HAYIRLI RAMAZANLAR

__:__:__

Gölge sanatçısı Cengiz Özek: Karagöz, müzelik bir nesne değil

Düzenleyen: /
Gölge sanatçısı Cengiz Özek: Karagöz, müzelik bir nesne değil
Hacivat, Karagöz, Cengiz Özek, Haber

KÜLTÜR - SANAT Haberleri

Dünyaca tanınmış Karagözcümüz Cengiz Özek “Osmanlıda gölge oyunları, dizi filmler gibi hep günü takip ediyordu. Karagöz’e müzelik bir nesne olarak bakmaya başladığınızda gerilersiniz” diyor.

Murat ÖZTEKİN

Zenne, Çelebi, Tiryaki, Kastamonulu, Arnavut, Tuzsuz Deli Bekir... Karagöz ve Hacivat gölge oyununda muzip kahramanlarımıza, hep bu karakterler eşlik etti, sadece 19. asırdan kalma diyaloglar kullanıldı. Biz de yıllarca Karagöz oyunlarına tarihî eser gözüyle baktık. Dünyaca meşhur Karagöz sanatçımız Cengiz Özek, bu bakışa karşı çıkıyor. Son bir buçuk asırda bir kenara itilmiş olan bu sanatı, günümüzün dünyasına adapte etmeye çalışıyor. Karagöz’ün “bugünün karakteri” olduğunu söyleyen Özek, çevre problemleri gibi sıkıntıları oyunlarına taşıyor. 13-29 Ekim tarihlerinde dünyanın en renkli kukla oyunlarını ülkemize getirecek, Uluslararası İstanbul Kukla Festivali’nin yönetmeliğini de üstlenen, UNESCO Kültür Mirası Taşıyıcısı Özek’le Karagöz’ü ve geleneksel sanatlarımızı konuştuk...

"GELENEĞİ 'TU KAKA' YAPTIK!"

¥  Karagöz’e klasik sanatların “dip” yaptığı bir devirde başlamışsınız. Bu merakınız hoş karşılandı mı çevrenizde?

Bu sanata 14 yaşımda resim hocam sayesinde başladım. O yıllarda geleneksel sanatlar “üvey evlat” muamelesi görüyordu. Karagöz sanatçısı da yok denecek kadar azdı. Ben bunu konservatuvarda tiyatro eğitimi alırken acı bir şekilde öğrendim. Herkes Karagöz denilince burun kıvırıyordu. Zaten o yıllarda 4 yıllık tiyatro bölümlerinde ne Türk tiyatrosu dersi vardı, ne de geleneksel tiyatromuz anlatılıyordu. Akademili tiyatrocular kendi tiyatro kültüründen habersiz olarak yetişiyordu. Bence Türkiye’de halkın kutuplaşmasının ana sebebi, son bir buçuk asırda geleneksel sanatlarımızın “tu kaka” yapılıp, yerine Batılı sanatların ikame edilmesidir. Çini, ebru, tezhip ve hat gibi Karagöz de buna kurban gitti. 

Gölge sanatçısı Cengiz Özek: Karagöz, müzelik bir nesne değil

¥  Karagöz hakkında idamlı sayısız hikâye anlatılıyor, doğru mu bunlar? 

Karagöz’ü ortaya çıkaranların kafasının vurulduğu bir efsaneden ibaret. Bunun gibi 14 tane efsane var. Akademik olarak baktığımız zaman, Karagöz’ün mazisi Yavuz Sultan Selim’in Mısır Seferi’ne kadar gidiyor. Buna göre Sultan, Memluklü bir gölge oyunu sanatçısını sefer dönüşü “Oğlum Süleyman da görsün” diyerek İstanbul’a getiriyor. Bu tarihten sonra yavaş yavaş bir Karagöz karakteri meydana geliyor. Kim bilir Karagöz’ün ilk figürleri nasıldı...

"GELENEKSEL SANATLAR OYUNCAK YAPILIYOR"

¥  Bu oyunu yeniden popüler kılmak mümkün mü?

Karagöz, Osmanlı İmparatorluğu içerisinde yer alan onlarca tiyatro akımına yeniden şekil vermiş bir oyun. Bu gün hâlâ Yunanistan’da “Karagözis” Mısra’da “Aragoz”, Suriye  ve Tunus’ta “Karagöz ve Hacivaz” isimleriyle oynanıyor. Fransa’da yapılan dünyanın en büyük kukla festivalinin gazetesi de Karagöz adını taşıyor. Böyle bir sanata sahipseniz buna hak ettiği kıymeti vermelisiniz. Bu yüzden herkesin seveceği bir Karagöz formatı meydana getirmeniz gerekiyor. Tayvan ve Çin’de her saat kukla oyunu gösteren kanallar var, bizde neden olmasın? Neden Karagöz’ün animasyonlarını çekmeyelim?

Gölge sanatçısı Cengiz Özek: Karagöz, müzelik bir nesne değil

¥  Beş asırlık Karagöz’e yenilik katabiliyor musunuz?

Bugünkü Karagöz sanatçılarının aksine anları değerlendiriyorum. İnsanların dertlerini bir şekilde oyuna yansıtmaya çalışıyorum. Çevre kirliliği ve yeşil katliamı gibi hususları hicvedecek oyunlar hazırlıyorum. Shakespeare gibi sürekli ayakta kalmak istiyorsanız genel geçer mevzuları işlemeniz lazım. 

¥  Geleneksel Karagöz’le çevre kirliliği gibi “modern hassasiyetleri” işlemek enteresan durmuyor mu? 

Karagöz’ün eski figürlerine bakın, uçan balon bile görürsünüz. Çünkü Osmanlıda Karagöz, dizi filmler gibi hep günü ve zamanın insanlarını takip eden bir tiyatroydu. Şu anki Karagözcülerin problemi, günü takip etmemek... Bir Alman Türkoloğun topladığı 19. asra dair oyunları tekrarlıyorlar. Karagöz’e müzelik bir nesne olarak bakmaya başladığınızda gerilersiniz. 20 yıl önce izlediğimiz diziler bile sıkıcı kalıyor. Bu yüzden günümüz insanının temposunu yakalamak gerekiyor.

¥  Son yıllarda Karagöz’e olan rağbetin arttığı söylenebilir mi? 

Değişen Türkiye’de son yıllarda Karagöz’e rağbet arttı ama bu artış kalite için geçerli değil. Siyasi otorite geleneksel sanatların canlanmasını, düzgün şeyler ortaya çıkmasını istiyor. Ancak uygulayıcılar ehil değil. Bu, başka sanat dalları için de geçerli. Mesela, belediyelerce yurt dışına götürülen sanatçılar arasında Latin harflerini Osmanlıca şekle sokup hat yazmaya çalışanlar var. Bu kadar iğrençlik olamaz. Hat insanlara oyuncak olacak bir sanat değil. Koruyacağım derken kendi kültürüne ihanet etmemek lazım.

Gölge sanatçısı Cengiz Özek: Karagöz, müzelik bir nesne değil

¥  İnsanlar Karagöz’ü çocuksu görebiliyorlar. Bunu kırmak adına ne yapıyorsunuz?

Bu, kuklanın bütün dünyadaki problemi. Karagöz de oyuncaksı yapısından ötürü çocuklara has bir oyunmuş gibi düşünülüyor. Burada oyunun ne kadar ciddi icra edildiği önemli. İnandırıcı olursanız herkes sizi seyreder.

(Fotoğraflar: Bünyamin Çelik)

 

Düzenleyen:  - KÜLTÜR - SANAT
UYARI: Küfür, hakaret, bir grup, ırk ya da kişiyi aşağılayan imalar içeren, inançlara saldıran yorumlar onaylanmamaktır. Türkçe imla kurallarına dikkat edilmeyen, büyük harflerle yazılan metinler dikkate alınmamaktadır.
Sonraki Haber Yükleniyor...