'Mimar Sinan hakkında ne anlatsanız eksik'

Murat Öztekin

Eserleriyle Osmanlının medeniyet ruhunu asırlar sonrasına taşıyan büyük deha Mimar Sinan’ın hayatı bir belgesel filme mevzu oldu. ‘Mimarların Piri: Sinan’ isimli dokümanter film, Büyük Mimar’ın doğduğu topraklar olan Kayseri’nin Ağırnas Mahallesi’nde çekildi. Sinan’ın hayatını, eserleri gibi üç safhada ele alan ve dokü-drama tekniğinin kullanıldığı belgesel, Mimar Sinan’ın kendi hayatını anlattığı “Tezkiretü’l-Bünyan’ kitabından yola çıkıyor.  Eser, bu yönüyle büyük mimarın hayatının bilinmeyenlerine odaklanıyor. Biz de filmin yönetmeni Mesut Gengeç ve Sinan’ı canlandıran oyuncu Erkan Çelik’le konuştuk...

Mimar Sinan’ın hayatını belgesel yoluyla anlatmaya sizi iten şey ne oldu?
“Mührünü ‘taştan imzalarla’ atan bu büyük dehayı ne kadar tanıyoruz?” sorusuyla başladı her şey. Bu sorunun cevabını bulmak için yola çıkıp, hem sanat tarihçileriyle hem de mimarlarla Mimar Sinan’ı konuştuk. Ağırnas’ta geçen çocukluk dönemini, devşirilmesini, mimarbaşılığa yükselmesini, hep göz ardı edilen organizasyon ve iletişim dehasını anlatmaya çalıştık. 

Sinan’ın hayatının detaylarına nasıl ulaştınız, ne gibi kaynaklarda tarama yaptınız?
Ana kaynağımız Mimar Sinan’ın kendi hayatını anlattığı ‘Tezkiretü’l-Bünyan’ kitabıydı. Sinan’ın Sai Mustafa Çelebi’ye yazdırdığı bu eser, hayatının kısa bir biyografisi ama bize hakkında çok fazla malumat veriyor. Bunun dışında hayatını Mimar Sinan’a adamış isimlerden hakkında detaylı bilgiler elde ettik.

DOĞDUĞU YERDE ÇEKİLDİ
Büyük Mimar’ın hayatının anlatılması zor olan kısımları var mıydı?
Mimar Sinan Türk tarihi açısından da, dünya mimarlık tarihi açısından da o kadar büyük bir isim ki, onu ne kadar anlatsanız da hep bir yanı eksik kalıyor. Zor olan tarafı buydu. Belgesel 60 dakika ama sadece Süleymaniye Camii üzerine 60 dakikalık 6 bölüm hazırlayabilirsiniz.

Çekimler nerelerde yapıldı, ne kadar zaman aldı?
Filmin çekimleri Mimar Sinan’ın doğduğu evin yer aldığı Kayseri Ağırnas’ta ve İstanbul’da yapıldı. Belgeselin hayat geçmesi de yaklaşık 5 aylık bir müddeti aldı. Çünkü klasik bir anlatım yerine dokü-drama metodunu tercih ettik. Yani eserde canlandırmalar da yer alıyor.

Hayatı hâlâ sırlı
Mimar Sinan’ın hayatının hâlâ sırlı yönleri var mı?
O, kubbeyi zirveye taşıyan mimar olarak tarihe geçti. Süleymaniye ve Selimiye gibi şaheserler, klasik mimari bilgilerle yapılabilecek şeyler değil. Bunu o günkü mühendislik bilgileriyle nasıl gerçekleştirdi? Bir de Sinan’ın hayatıyla ilgili sırlar var; mesela etnik kökeni. Şu kadarını söyleyeyim, belgeselde uzmanlarımızın anlattığından çıkan neticeye göre ağırlık kazanıyor ki, Sinan devşirilip Müslüman olmadan önce bir Türk’tü.

Bu belgesel film, tam olarak neyi anlatmayı hedefliyor?
Bir bakıma hem Sinan’ı doğuran sistemi hem de Mimar Sinan’ın niçin bir deha olarak kabul edildiğinin perde arkasını aydınlatmaya çalıştık. Belgeseli seyreden herkes en azından şunu öğrenecek ki: Sinan gelecek nesillerden hayırla yâd edilmeyi istiyor.

Oynamaktan ziyade yaşadık
Belgeselde Sinan’ın gençlik yıllarını canlandıran Erkan Çelik, adeta Büyük Deha’nın hayatını yaşadığını söylüyor. Genç oyuncu Çelik şöyle konuşuyor: “Mimar Sinan, oran ve ölçülerin üstadıydı.  Senaryo elime ulaştığında bende araştırmaya başladım ve karşıma bir organizasyon dehası çıktı. Hep ışığa doğru giden bir adamdı Mimar Sinan. Gençlik döneminde hiçliğe sarılan, büyüdükçe küçülen bir adam var.”