1 ölüm 8 hayat

ZİYNETİ KOCABIYIK

Organ nakli, son evreye gelen böbrek, karaciğer ve kalp yetmezliğinde tek çözüm olarak görülüyor. Dünyada milyonlarca kişi hayatlarını devam ettirmek için organ nakline ihtiyaç duyarken, organ bağışı sayısı hâlâ istenilen seviyeye ulaşmış değil. Dünya genelinde yüzlerce kişi kendilerine uygun organ beklerken hayatını kaybediyor. Sadece Türkiye’de 25 bin kişi hayata bağlanmak için organ bekliyor. Bir kişi organlarıyla 8 kişinin hayatının kurtulmasına ya da hayat kalitesinin artmasına yardımcı oluyor. 

OBEZİTE ÖNEMLİ SEBEP
Bütün dünyada böbrekten sonra en çok nakledilen organ karaciğer. Son dönem böbrek hastaları diyaliz makinesine ya da kalp hastaları kalp pompasına bağlanarak hayatta kalabilirken, karaciğer hastaları nakil olmazlarsa hayatını sürdüremiyor. Ülkemizde her yıl ortalama 1.400 karaciğer nakli yapılıyor; bugün itibarı ile 2084 hasta karaciğer bekliyor. Ne yazık ki, her yıl Sağlık Bakanlığının bekleme listesinde yer alan karaciğer hastalarının yüzde 10’u organ bulamadığı için ölüyor.  
Ülkemizde yetişkinlerde karaciğer yetmezliğinin en önemli sebebinin hepatit B, Hepatit C belirten Memorial Ataşehir Hastanesi Organ Nakli ve Genel Cerrahi Merkezi Başkanı Prof. Dr. Yalçın Polat, son yıllarda en sık rastlanan obezite ve diyabetin de sebepler arasına girdiğini söyledi.  Prof. Dr. Yalçın “Sağlıksız beslenme, hareketsiz bir hayat, obezite ve alkol kullanımı insanları karaciğer yetmezliğine götürüyor” dedi.

HEPATİT B’YE DİKKAT
Şu sırada en çok Hepatit B’ye bağlı sebeplerden dolayı karaciğer nakli yaptıklarını anlatan Prof. Dr. Polat “Türkiye’de Hepatit B çok. Bunlar hemen sirozla dönmüyor. 1, 2, 3, 4 diye evreleri var. Bu bir süreç 15-20 yıl devam edebiliyor. Son evresinde karaciğer nakli yapıyoruz. Bu yüzden kronik Hepatit A, B, C ya da metabolik karaciğer hastalığı olan hastaların dikkatle takip edilmesi gerekiyor. Çünkü süreç içerisinde kalp, beyin  ve böbrekler de etkileniyor; yine bu hastalarda karaciğer tümörü gelişebiliyor. Primer karaciğer kanserlerinin yüzde 80’i bu sirotik karaciğerlerde gelişiyor. Dolayısıyla tümör açısından da değerlendirmek gerekiyor. Belirli bir evrede yakaladığımız karaciğer kanserleri de nakille tedavi edilebiliyor” diye anlattı. 
 

DEVLET KARŞILIYOR
Türkiye’nin karaciğer naklinde dünya çapında başarılara imza attığını söyleyen Prof. Dr. Polat “Ülkemiz hem ameliyat teknikleri, hem sağlık altyapısı hem de karaciğer naklini yapan cerrahlar açısından son derece iyi bir noktada. Yurt dışından çok sayıda hasta ülkemize ameliyat olmak için geliyor. Kendi vatandaşlarımız için devlet organ naklini hem kamuda hem de özelde karşılıyor. Bu son derece önemli bir kazanım. Karaciğer nakli çok pahalı bir ameliyat. Amerika da 250 bin dolar” diye konuştu. 
Canlıdan karaciğer nakillerinin en çok yapıldığı ülkelerin başında Türkiye’nin geldiğini hatırlatan Prof. Dr. Polat, Amerika’da bir yılda 6 bin karaciğer nakli yapıldığını bunun sadece 250’sinin canlıdan olduğunu belirterek “Bizde rakamların yüksek olmasının sebebi beyin ölümüne bağlı organ bağışı rakamlarının düşük olması. Yılda 400 olan rakamı 1.500-2.000’lere çıkarmak zorundayız” dedi. 

18 yaşını dolduran herkes bağışlayabilir

Canlıdan organ nakli, dördüncü dereceye kadar olan akrabalardan ve beyin ölümü gerçekleşmiş ve izni olan kadavradan yapılabilir. Ülkemizde 1979 tarih ve 2238 sayılı kanun gereği; 18 yaşını doldurmuş ve akıl sağlığı yerinde olan herkes organ bağışında bulunabilir. Organ bağışının toplumsal bir farkındalık çalışması ile desteklenmesi gerekir. 2017 yılı itibarı ile ülkemizde organlarını bağışlayanların sayısı toplamda 700 bin. Farkındalık çalışmalarının yoğun olarak yapıldığı ABD’nin Montana eyaleti bu konuda liderliği sürdürüyor. Eyalet’te yaşayanların yüzde 89’u organlarını bağışlamış durumda.