Gluten nedir? Gluten'in zararları nelerdir? | Gluten hangi besinlerde bulunur?

Gluten, son günlerde bazı hastalık grupları için özel hassasiyet gerektirmesi nedeni ile merak edilerek araştırılmaya başlandı. Gluten, içerdiği proteinler sebebiyle alerjik durumlara sebebiyet verebilmektedir. Bazı ürünlerin üretim aşamasında sıkça kullanılan Gluten, son yıllarda Çölyak hastalarına verdiği zararlar nedeniyle ürün gruplarında kısıtlı olarak kullanılmış veya tamamen kaldırılmıştır. Peki, Gluten nedir, zararları nedir ve hangi ürünlerin içerisinde yer almaktadır? İşte, merakla araştırılan konu ile ilgili detaylar...

GLUTEN NEDİR?

Gluten, ekmek yapımı esnasında oluşan hamurun ağsı yapısını oluşturan yani hamurun güçlü yapısından sorumlu olan proteindir. Gluten olmadan ekmek mayalanmaz ve kabarmaz.

Gluten, elastik bir protein topluluğudur. Proteinler birbirine bağlandıklarında esnek bir yapı oluştururlar; tıpkı tendondaki veya örümcek ipeğindeki proteinlerin yaptığı gibi. Su ile karıştırılıp hamur haline getirildiğinde gluten proteinleri de aynı esnekliğe sahip olur.

Fırıncılar gluteni, ekmek yapmak için bir nevi iskele olarak kullanır. Maya -tek hücreli bir organizma- buğday ununa eklenir. Burada şeker fermentasyon kanalıyla tüketilir ve karbondioksitten oluşan gaz baloncuklarına dönüşür. Hamur, gaz baloncuklarını yakalayarak kabarır, esnek yapışkan iskelet desteği ile hava cepleri ağını oluşturur. Gluten proteinleri ısıtıldığında tutulur, esneklik yumuşaklığa ve gevrekliğe dönüşür. Herhangi bir buğday ekmeğini dilimlerseniz içindeki kabarcıkları ve gluten desteğini tespit edebilirsiniz.

Fırıncılar gluteni ekmek için bir nevi iskele gibi kullanır çünkü gluten ekmeğe yumuşaklık ve çiğnenebilirlik verir. Herhangi bir buğday ekmeği dilimlenerek kabarcıklar ve gluten desteği görülebilir.

GLUTEN YERİNE HANGİ BESİNLER TÜKETİLMELİDİR?

Gluten tüketmekte çekinceleri olan bireyler, aynı besin değerini sağlayacak patates, mısır unu ve esmer pirinç gibi besinlerden faydalanabilirler.

Pirinç ve pirinç unundan yapılan tatlılar, mısır, nohut, bezelye, soya, patates ve tüm sebzeler, meyveler, bakliyat grubu, et, tavuk, balık, yumurta, kuru yemişler, süt, yoğurt, peynir, ayran, şeker, bal, pekmez, mercimek, zeytin yağı, ayçiçek yağı, mısır yağı, soya yağı, kanola yağı, sebze çorbası, et ve tavuk sularıyla hazırlanmış çorbalar da bu listeye dahildir.

GLUTENSİZ BESLENMENİN ZARARLARI NELERDİR?

Glutensiz beslenmeye özen gösterilen Çölyak hastalığında, ince bağırsağın glutene karşı ömür boyu süren ve kronikleşen alerjisi, hassasiyeti anlamına gelmektedir. Bu hastalığa sahip olan bireyler glutenli gıdalar tükettiklerinde bağırsak mukozasındaki alerji nedeniyle ince bağırsaktaki yapıları tahrip eder. Böylece alınan gıdalar emilmez ve bireyde karın ağrısı, gaz, şişkinlik, ishal, kilo kaybı, kas problemleri ve demir eksikliği gibi bir takım hayati tehlike oluşturabilecek ciddi sorunlar görülmeye başlar. Çölyak hastaları glutensiz beslenmeye dikkat etmeye başladığı takdirde bağırsak yapısının iyileştiği ve buna bağlı olarak vitamin ve mineral kaybının da azaldığı görülür.

Çölyak hastalığı, ince bağırsağın glutene karşı ömür boyu süren ve kronikleşen alerjisi, hassasiyeti anlamına gelmektedir. Bu hastalığa sahip olan bireyler glutenli gıdalar tükettiklerinde bağırsak mukozasındaki alerji nedeniyle ince bağırsaktaki yapıları tahrip eder. Böylece alınan gıdalar emilmez ve bireyde karın ağrısı, gaz, şişkinlik, ishal, kilo kaybı, kas problemleri ve demir eksikliği gibi bir takım hayati tehlike oluşturabilecek ciddi sorunlar görülmeye başlar. Çölyak hastaları glutensiz beslenmeye dikkat etmeye başladığı takdirde bağırsak yapısının iyileştiği ve buna bağlı olarak vitamin ve mineral kaybının da azaldığı görülür.

Glutensiz beslenmeyle ilgili en çok merak edilen zayıflamaya yardımcı olup olmadığıdır. Glutensiz bir yaşama adım atıldığında simit, makarna, hamur işleri gibi rafine karbonhidratlardan uzaklaştığımız için bir miktar zayıflama görülebilir. Böylece vücudun aldığı enerji çeşidi az olduğu için ister istemez kısıtlanır. Ancak tam tahıllı gıdalar, iştah kontrolü, kalp damar sağlığı, insülin direnci gibi birçok hastalığa karşı koruyucu olduğu için glutensiz bir hayata geçmeden önce bunların hepsi düşünülmeli ve emin olunmalıdır. Glutensiz gıdalar karabuğday, kinoa, keten tohumu, pirinç nohut, patates, sebze ve meyveler, süt ürünlerinde içermediği gibi; işlenmiş gıdalar, salata sosları, hazır gıdalar, bisküvi gibi şekerli yiyeceklerde fazlasıyla bulunmaktadır.