Düzenli kontrollerle sağlığınızı check edin

Ziyneti Kocabıyık

Erken teşhis bütün hastalıklarda tedavi başarısını artıran, tam iyileşme sağlayan önemli bir kavram. Çünkü belirtiler ortaya çıktıktan sonra hastalık oldukça ilerlemiş oluyor. Hastalığı erken dönemde yakalamanın tek yolu check-up. Uzmanlar 20 yaşın üzerindeki her sağlıklı kişinin yılda bir defa check- up yaptırmasını tavsiye ediyorlar. Peki hangi hastalıkların erken teşhisinde check- up hayati önem taşıyor? Özel durumlar neler? Bu soruların cevaplarını Türkiye Hastanesi İç Hastalıkları Uzmanı Dr. Necip Çetiner verdi… Check-up’ın kişinin hastalanmadan önce kendi vücudunu tanımasına fırsat veren bir dizi sağlık kontrolü olduğunu söyleyen Dr. Çetiner, özellikle ailesinde kronik hastalıklar, genetik geçişli hastalıklar, kanser ve kalp damar hastalıkları olan kişilerin düzenli check-up yaptırmayı ihmal etmemeleri gerektiğini vurguluyor.

Ölümlerin yüzde 40’ının kanser, yüzde 20’sinin kalp ve damar hastalıkları yüzünden meydana geldiğini, solunum yolu hastalıkları, diyabet ve obezite gibi kronik hastalıkların hayat kalitesini son derece düşürdüğünü ve sonunda ölüme götürdüğünü hatırlatan Dr. Çetiner, “Hastanın fark edebildiği şikâyeti yokken bile kontrol amaçlı yapılan tetkiklerde tespit edilebilen durumlara erken müdahale etmek, kişinin hayat kalitesini artırıyor ve bazen de hayatını kurtarıyor” dedi.  

Check-up programı sırasında şüpheli bir durum varsa devamında yapılan bir kolonoskopi ile küçük polip şeklindeki barsak kanseri veya kanser öncesi lezyonların tespit edilebildiğine işaret eden Dr. Çetiner “Bu lezyonlar temizlenerek hastanın hayatının kurtarılabilir. Gecikmiş bir teşhis sebebiyle büyüyerek başka organlara sıçramış bir bağırsak kanseri ile mücadele etmek çok daha zordur” dedi. Dr. Çetiner, diğer kanser türleri içinde erken teşhis edilen vakalardaki yaşama oranlarının yüksek olduğunu söyledi. Dr. Çetiner aynı şekilde check-up programında şüphelenilerek kalp damarlarında tespit edilen darlığın ya da aort damarında tespit edilen genişlemenin kişinin hayatını kurtaran teşhisler olduğunu belirterek “Bunlar herhangi bir şekilde belirti vermeyen, genellikle tesadüfen yakalanan hastalıklar. O yüzden düzenli kontrollerin önemi büyüktür” diye konuştu. 

GENÇ SAĞLIĞI İHMAL EDİLİYOR

Doğumdan itibaren bebeklik ve çocukluk döneminde takiplerin nispeten iyi yapılmakla birlikte çocukluktan genç erişkinliğe geçiş arası döneminin ihmal edildiğini söyleyen Dr. Çetiner  “Özellikle son yıllarda salgın şeklinde artan genç obezite problemi, büyüme gelişme gerilikleri önemli sağlık meseleleri olarak karşımıza çıkıyor. Ayrıca ailesinde bilinen hastalığı olanlar, daha önceden geçirilmiş hastalık öyküsü olanlar, sağlıklı hayat tarzı sürdüremeyenler daha fazla risk altındadır” diye anlattı.

HANGİ HASTALIKLAR YAKALANABİLİR

Yaşa göre değişmekle birlikte genel olarak kolesterol, şeker hastalığı, hipertansiyon, kalp ve kapak hastalıkları, akciğer hastalıkları, böbrek hastalıkları, bulaşıcı hepatit virüsüne bağlı karaciğer hastalıkları, akciğer, kalın bağırsak, karaciğer, pankreas, mesane kanserleri ve erkeklerde prostat, kadınlarda meme, rahim ve rahim ağzı gibi kanserler, kemik erimesi ve bazı kan hastalıkları check-up programları ile tespit edilebilir.

HANGİ KONTROLÜ YAPTIRSIN?

Standart bir check-up kontrolünde elektro kardiyografi, akciğer filmi, batın ultrasonografisi, kan sayımı, organ fonksiyonlarını değerlendiren kan testleri (karaciğer ve böbrek gibi) kolesterol ve kan yağları düzeyleri, tiroit testi, hepatit testi tam idrar ve gaita testi bulunur. Bunlara ek olarak kadınlarda 40 yaşından sonra  yılda bir kez  meme ultrasonografisi ve mamografi yapılmalı, erkeklerde 40 yaşından sonra prostat kanseri yönünden yılda bir defa PSA’ya bakılmalıdır. Ayrıca kadınlarda rahim ağzı kanseri riskini ve enfeksiyon durumunu tespit etmek için smear testi yapılması gerekir. 50 yaşından sonra cinsiyet ayrımı yapmaksızın gastroskopi (mide endoskopisi) ve kolonoskopi (bağırsak endoskopisi) önerilir. Ancak ailede kanser vakası varsa daha erken yaşlarda tarama yapılır. KOAH da son derece yaygın ve sinsi ilerleyen bir hastalık olduğundan özellikle sigara içen kişilerde akciğer solunum fonksiyonlarının kontrol edilmesi gerekir.