Kuzey Irak nefes bile alamayacak

Ömer TEMÜR - Irak’taki bölgesel Kürt Yönetimi’nin 25 Eylül’de bağımsızlık referandumu yapma kararı ardından Türkiye’den birbiri ardına sert tepkiler gelmeye devam ediyor. MGK toplantısında Türkiye’nin uluslararası anlaşmalardan doğan haklarının saklı tutulduğu belirtilirken, Türk Silahlı Kuvvetleri’nin Irak sınırındaki tatbikatı da yedinci gününe girdi. Habur Sınır Kapısı’nın 2 kilometre uzağındaki tatbikata rağmen sınır ticareti ise kesintisiz sürüyor. Ancak referandumun iptal edilmemesi istenmeyen durumlara yol açabilir. Çünkü Türkiye Kuzey Irak arasındaki ticari ilişkiler sadece enerji hatları bakımından değil, sosyal hayat açısından da büyük önem taşıyor. Bugün bölgede gıdadan tekstile bütün ürünler Türkiye’den gidiyor. Erbil’in ilk alışveriş merkezi Family Mall âdeta Türkiye’deki AVM’lerden biri gibi. LC Waikiki, Koton, De Facto, Collezione, Mavi, Mado AVM’nin en önemli markaları. İlişkiler soğuyor gözükse de Türkiye’den hâlâ THY, Pegasus, Atlas Global ve Onur Air uçuşları günde üç dört sefer yapıyor. Ziraat Bankası’nın yanı sıra İş Bankası ve Albaraka Türk Erbil’deki şubeleri ile firmalara finansman desteği sağlıyor.

HABUR’DAN 2 MİLYON ARAÇ 
Türkiye İhracatçılar Meclisi rakamlarına göre Türkiye karadan ve havadan Kuzey Irak’a 2016 yılında 2.5 milyar dolar ihracat yapmış. Bu anlamda Habur Sınır Kapısı IKBY için kritik öneme sahip. IKYB’nin dünyaya açılan kapısı konumunda olan Habur’dan yılda ortalama 4 milyon yolcu, 1.4 milyonu tır olmak üzere toplam 2 milyon araca hizmet veriliyor. Eğer her şey yolunda giderse bu rakamın yıl sonunda 3 milyar dolara yaklaşması bekleniyor. Referandumun gerçekleşmesi veya Türkiye’nin muhtemel bir askeri müdahalesi durumunda ise ticaretin durma noktasına gelmesi bekleniyor. Bu da gıdadan giyime kadar bir çok temel ürünlerini Türkiye’den alan Kuzey Irak’ı zor günlerin beklediği anlamına geliyor. Zaten bölge halkı Bağdat Hükümeti’nin bütçeden verdiği yüzde 17’lik payda kesintiye gitmesi ve DAEŞ tehlikesi sebebiyle son bir kaç yıldır ekonomik olarak kötü günler geçiriyor. Ekonomik sıkıntılar sebebiyle bir çok firma da kepenk kapattı. Sadece resmi rakamlara bakıldığında sıkıntıların başladığı 2014 yılında 1500- 1600 olan Kuzey Irak’taki Türk menşeli şirket sayısı bugün 1300’e gerilemiş durumda. Bütün bunlara yeni gerilimlerin eklenmesi en çok da bölge halkına zarar verecek. Bölgede diğer önemli bir aktör olan İran’ın alacağı tavır da çok önemli. Referanduma gidilmesi durumunda yaptırım uygulayacağını açıklayan İran ile Türkiye’nin tavrı Kuzey Irak’ı tamamen izole edebilir. 

Siyaset ve ticaret  birbirini etkilemesin
Türkiye-Irak Sanayici ve İşadamları Derneği TISIAD Genel Başkanı Nevaf Kılıç, Türkiye’nin Almanya’dan sonra en büyük ihracatını Irak’a ve Irak’taki Kürdistan bölgesine yaptığını belirterek, “Irak’a geçen yıl 7.6 milyar dolarlık bir ihracat yapıldı. Bu yılın ilk 6 ayında geçen yıla oranla Irak’a ihracatımız yüzde 30 artışla 4,5 milyar doları buldu. Mersin’den başlayarak Silopi’ye kadar bölgede üretilen ürünlerin yüzde 50’si Irak’a ihraç ediliyor. Lojistik olarak yılda Irak’a 700 bin sefer yapılıyor. Habur’un kapatılması demek ihracatın durması demektir. Siyaset ve ticaretin birbirini etkilememesini istiyoruz” dedi.