Yıpranması bulunanlar erken emekli olur
Tokat'ta ikamet eden okurumuz Sadık Döğenci'nin emeklilikle ilgili sorusunu cevaplamış ve 47 yaşını tamamladığı için emekli olmaya hak kazandığını 8.6.2014 tarihli yazımızda belirtmiş idim. Okurumuz bunun üzerine Tokat SGK İl Müdürlüğüne yazılı başvuruda bulunduğunu, kendisine 49 yaşında emekli olacağının söylendiğini, geçmiş astsubaylık hizmetlerinin emeklilik yaşından düşülmediğini, hukuk fakültesi ikinci sınıfa giden kız çocuğu bulunduğunu ve çocuğunu okutmak için emekli maaşına ciddi anlamda ihtiyacının bulunduğunu, Tokat SGK İl Müdürlüğünün SGK Başkanlığından görüş isteyip kendisine ret cevabı verildiğini belirterek yeniden yardım istemiş. Okurumuz, E-Posta ekine de SGK Başkanlığının görüş yazısını eklemiş.
VATANİ HİZMETİ BULUNANIN EMEKLİ OLMA YAŞI FARKLIDIR
Sosyal güvenlik sistemimiz içinde, vatani hizmet olarak bildiğimiz, polis, komiser, subay, yedek subay, astsubay, uzman onbaşı, uzman çavuşluk gibi görevleri icra edenlerin fiili hizmet zammı (yıpranma) olarak nitelenen ve emeklilik yaşlarını etkileyen bir müessese var. Bu şerefli görevleri yapanlar esas itibariyle devlet memuru statüsünde. 1 Ekim 2008 tarihinden önce göreve başlamış olanlar, sosyal güvence açısından Emekli Sandığı ile ilişkilendirilmiş durumda. Bu görevleri sürdürürken emekliliğini isteyenler Emekli Sandığı şartlarından emekli oluyor. Belirli bir süre vatan hizmetinde bulunduktan sonra herhangi bir nedenle görevlerinden ayrılıp daha sonra da SSK'lı bir işte çalışanlar ise SSK prim gün sayıları 1260 günü bulduktan sonra SSK şartlarından emekli oluyor.
Emekli sandığı şartlarından emekli olanlar, kendileri ile aynı anda göreve başlamış diğer memurlara göre daha erken yaşta emekli olabildikleri gibi ilave olarak bu emeklilik yaşından da indirim yapılıyor. Oysa SSK şartlarından emekli olanların emekli olma yaşından bir indirim yapılmıyor ama yıpranma süresine göre, emsali diğer sigortalılara göre daha erken yaşta emekli olabiliyor. Örneğin; ilk defa 1.6.1985 ile 14.8.1996 tarihleri arasında memur olan ve daha sonra istifa edip SSK'lı bir işte çalışanın SSK şartlarına göre emeklilik yaşı 49 ancak, bu kişi memur değil de astsubaylık yapmış olsa, elde etmiş olduğu 2 yıl 8 ay 18 günlük yıpranma süresi nedeniyle emekli olma yaşı 47 oluyor.
KAVRAMLARI BİLMEYEN HATALI HESAP YAPIYOR
Vatani görevde bulunan ve dolayısıyla yıpranma hakkı verilen görevlerde bulunanların SSK şartlarına göre emekli olma yaşının diğer sigortalılardan farklı hesaplandığına ilişkin çok sayıda yazı yazdım. Belki bu konuyu en çok işleyen de ben oldum. Bunun iki nedeni var. İlki bu konunun herkes tarafından bilinmesini ve dolayısıyla kimsenin mağduriyet yaşamamasını istemem. Diğeri ise vatan hizmetini ifa etmiş bu kahraman evlatlarımızın hak kaybını önleme isteğim. Bu konuda hatalı hesap yapılmasının temel nedeni, emeklilikle ilgili temel bazı kavramların tam olarak bilinmiyor olması. Dolayısıyla bu kavramlar üzerinde durmak istiyorum...
Emeklilik Yaşından İndirim Yapılması: Kamuda görev yapan ve yıpranma hizmeti bulunan kişiler, memurluktan emekli olunca belirlenen emekli olma yaşından indirim yapılır. Bu kişiler bu görevlerde bulunduktan sonra istifa edip SSK şartlarından emekli olurlarsa emekli olma yaşından indirim yapılmaz ancak bu kişilerin emekli olma yaşı da ilk defa sigortalı oldukları tarihe göre belirlenmez. Bu farklılık nedeniyle bu kişiler emsali sigortalılara göre daha erken yaşta emekli olurlar.
Sigortalılık Süresine Eklenen Süreler: Yıpranma verilmeyi gerektirir görevlerde bulunanların sigortalılık sürelerine, prim ödeme gün sayılarının dörtte biri oranında bir süre eklenir. Eklenen bu ilave süre sigortalının 23 Mayıs 2002 tarihine göre sigortalılık süresini artıracağı için emekli olma yaşları da emsallerine göre erken olur.
Emeklilik Yaşının Belirlenmesi: İlk defa 8 Eylül 1999 tarihinden önce sigortalı olanların, SSK şartlarına göre emekli olma yaşı, bilinenin aksine ilk defa sigortalı olunan tarihe göre belirlenmez, 23 Mayıs 2002 tarihindeki sigortalılık süresine göre belirlenir. Esasında emeklilik yaşını tespit etmek için baktığımız tablolar 23 Mayıs 2002 tarihine göre sigortalılık süresine göre oluşturulmuş. Normal sigortalılar için bu tablo kullanılabilir ama yıpranması bulunan sigortalılar için bu tabloya göre emeklilik yaşının tespiti hatalı olur.
TOKAT SGK İL MÜDÜRLÜĞÜ OKURUMUZU MAĞDUR ETMİŞ
Bu açıklamalar doğrultusunda okurumuzu mağdur eden Tokat SGK İl Müdürlüğünün nerede hata yaptığını da görebilme adına okurumuzun emekli olma yaşını bir kez daha hesaplayalım. Okurumuz 1.6.1985 ile 14.8.1996 tarihleri arasında astsubay olarak görev yapmış. Astsubaylık hizmet süresi 11 yıl 2 ay 13 gün. Dolayısıyla bu sürelerin dörtte biri olan 2 yıl 8 ay 18 gün yıpranma süresi bulunmakta.
Okurumuzun ne zaman emekli olacağını tespit ederken emeklilik tablosunun 24.5.1985-23.11.1986 aralığına bakarak 49 yaşında emekli olur demiyoruz. Bunun yerine önce 23.5.2002 tarihine göre sigortalılık süresini tespit edip daha sonra bu süreye yıpranma süresini ekleyip toplam sigortalılık süresini buluyoruz. Akabinde 506 sayılı Kanunun geçici 81. maddesinin B fıkrasından emekli olma yaşını tespit ediyoruz. Okurumuzun 23.5.2002 tarihine göre sigortalılık süresi 16 yıl 11 ay 22 gündür. FHZ eklenince bu süre 19 yıl 8 ay 10 gün olacaktır. 506 sayılı Kanunun geçici m.81/B-d hükmüne göre (sigortalılık süresi 18 yıl 6 aydan fazla 20 yıldan az olanlar) 25 yıl sigorta 5150 gün ve 47 yaş olduğuna göre okurumuz da 47 yaşını tamamlamış bulunduğuna göre emekli olabilecektir... Bu zahmetli hesap yerine pratik bir yöntemden de bahsedeyim:
İlk defa sigortalı olunan tarihten yıpranma süresini çıkarır ve akabinde emeklilik tablosuna bakarak emekli olma yaşını hesaplamak mümkün. Bu durumda okurumuzun sigorta başlangıcını 14.9.1982 olarak varsayar ve tablodan 47 yaşı bulabiliriz.
Burada Tokat SGK İl Müdürlüğünün temel hatası şu olmuş: Konu hakkında Emeklilik Daire Başkanlığına görüş sormuş ama yazıda okurumuzun emekli olma yaşının kaç olduğunu sormamış. Sanki okurumuz emekli olma yaşını tamamlamamış da emekli olma yaşından indirim istemiş gibi, emekli olma yaşından yıpranma indirimi yapılıp yapılamayacağını sormuş. Dolayısıyla soru hatalı olunca cevap da hatalı olmuş. Sonuç olarak, okurumuzu mağdur etmiş. Belirtelim ki: Okurumuzun emekli olma yaşı 47. Kendisi de 47 yaşını tamamladıktan sonra emeklilik müracaatında bulunmuş. Kendisi emekli olma yaşından bir indirim istemediği gibi buna ihtiyacı da yok.
Tokat SGK İl Müdürlüğü emeklilik birimi çalışanlarına tavsiyem, önce mağdur ettikleri okurumuzun maaşını bağlasınlar Sonra da bu durumda olan yani vatana canını siper etmiş ve anasının ak sütü gibi yıpranma hakkına kavuşmuş olan sigortalıların emeklilik yaşını hesaplarken biraz özenli davransınlar. Okurumuzun emekli olma yaşını tamamlamadığını hâlâ anlayamadılarsa, okurumuzun fiili hizmet zammı dahil tüm hizmet sürelerini belirterek SGK Emeklilik Hizmetleri Daire Başkanlığından okurumuzun emekliliğe hak kazanma yaşını sorsunlar, emekli olma yaşından indirim yapılıp yapılmayacağını değil.