Alevi Dedelerinin 12 maddelik talebi
27 Kasım 2014 01:00
Başbakan Ahmet Davutoğlu'nun Dersim gezisi ile başlayan yeni Alevi açılımı dahilinde Alevilerin talepleri yeniden kamuoyunda tartışılmaya başlandı. Bu tartışmaya somut bir katkı ise Tunceli, Elazığ ve Malatya Alevilerini temsil eden dokuz Alevi dedesi tarafından geldi. Alevi dedeleri Başbakan Davutoğlu'na Alevilerin taleplerini kapsayan 12 maddelik bir liste sundu. Habertürk'ün haberine göre liste şu şekilde oldu:
"1- Aleviler ötekileştirilmesin. Türkiye'de Alevi bir bakanın, müsteşarın, valinin, genel müdürün olmaması, Alevilerin ötekileştirildiğini gösteren en dikkat çekici örnektir.
2- Cemevleri, Alevi inancının ibadet mekânlarıdır. Cemevlerinin inançsal statüsü tanınmalı, diğer ibadethanelerin yararlandıkları tüm haklardan yararlanmalı.
3- Aleviler, toplumun özgürlükçü gelişimi önünde engel olan mevcut Anayasa yerine, toplumun her kesiminin katıldığı ve temsil edildiği yeni bir Anayasa talep ediyor.
4- Diyanet İşleri Başkanlığı, Anayasal kurum olmaktan çıkartılmalı; özerk Din İşleri Kurumu haline getirilmeli, inanç gruplarının eşit temsiliyeti sağlanmalıdır. İnanç gruplarının oluşturacağı birimler, kendi inanç mensuplarına hizmet vermeli, bunun sağlanması için her inanç grubu, inanç bütçesinden pay almalı.
5- Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi dersleri zorunlu olmaktan çıkartılıp seçmeli hale gelmeli, velisinin talebi doğrultusunda çocuğa istediği din ve inançla ilgili eğitim verilmeli.
6- Hacı Bektaşi Veli Dergâhı başta olmak üzere tüm Alevi- Bektaşi dergâh ve türbeleri, bu inanç mensuplarına devredilmeli.
7- Alevi İslam inancı ortaöğretimden başlayarak öğretilmeli. Yükseköğretimde Alevi inancına yönelik inanç önderlerini yetiştiren akademik birimler kurulmalı.
8- Alevi köylerine cami yaptırma girişimi ve imam atamaları durdurulmalı, atanan imamlar da geri çağrılmalı.
9- Milli tarih ve İslam tarihi, mezhepler üstü bir anlayışla doğru ve tarafsız olarak yeniden yazılmalı, başka inançları yok sayma düşüncesinden vazgeçilmeli.
10- Baraj, taş ocağı, yol ve benzeri kamu hizmetlerinde Aleviler için kutsal sayılan yerlerin zarar görmemesi için hassasiyet gösterilmeli.
11- İnsanların maneviyatını yaşaması, günün inançsal ritüellerini yerine getirmesi için aşure günü tatil ilan edilmeli.
12- Gerek Yavuz Sultan Selim, gerekse Şah İsmail Hatayi Türk ve İslam tarihinin iki önemli, iki büyük şahsiyetidir. Geçmişte yaşanılan olumsuzluklara taraf olmaktan kaçınılmalı ve bu olaylardan ders çıkarılmalı. İstanbul Boğazı'na yapılan bir köprüye Yavuz Sultan Selim ismi veriliyorsa, Boğaziçi Köprüsü'nün adı da Şah İsmail Hatayi olarak değiştirilmeli. İki kardeşlik ve barış köprüsü ile bu anlamsız kırgınlık giderilmeli."
Maddeleri inceleyecek olursak, (12. madde dışında) genelinin makul ve Sünni kamuoyu tarafından da haklı bulunacak talepler olduğu not düşülmeli. Bu maddeler içinde birbiriyle çelişebilecek (özellikle 5. ve 7. madde) taleplerin daha iyi şekilde tanımlanmasının gerekliliği de not düşülmeli. Bununla beraber (6. madde gibi) taleplerin sağlanmasını sağlayacak "Tekke, zaviye ve türbelerin kapatılması" kanunun kaldırılmasına yönelik Alevi toplumu içinde farklı görüşlerin olduğu ve hatta bazı Aleviler'in bu konuda son derece sert itirazlarının olduğu da belirtilmeli.
Bu listeye ek olarak, AK Parti'nin bundan sonraki seçimlerde, adayları arasında Alevi adayların sayılarının arttırılması, Türkiye'de Sünniler ve Aleviler arasındaki normalleşmeye ve genel olarak toplumsallaşma projesine önemli bir katkı olacaktır.
Alevi meselesinin çözümünde elbette zorluklar oluşturan unsurlar var. Alevilerin kendi içlerinde bu sorunun çözümüne dair farklı (ve hatta birbiriyle çelişen) taleplerin olması, Aleviler ve Sünnilerin üzerinde buluşabileceği ortak bir tarih oluşturma zemini yakalamanın epey güç olması, hükümetin bazı mensuplarının Alevi kimliğine yönelik bagajının bu meseleye karşı yapıcı bir tutum geliştirmesini önlemesi ve bazı Alevi kanaat önderlerinin Alevi kimliğinin kurucu ötekisi olarak Sünnileri belirlemesi bu engeller arasında sayılabilir.
Ancak bu engellerin olması bu meselenin çözülmesini geciktirmek önünde bir bahane olmamalıdır. Alevi dedelerin sunduğu talep listesinde görülebileceği gibi ortak alanda buluşulabilecek taleplerin haklılığı ve makullüğü bu engellerden daha güçlüdür.
"1- Aleviler ötekileştirilmesin. Türkiye'de Alevi bir bakanın, müsteşarın, valinin, genel müdürün olmaması, Alevilerin ötekileştirildiğini gösteren en dikkat çekici örnektir.
2- Cemevleri, Alevi inancının ibadet mekânlarıdır. Cemevlerinin inançsal statüsü tanınmalı, diğer ibadethanelerin yararlandıkları tüm haklardan yararlanmalı.
3- Aleviler, toplumun özgürlükçü gelişimi önünde engel olan mevcut Anayasa yerine, toplumun her kesiminin katıldığı ve temsil edildiği yeni bir Anayasa talep ediyor.
4- Diyanet İşleri Başkanlığı, Anayasal kurum olmaktan çıkartılmalı; özerk Din İşleri Kurumu haline getirilmeli, inanç gruplarının eşit temsiliyeti sağlanmalıdır. İnanç gruplarının oluşturacağı birimler, kendi inanç mensuplarına hizmet vermeli, bunun sağlanması için her inanç grubu, inanç bütçesinden pay almalı.
5- Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi dersleri zorunlu olmaktan çıkartılıp seçmeli hale gelmeli, velisinin talebi doğrultusunda çocuğa istediği din ve inançla ilgili eğitim verilmeli.
6- Hacı Bektaşi Veli Dergâhı başta olmak üzere tüm Alevi- Bektaşi dergâh ve türbeleri, bu inanç mensuplarına devredilmeli.
7- Alevi İslam inancı ortaöğretimden başlayarak öğretilmeli. Yükseköğretimde Alevi inancına yönelik inanç önderlerini yetiştiren akademik birimler kurulmalı.
8- Alevi köylerine cami yaptırma girişimi ve imam atamaları durdurulmalı, atanan imamlar da geri çağrılmalı.
9- Milli tarih ve İslam tarihi, mezhepler üstü bir anlayışla doğru ve tarafsız olarak yeniden yazılmalı, başka inançları yok sayma düşüncesinden vazgeçilmeli.
10- Baraj, taş ocağı, yol ve benzeri kamu hizmetlerinde Aleviler için kutsal sayılan yerlerin zarar görmemesi için hassasiyet gösterilmeli.
11- İnsanların maneviyatını yaşaması, günün inançsal ritüellerini yerine getirmesi için aşure günü tatil ilan edilmeli.
12- Gerek Yavuz Sultan Selim, gerekse Şah İsmail Hatayi Türk ve İslam tarihinin iki önemli, iki büyük şahsiyetidir. Geçmişte yaşanılan olumsuzluklara taraf olmaktan kaçınılmalı ve bu olaylardan ders çıkarılmalı. İstanbul Boğazı'na yapılan bir köprüye Yavuz Sultan Selim ismi veriliyorsa, Boğaziçi Köprüsü'nün adı da Şah İsmail Hatayi olarak değiştirilmeli. İki kardeşlik ve barış köprüsü ile bu anlamsız kırgınlık giderilmeli."
Maddeleri inceleyecek olursak, (12. madde dışında) genelinin makul ve Sünni kamuoyu tarafından da haklı bulunacak talepler olduğu not düşülmeli. Bu maddeler içinde birbiriyle çelişebilecek (özellikle 5. ve 7. madde) taleplerin daha iyi şekilde tanımlanmasının gerekliliği de not düşülmeli. Bununla beraber (6. madde gibi) taleplerin sağlanmasını sağlayacak "Tekke, zaviye ve türbelerin kapatılması" kanunun kaldırılmasına yönelik Alevi toplumu içinde farklı görüşlerin olduğu ve hatta bazı Aleviler'in bu konuda son derece sert itirazlarının olduğu da belirtilmeli.
Bu listeye ek olarak, AK Parti'nin bundan sonraki seçimlerde, adayları arasında Alevi adayların sayılarının arttırılması, Türkiye'de Sünniler ve Aleviler arasındaki normalleşmeye ve genel olarak toplumsallaşma projesine önemli bir katkı olacaktır.
Alevi meselesinin çözümünde elbette zorluklar oluşturan unsurlar var. Alevilerin kendi içlerinde bu sorunun çözümüne dair farklı (ve hatta birbiriyle çelişen) taleplerin olması, Aleviler ve Sünnilerin üzerinde buluşabileceği ortak bir tarih oluşturma zemini yakalamanın epey güç olması, hükümetin bazı mensuplarının Alevi kimliğine yönelik bagajının bu meseleye karşı yapıcı bir tutum geliştirmesini önlemesi ve bazı Alevi kanaat önderlerinin Alevi kimliğinin kurucu ötekisi olarak Sünnileri belirlemesi bu engeller arasında sayılabilir.
Ancak bu engellerin olması bu meselenin çözülmesini geciktirmek önünde bir bahane olmamalıdır. Alevi dedelerin sunduğu talep listesinde görülebileceği gibi ortak alanda buluşulabilecek taleplerin haklılığı ve makullüğü bu engellerden daha güçlüdür.