Kuzey Irak ve İsrail’in geleceği ‘vanaya’ bağlı

Cabir Turğut İSTANBUL

Bağımsızlığa dair referandumu, Türkiye’nin karşı çıkmasına rağmen gerçekleştiren, ancak uygulama şansı bulunmayan Kuzey Irak’a yaptırımlar masada. Referandumu destekleyen, ancak sonuçlara dair resmî açıklama yapılmasını yasaklayan İsrail de vanaların kapanmasından en fazla etkilenecek ülke olacak. Çünkü, İsrail son yıllarda ihtiyacı olan petrolün yaklaşık yüzde 75-80’ini Irak Kürtlerinden alıyor. Tel Aviv yönetiminin petrol karşılığı ödediği para, Irak Kürt Bölgesel Yönetimi (IKBY) için önemli bir gelir kaynağı. İsrail rafinerileri ve petrol şirketleri Irak’ın kuzeyinden bugüne kadar 30 milyon varilden fazla petrol ihraç etti. İsrail ve IKBY arasında ‘resmî’ bir diplomatik ilişki olmasa da ‘el altından’ hem ticari hem askerî iş birliği sürdürülüyor. İsrail’in günde 240 bin varil petrol talebi olduğu düşünüldüğünde de milyarlarca dolarlık bir potansiyelin tehlikeye gireceği bir gerçek.

VANA KAPANIRSA NE OLUR

25 Eylül’de referandumda ısrar ederek bir anlamda bindiği dalı kesen IKBY’ye karşı Türkiye’nin en büyük kozu petrol ticareti. Türkiye, Ceyhan’daki vanayı kapatırsa, günlük ihraç ettiği 600 bin varil petrolden başka geliri olmayan IKBY yönetiminin dayanması çok zor. Aslında İsrail’in bütün gücüyle bağımsızlık kararının arkasında durması da bu petrole bağlı. Konuyu, TESPAM Başkanı Oğuzhan Akyener yorumladı. Akyener’e göre vana kapanırsa hem IKBY hem İsrailli tüccarlar zarar görecek. Hatta muhtemelen Suriye üzerinden geldiği bilinen kayıt dışı petrolün önemli bir kısmı da bu tüccarlar tarafından alınarak pazarlandığı düşünülürse, alıcılar nezdinde en büyük zararı İsrail görecek. Bu nedenle Akyener, önce petrol sevkiyatının durdurulmasıyla IKBY’ye en güzel cevabın verileceğini ifade ediyor.

BARZANİ'NİN PETROL KAZANCI 9,1 MİLYON DOLAR

Türkiye, taşıdığı petrol karşılığında yıllık ortalama 310 milyon dolar civarında gelir elde ediyor ve bu miktar, Türkiye için çok önemli bir miktarı ifade etmiyor. Fakat petrolün sahibi olan IKBY’nin bu ticaretten, varil başına 50 dolar olan geliri, yıllık 9,1 milyar dolara ulaşıyor. Böyle bir tutarın bir kısmının dahi Türk bankalarında tutulması önemli olmakla birlikte bu paranın IKBY’ye ait olduğunu söyleyen Akyener, “Diğer açıdan, yıllık 310 milyon dolarlık bir kâr için Türkiye gibi cihanşümul hedefleri olan bir devletin geleceğini riske atması, ihtimal verilebilecek bir husus değildir.” diye konuştu.