin kullanılmasının o kadar da kolay olmadığını gösteriyor.

Sujata Rao tarafından kaleme alınan analize göre, Türkiye'nin döviz rezervlerine bakıldığında yüzeyde sağlıklı bir resim görünüyorsa de ayrıntılara bakıldığında ve özellikle önümüzdeki aylarda ödenmesi gereken dış borçlar göz önüne alındığında daha az memnuniyet verici bir görüntü ortaya çıkıyor.

TCMB verilerine göre bankanın 2016 yılı sonunda 106 milyar dolarlık döviz rezervi bulunuyor. Fakat bunun 14 milyar doları altın. Ayrıca çeşitli bankalar ve UBS'nin Merkez Bankası verilerine bakarak yaptıkları hesaplamalara göre kullanılabilir döviz rezervi 35 milyar dolara yakın, çünkü rezervlerin çoğı ticari bankaların Merkez Bankası'nda tutttukları rezervlerden oluşuyor.

"Dürüst konuşmak gerekirse paranın birçoğu TCMB tarafından kullanılabilir değil... Paranın çoğu, ticari bankaların TCMB'de tuttukları rezervlerden oluşuyor" diyen UBS stratejisti Manik Narain'in hesaplamalarına göre ticari bankaların TCMB'deki zorunlu dolar rezerv miktarı şu an 42 milyar dolar civarında.

Yaklaşık 16 milyar dolar miktarında bir para ise bankalara para rezervlerinin bir kısmını Türk lirası olarak tutmaları imkanını veren "rezerv opsiyon mekanizması" çerçevesinde TCMB'de bulunuyor.

Narain, "O yüzden işler ters gitmeye başladığında geleneksel bir faiz savunmasına dönmek zorunda kalmak durumundalar çünkü hangi ölçüden bakarsanız bakın gelişen piyasalar arasında en düşük rezerv yeterliliğine sahipler... Rezervlerini hızlı bir şekilde eritirlerse piyasada yüksek miktarda endişeye neden olacaklar" dedi.

DÖVİZLER NE KADAR YETER?

Habere göre, rezervlerin yeterli olup olmayacağı da birkaç şekilde ölçülebilir. Bunlardan bir tanesi rezervlerin kaç aylık ithalata yeteceği şeklinde ve üç ay minimum en düşük güvenli zaman dilimi.

Bank of America Merrill Lynch (BAML) hesaplamalarına göre Türkiye yaklaşık 100 milyar dolarlık rezervi olduğu varsayılırsa 5.6 aylık ithalat fonlayabilir.

Guidotti-Greenspan olarak bilinen kurala dayanan ikinci hesaplama şekli ise rezervlerin en az önümüzdeki yılın dış ödemelerine yetmesini varsayıyor. Buradaki mantık, ülkelerin dış finansmanın aniden durması halinde buna direniş gösterecek yeteri kadar korumasının olması.

BAML hesaplamalarına göre Türkiye'nin 421 milyar dolar dış borcu bulunuyor ve bunların 107,3 milyar doları önümüzdeki yıl. Türkiye'nin önümüzdeki yıl ödeyeceği borç miktarı toplam rezervlere yakın bir rakama işaret etse de kullanılabilir rezervlerin üç katı.

Buna bakıldığında Türkiye'nin rezerv yeterliliği Mısır ve Ukrayna gibi ülkelerin yeterliliğinin altında.

Diğer analistler ise Türkiye her ne kadar döviz piyasasına müdahale etmemiş olsa da sürekli halde piyasaya dolar enjekte ettiğini söylüyorlar.

HSBC stratejisti Murat Toprak, rezervlerdeki düşüşe, bankaların döviz rezerv zorunluluklarının azaltılması ışığında bakılması gerektiğini belirtti. 

Toprak, "Dolayısıyla TCMB bir yönden döviz rezervlerini kullanarak sisteme dolar likiditesi enjekte ediyor" diyerek, "Şu anki döviz rezerv seviyelerine bakılırsa FX piyasalarına müdahale etmeyeceklerini kesin bir şekilde söyleyemeyiz ama açıkça görülüyor ki sınırlı miktarda cephaneleri var" dedi.

Döviz piyasalarına müdahalenin etkileri kısa sürüyor. Meksika'nın devasa dolar satışına rağmen peso geçtiğimiz Cuma yeniden rekor düşük seviyelere inerek, Türkiye'nin büyük bir faiz artışından daha fazla fayda görebileceği sinyallerini verdi.