‘Kısıtlı’ çocuklar

Ziyneti KOCABIYIK

Buğday, arpa, yulaf, çavdar gibi tahılların içinde bulunan gluten proteine karşı ince bağırsağın alerjisi olan çölyakhastalığı  ve karaciğerdeki bir enzimin eksik çalışması ya da hiç çalışmaması sonucu gelişen fenilketonüri  hastalığında çocuklar, zekâlarını koruyabilmek için en sevdikleri yiyeceklerden mahrum kalıyorlar. Genetik bir  bozukluk sonucu doğuştan ortaya çıkan her iki hastalık sinsi ilerliyor, en büyük tahribatını beyin üzerinde yapıyor. Düşük proteinli besinlerle beslenmeyen ya da glutenli gıda tüketen çocuklar zaman içinde zihinsel engelli haline geliyorlar.

GENETİK BİR HASTALIK
Kısaca ‘PKU’ denilen fenilketonüri hastalığının, hem anneden hem de babadan gelen bozuk genler aracılığıyla geçen amino asit metabolizma hastalığı olduğunu anlatan PKU Aile Derneği Başkanı Deniz Yılmaz Atakay, toplumun hastalığı tanımadığını söyledi. PKU’da özellikle bilinçsiz şekilde fenilalanin ağırlıklı gıdaların tüketildiğini söyleyen Atakay “Bu yüzden çocuklarda zekâ geriliği meydana gelebiliyor ve tedbir alınmadığı durumlarda ise hastalık ölümle sonuçlanabiliyor. Çocuk, PKU teşhisini aldıktan sonra, doğumdan ölüme kadar şu anda en etkili tedavi yöntemi olan ‘kısıtlı’ sebze meyve ve düşük proteinli özel ürünlerle yaşamını idame ettirmeye çalışıyor” dedi.
“Toplumdaki kişilerin, bilgi eksikliğinden dolayı bu hastalıkla mücadele eden çocuklara Fenilalanin içeren gıdalar yemesi için ısrarcı tutumlarda bulunduğunu hatırlatan Deniz Yılmaz Atakay, bu konu ile ilgili önce ailelerin daha sonra da toplumun bilgilendirilmesi gerektiğini söyledi. Atakay “Ülkemiz başta PKU ve çölyak olmak üzere özel beslenme gerektiren hastalıklar açısından üst sıralarda yer alıyor.  Hem PKU hem de Çölyak, Avrupa’dan çok daha fazla görülüyor” dedi.

ÇÖLYAK HANGİ BELİRTİLERLE ORTAYA ÇIKIYOR?
Buğday, arpa, yulaf, çavdar gibi tahılların içinde bulunan gluten isimli proteine karşı ince bağırsağın ömür boyu sürecek bir hassasiyet gösterdiği çölyak, daha çok mide bağırsak sistemi şikayetleri ile ortaya çıkıyor.  Bunlar ishal, aşırı gaz veya kabızlık, sürekli, izah edilemeyen bulantı ve kusma, tekrarlayan karın ağrısı, kramp veya şişkinlik gibi durumlardır. Bunun yanında demir, B12 vitamini veya folik asit eksikliği, kansızlık, yorgunluk ve baş ağrısı, kilo kaybı, ağızda yaralar, saç dökülmesi, deri döküntüsü, osteoporoz, depresyon, kısırlık, tekrarlayan düşükler, diş mine problemleri, eklem ve kemik ağrıları ile nörolojik problemler de çölyak hastalarının yaşadıkları sağlık problemleridir.

Topuk kanı ile teşhis ediliyor
Karaciğerdeki bir enzimin eksik çalışması ya da hiç çalışmaması sonucu ortaya çıkan Fenilketonüri (PKU), yenidoğan tarama testi kapsamında teşhis edilebilen genetik bir hastalıktır. Teşhisi alan bebek hayatı boyunca amino asit tedavisine ek olarak, özel olarak üretilmiş düşük proteinli gıdalarla beslenmek zorunda kalır. Aksi takdirde zihinsel engellilik kaçınılmaz olur. Bu hastalıkla doğan çocuklar, karaciğerde bulunan ‘fenilalanin hidroksilaz’ enzimi çalışmadığı ya da az çalıştığı için, hayat boyu ‘fenilalaninden’ kısıtlı bir diyet uygulamak zorundadırlar.  Her çocuk, kan fenilalanin seviyesine, boyuna, yaşına ve kilosuna göre farklı bir diyet programı uygulanır. Yasaklı yiyecekler et ve et ürünleri, süt ve süt ürünleri, hayvansal ürünler, fındık, leblebi, fıstık, ceviz, badem gibi kuru yemişler,  kuru fasulye, nohut, mercimek, bakla, soya çeşitleri, barbunya gibi kuru baklagiller ile makarna çeşitleridir.