Elektrikli araç kolay peki ya sonrası?

Ali Çelik
BURSA

Orta yaşlarına gelen herkesin Murat 131 ve kardeşi 124’lerle bir hatırası vardır. Hele o Doğan, Şahin ve Kartallar… Sağ tarafta yer alan dikiz aynasının ilave aksesuar olduğu yıllar, kim derdi ki gün gelecek otomobiller elektriklenecek. Sürücüsüz otomobil ise sadece uzay filmlerinde…
Artık bugün her markanın kendi geliştirdiği elektrikli modeller var hatta bazıları otonom özelliklerde. Geçen sene Paris fuarında görüp şaşırmıştım. Aracınıza cep telefonundan komutu veriyorsunuz, park ettiği noktadan hareket edip okuldan çocuğunuzu alıyor ve eve getiriyor. Kendi kendine park ediyor ve her aşamada cebinize bilgi gönderiyor. Teknolojik güvenlik sistemleri de cabası. Nereden nereye!..
Neyse efendim, biz gelelim öğle yemeğine. Masada TOFAŞ CEO’su Cengiz Eroldu olunca, mevzu tabii ki önce satış rakamları, devamında üretim kapasitesi, istihdam ve ihracat... Bunlar zaten sürekli yazdığımız konular. AR-GE binasını da gezmişken gelelim elektrikli araçlara, TOFAŞ’ın teknolojik yatırımlarına…
Cengiz Bey her zaman sorulara hazırlıklıdır, ne sorarsanız bir şekilde cevabı hazırdır. Ama bu sefer baskın çıkıp “Elektrikli araç üretsek satın alıp kullanır mısınız?” diyerek konuya kendisi girdi. Bizim de hazırda duran cevabımız “Şarj süreleri, menzil meselesi, bir de ikinci el durumu malum. Teknoloji de hızlı gelişiyor, galiba biraz daha beklerim. En azından istasyonlar yayılsın” şeklinde oldu. Sonrası iki tarafta da masum bir gülümseme…

TEKNOLOJİ İÇİN ÖNCE AR-GE
Türkiye’de otomobilin üretilip üretilmeyeceğinin tartışıldığı bir dönemde TOFAŞ’ın elini taşın altına koyduğunu anlatan Eroldu, konuyu şöyle özetledi: Elli sene evvel iç pazara otomobil üretmek için yola çıkmıştık. Bugün Amerika’ya araç gönderiyoruz. Dünya pazarlarına ürün geliştiriyoruz. Artık teknolojiyi takip etmekten ziyade, teknoloji üretir hâle geldik. AR-GE tesisimiz de bunun açık bir göstergesi…

Ne zaman başladı AR-GE yatırımlarınız?
- 1994 yılında. İlk zamanlar basit testler yapıyorduk. Bugün 550 mühendis ve 150 saha çalışanımız var. Türkiye’de AR-GE harcaması yapan kuruluşlar arasında birinci sıradayız. Örnek vermek gerekirse sadece 2018 AR-GE yatırımımız 10 milyon avro…,

Kaç Türk mühendis çalışıyor?
- Fiat Chrysler Automobiles’in yurt dışındaki ürün geliştirme çalışmalarında da TOFAŞ’ın AR-GE mühendisleri görev alıyor. Doksanlı yıllarda çok fazla yabancı vardı, bugün 700 kişilik AR-GE ekibimizde sadece üç yabancı var.

Peki; elektrikli araçlar hakkında ne düşünüyorsunuz?
- Açıkça şunu söyleyebilirim; geliştirdiğimiz elektrikli Doblo, Türkiye’de ilk yerli ‘homologe’ olan araç. Yani plakasını takıp trafiğe çıkardık. Şu an ticarileştirme gibi bir planımız yok. Ancak bazı firmalara test aracı verdik. Günlük işlerinde aktif olarak kullanıyorlar. Mühendislerimiz de takip ediyor. Elektrikli araçların maliyet seviyeleri bugün için yüksek. Neredeyse normal bir Doblo ile arasında üç kat maliyet farkı var. Ancak şartlar iyileşirse elektrikli araçlar hızlı yaygınlaşır. Maliyet konusu tüm markaların odak noktası, yakında Avrupa’ya ihracat yapan şirketler, hibrit üretmek zorunda kalacak. 2025’ten itibaren elektrifikasyona daha çok yönlenme olacak. Avrupa’daki kanun koyucular talebi hızlandırıyor. Bizler de Avrupa’ya ihracat gerçekleştiren bir marka olarak ikisine de uymak zorundayız.

Mesele pilde mi bitiyor?
- Hayır; bunlar piyasadan rahatlıkla temin ediliyor, terim yerindeyse rafta olan ürünler. Bunları alıp paketlemesini yapabilirsiniz. Şu anda dünyada pilini kendi üreten yalnızca Tesla görünüyor ama Japon bir tedarikçiyle birlikte çalışıyor. Biz hazırız. Belirttiğimiz ‘raf ürünler’ belirli bir maliyet seviyesine geldiği zaman, hızlıca üretime geçebiliriz. Bugünkü elektrikliler, geleneksel araç formunda geliştiriliyor. Ben esas devrimi bu nokta bekliyorum. Elektrikli araçların farklı gövde mimarileri üzerinde çalışılması mümkün.

Sürücüsüz araçların geleceğini nasıl görüyorsunuz?
- Sürücüsüz araçlar için testler yapılıyor, önümüzde daha zaman olduğunu düşünüyorum. Öncelikli olarak kapalı alanlarda kullanımın olacağını öngörüyoruz. Ancak 5. seviye gelişmiş otonom araçların 2030’lu yıllar ve sonrasında trafikte olacağını tahmin ediyorum. İki sene önce biz deneysel bir çalışma yaptık ve sürücüsüz bir Doblo geliştirerek fabrika içinde müspet test sonuçları aldık. Ancak bu bütün dünyada gelişimi süren bir konu ve biz de bu konuda Türk mühendislerine güveniyoruz.

Teknolojik araçların servisi, yedek parçası?..
- İşte bu en önemli konu. Bugün Türkiye’nin neresinde olursan ol, TOFAŞ modellerinde yedek parça ve servis sıkıntısı yaşamazsın. Hatta diyelim ki, sanayide bir ustaya gittin; orijinalinden, yan sanayisine hatta çıkma parçasına varana kadar, sonsuz çözümlerle karşılaşırsın. Biraz önce de bahsettiğimiz gibi, mesele üretmek değil, ulaşılabilir, günlük tüketilebilir hâle gelmesi. Yarın TOFAŞ bayilerinde elektrikli araç gördüğünde şuna emin olabilirsin; ‘Ben bu araçla yolda kalmam, parça, tamir sıkıntısı yaşamam.’ Bu bizim için her şeyden önce gelen bir konu...

ELEKTRİKLİ DOBLO İLE TEST PİSTİNE
Bursa’da, Türk mühendislerin emeğiyle üretilen elektrikli Doblo’yu test ettik. İlk dikkat çeken nokta, aracın sessizliği. Kontağa dokununca çalışıyor, ama fark etmek ne mümkün. Malum ticari araçlarda ses izolasyonu çok iyi değildir. Otomatik vites geçişleri de elektrikli motora göre programlanmış, yumuşacık. Araç tam şarjla 210 kilometre gidebiliyor, üstelik şehir trafiğinde ve yüklü hâlde. Doblo, ısrarla batarya konusunda da yerli çözümler üzerinde duruyor, yazılımı da kendisi geliştiriyor. Hâl böyle olunca biraz araştırdım ve ithal rakiplerinin biraz önüne geçtiğini görünce şaşırdım. Plaka takılmış iki araç, Vakko firmasına test için verilmiş. TOFAŞ yakından takip ediyor. Motor ünitesi 111 HP güç ve 220 Nm tork üretiyor. 30 kilovatsaatlik yerli batarya, hızlı şarj özelliğine sahip ve bu hâlde 700 kilogram taşıma kapasitesi sunuyor.