Sinan’ı anlamaya daha çok muhtacız

MURAT ÖZTEKİN

Selimiye, Süleymaniye, Şehzadebaşı Camii ve onlarcası… Eserlerinin inceliklerini bugün bile kavramakta zorlandığımız Mimar Sinan’ın hayatında, her zaman ilham alınacak şeyler saklıydı. Şehirleşmenin ve dikey mimarinin sancılarını yaşadığımız bugünlerde ise Sinan’ı hatırlamaya daha çok muhtacız. Yönetmen Mesut Gengeç de bu ihtiyaçtan yola çıkarak Mimar Sinan’ın hayatını, üç senelik çalışmayla “Mimarların Piri Sinan” isimli dokümanter filme taşıdı. Üç oyuncunun Büyük Mimar’ı canlandırdığı eser, geçtiğimiz günlerde İstanbul Sinema Müzesinde gala yaptı. Yakında çeşitli mecralarda seyirci karşısına çıkması beklenen dokümanter film, Sinan’ın hayatını yazdırdığı “Tezkiretü’l-Bünyan” adlı eserin, kendi notlarının yer aldığı düşünülen özel bir nüshasından yola çıkılarak hazırlandı...

KUBBE MİMARİSİNİ SON NOKTAYA ULAŞTIRDI
Sorularımızı cevaplayan yönetmen Gengeç, Mimar Sinan’ın Selimiye Camii’nde kubbe sisteminde son noktaya ulaştığı, kendisinden sonra gelenlerin, onun yaptıklarına erişemediği bilgisi üzerinden yola koyulduklarını anlatıyor. Gengeç “Yol göstericilere ihtiyacımız var ama onları unutuyoruz. Bu noktada Sinan bizim için çok önemli. O hem iyi bir mimar hem de organizasyon dehasıydı. Mimar Sinan’ın eserleri beş asır öncesinde bugüne gelirken biz 50 seneye çıkmayacak binalar yapıyoruz. Mimar Sinan’ı anlarsak daha iyi ve sağlam bir şehirleşmeyi başarırız” diyor.

YAŞADIĞI GERİLİMLERİ ANLATTI
Mimar Sinan’ın hayat hikâyesini, otobiyografik sayılabilecek Tezkiretü’l-Bünyan adlı eserden yola çıkarak anlattıklarını kaydeden yönetmen Gengeç “Süleymaniye’de bulunan Tezkiretü’l-Bünyan’ın 4911 numaralı nüshası bizim referans noktamız oldu. Kendisi kitapta, inşa ettiği altı eserin hikâyesini anlatıyor. Ama bunun dışına yaşadığı hadiselere de yer veriyor. Prut Savaşı’nda keşfedilmesi ve Süleymaniye Camii’nin inşası esnasında yaşadığı gerginlikler, bunlar arasında yer alıyor” şeklinde konuşuyor.
Büyük Mimar’ın hayatını yurt içi ve yurt dışındaki eserlerinde yaptıkları çekimlerle anlattıklarını kaydeden Gengeç “Mimar Sinan’ın doğduğu yer olan Kayseri Ağırnas Mahallesi’nden yola koyularak İstanbul, Edirne gibi şehirlerdeki eserleriyle ele aldık. Yurt dışında eserlerinin bulunduğu Kudüs ve Hicaz gibi yerlerde de çekimler yaptık. Belgeselin bazı kısımları sık sık yenilendi. Çünkü çekimlere başladığımızda birçok Sinan eseri, restorasyondaydı. İki hafta öncesine kadar çekimlere devam ettik” ifadelerini kullanıyor. Mesut Gengeç, Mimar Sinan hakkında güçlü kurmaca filmlere de ihtiyaç olduğunu sözlerine ilave ediyor.

SİNAN HAKKINDA AZ BİLİNENLER

Yönetmen Mesut Gengeç “Sinan’ın hayatının bilinmeyen noktalarına odaklandınız mı?” soruma ise şöyle cevap veriyor: Biz otobiyografik kitaptan yola çıktık ama Mimar Sinan hakkında az bilinen şeyleri yansıttık. Mesela Sinan, Osmanlıdaki her devşirme gibi Abdullah ismini kullanıyor ama tek bir eserinde ismi “Abdülmennan oğlu Yusuf” şeklinde geçiyor. O da Büyükçekmece'deki Kanuni Sultan Süleyman Köprüsü’nde yer alıyor. Öte yandan Sinan'ın türbesi Süleymaniye Camii’ne çok yakın. Çünkü oradan Süleymaniye’ye baktığı zaman, Erciyes Dağı’na bakmış gibi hissediyordu. Bu, çocukluğuna olan bir yolculuğuydu.

“KİTAPTAKİ İLAVELER SİNAN'IN NOTLARI"
Dokümanter filme danışmanlık yapan isimlerden biri olan Prof. Dr. Suphi Saatçi ise filme konu olan Tezkiretü’l-Bünyan kitabının 4911 numaralı nüshasının kenarlarında yer alan yazıların Mimar Sinan'a ait olduğunu iddia ediyor. Prof. Dr. Saatçi “Bana göre Tezkiretü’l-Bünyan olmasa Sinan’ın birçok yönünü anlayamayacaktık. Çünkü kendisi, Sai Mustafa Çelebi’ye hatıralarını anlatmış, o da kaydetmiş. Süleymaniye’de bulunan 4911 numaralı nüshayı, Sinan okuyup notlar almış. O yazıların sonradan ilave olduğu yazı karakterinden anlaşılıyor. Bu yazılardaki bilgiler ise sadece Sinan’ın bilebileceği şeyler. Bu yüzden ben eserin bizzat Sinan tarafından okunup, ek malumatların ona ait olduğunu kabul ediyorum” diyor.