Çocuğun rolünü çocuğa bırakın

CANAN ERASLAN

Bir dizi var televizyonda. Genç yaşta eşini acı biçimde kaybeden, iki çocuğuyla hayat mücadelesi verirken annesinden bile yardım almayan bir kadının hikâyesi. Dizide, o kadının annesinin ikinci eşinden olan bir kızı daha var. Kız yalancı, kötü, düzenbaz, kafası sürekli kötülüğe çalışan, kimseyi sevmeyen, herkesi kendi çıkarı için kullanabilen, söylediği yalana inandırmak için kolaylıkla ağlayabilen bir karakter. Yani bozuk kişilikli bir genç kız. Evet, insanın psikolojik problemleri olabilir; konumuz bu değil. Buradaki problem annede. Kızının yalancılıklarını, kötülük planlarını gördüğü hâlde bunları kapatmak için uğraşan “Aslında kızım yalan söylemek istemedi” diyen, “İyi niyetliydi, kötülük yapmak istemedi ki” diye savunma içgüdüsüyle hareket eden annede problem.
Gerçek hayat ise hiç farklı değil.
Babasına karşı çocuğunun hatalarını örtmeye çalışan anneler...
Çocuğu kötü not almasın diye performans ödevini yapan babalar...
O da yetmiyor, çocuğu oyun oynarken bile yap-bozlarını elinden alıp yapıyorlar. Hasta olacak, karşıdan karşıya geçemeyecek diye sokağa çıkarmayan da var. Sokakta kavga etse, diğer çocuğu tartaklayıp evine şikâyete giden, çocuğunu 18 yaşına kadar otobüse, metroya bindirmeyenler var.
Sonra da çocuklar güçsüz, yetersiz, kendine güvensiz, başarısız ve pısırık birer birey olarak yaş alır. Evet yaş alır ama büyüyemez.

Hatalarını gizleyip kişiliğini bozmayın

Çocuk doğduğunda ne konuşmayı bilir, ne yalan söylemeyi. Ne kavgayı bilir ne birilerini kandırmayı. Bunu hep çevresinden öğrenir. Onun için çocuğunuzun nasıl olmasını istiyorsanız onu öyle yetiştirin. Siz birilerine yalan söylüyorsanız, ona “Yalan söylemek çok ayıp” deseniz de önemi yok. Elinize kitap almıyorsanız onu kitap okumaya yönlendiremezsiniz. Telefonu elinizden düşürmüyorsanız o da düşürmeyecektir. Hataları tekrarlamasın istiyorsanız, o yaptığının hata olduğunu fark etmesini sağlamalısınız. O hatayı kapatmak, gizlemek onun kişiliğini bozacaktır. Hatasını, “Sen yaptın” diye suçlayarak değil “Bu doğru değil, ben olsam öyle yapmazdım” gibi örneklerle göstermeli.

Sorularını cevaplayın ama doğru olarak

Çocuklar çok soru sorar. “Anne neden?” en klasik sorularıdır. Etrafında olan bitenin sebebini anlamak, beyinlerine sebebiyle birlikte yerleştirmek için sürekli sorarlar. Onları özenle dinlemeli, bıkmadan cevap vermelisiniz ama cevaplar doğru olmalı. Çünkü çocuklar verdiğiniz cevabın sağlamasını mutlaka yapacaklardır. Söylediğinizin tersini yaptığınızı gören çocuk iç dünyasında çatışma yaşar ve yanlış da olsa yaptığınızı taklit etmeye başlar.