Engelli emekliliğinde doğru tercih önemli

Bilindiği üzere 8 Eylül 1999 tarihinden?önce?ilk?defa?sigortalı olanların emekli olabilmeleri için ilk?defa?sigortalı?oldukları?tarihin üzerinden erkekse en az 25 yıl kadınsa 20 yıllık bir sürenin geçmesi gerekir. Buna emeklilikte sigortalılık süre şartı denir. Bu kişilerin emekli olabilmeleri için ayrıca işe girdikleri tarihe göre 5000 ila 5975 gün aralığında bir prim ödemeleri gerektiği gibi yine işe giriş tarihlerine göre erkekler için 44 ila 58 kadınlar için ise 40 ila 56 yaş?aralığındaki yaş şartını da sağlamaları gerekir. Örneğin; ilk defa 15 Nisan 1988 tarihinde sigortalı olan erkeğin 25 yıl sigortalılık süre şartı gerçekleşmiştir. Bu sigortalı en az 5375 gün prim ödemiş ise 50 yaşında emekli olabilir.

Yine 8 Eylül 1999 tarihinden önce ilk defa sigortalı olanlar ileri yaşa geldiklerinde 3600 gün prim ödemek şartıyla da emekli olabilir. Bu durumdaki erkekler için emeklilik yaşı işe giriş tarihine ve 3600 gün prim ödeme şartını sağladıkları tarihe göre 55 ila 60 yaş aralığı, kadınlar için ise 50 ila 58 yaş aralığı olabilir.

Engelli sigortalılardan, erkek için 25 yılı, kadın için ise 20 yılı beklemeden ve 1800 gün ila 4400 gün prim aralığında emekli olabilmek mümkündür. Engelli emekliliğinin ilki malulen emekliliktir. Malulen emekli olmanın şartı ilk defa sigortalı olunan tarihin üzerinden en az 10 yılın geçmesi ve en az 1800 gün prim ödeme şartının gerçekleşmesidir. Malulen emekli olmak için bir diğer önemli şart ise kişinin ilk defa sigortalı olduğu tarihte sağlıklı olup daha sonra malul duruma gelmesidir. Örneğin; doğuştan iki bacağı felçli kişi malulen emekli olamaz. Zira ilk defa sigortalı olduğu tarihte % 60 ve üzerinde engellidir. Belirtelim ki; malulen emeklilikte özürlülük oranı da en az % 60 olmalıdır.

Doğuştan veya ilk defa sigortalı olunan tarihten sonra % 60 ve üzeri engeli olanlar malulen emekli olamazlar ama engelli olmaları nedeniyle ilk defa sigortalı oldukları tarihin üzerinden en az 15 yıl geçmiş ve en az 3600 gün prim ödemiş iseler bu kez malullük aylığı değil yaşlılık aylığı almaya hak kazanırlar. Bu düzenleme malullük aylığından yararlanamayan engellinin daha kolay şartlarla emekli olmasına yönelik bir uygulamadır.

Engelli olanlar için bir diğer erken emeklilik uygulaması daha vardır. Bu uygulamadan yararlanmak için vergi indirim belgesinin alınması gerekir. Çalışma gücü kayıp oranı yani özürlülük derecesi % 40'ın üzerinde olan sigortalılar vergi dairelerine başvurarak vergi indirim belgesi alırlar. Malullük sınırı olan % 60 engelliliğin bir altı olan % 40 ila 59 aralığındaki özür nedeniyle sigortalıya verilen vergi indirim belgesi üçüncü derecedir. Üçüncü derece vergi indirim belgesi olan diğer bir ifade ile engel derecesi malullük derecesi olan % 60'ın altında olan sigortalılar için vergi indirim belgesi ile emeklilik daha kolay ve daha zahmetsizdir. Zira malullük oranı % 60'ın altına düşenin malullük aylığı kesilir. Oysa daha önce % 60 ve üzeri engelli olanın özrü ne kadar aşağı düşerse düşsün genellikle % 40'ın altına düşmez.

Üçüncü derece vergi indirim belgesi olan veya müracaat etmesi halinde vergi indirim belgesi alacak durumda olan sigortalılar ilk defa 5 Ağustos 1991 tarihinden önce sigortalı?olmuş?ise?3600?gün,?6 Ağustos?1991 ila 5 Ağustos 1994 tarihleri?arasında?sigortalı?olmuş ise 3760 gün, 6 Ağustos 1994 ila 5 Ağustos 1997?tarihleri arasında sigortalı olmuş ise 3920 gün prim ödeyerek vergi indirim belgesi ile emekli olabilirler. Üstelik vergi indirim belgesi ile emekli olanların malulen?emekli?olanlar?gibi?çalışınca?maaşı?da?kesilmez.?Yani destek?primi?ödeyerek çalışabilirler.

Okurumuz, emeklilik planlamasını daha 2009 yılında hatalı yapmış. Zira 2009 yılında zaten 3600 günden fazla prim günü olduğu gibi 15 yıl sigortalılık şartı da gerçekleşmiş. Bu nedenle 2009 yılında malulen emekli olma yerine vergi indirim belgesi alarak emeklilik müracaatında bulunsa idi bu maaşı kesilmeyecek ve mağdur duruma düşmeyecek idi. Okurumuz yaklaşık üç senedir boşuna beklemiş. Kendisine tavsiyemiz hemen sigortalı bir işe girmesi akabinde vergi dairesine vergi indirim başvurusu yapıp belgeyi aldığı anda da vergi indirim belgesi ile emeklilik başvurusu yapması. Okurumuz, tavsiyemize uyarak ömür boyu sürecek bir maaşa hak kazanacaktır.