İmam-ı Ebû Yûsüf "rahmetullahi aleyh" -4-

"O, vefat etmedi" Yıllarca takip edip hocasının dersini, "İlim"den fazlasıyle almıştı nasibini. Bir tek dersini bile onun kaçırmayarak, "İçtihad makamı"na yükseldi son olarak. İlim tahsil ederken, bir gün oldu çok hasta, İyi olma ümidi kalmamış idi hatta. Daha sonra, "öldüğü" zannı ile bir kişi, İmam-ı a'zama da haber verdi bu işi. Gidip dedi; (Yâ İmam, bugün akşam, şu saat, Ebû Yûsüf maalesef eyledi Hakka vuslat.) O ise buyurdu ki; (Hayır, vefat etmedi) Hakikaten az sonra, geldi sıhhat haberi. Hayret edip, İmama dediler; (Efendim, siz, Onun ölmediğini nasıl bilebildiniz?) Buyurdu ki; (O, ilme, eyledi hayli hizmet, Onun meyvelerini almadan ölmez elbet.) O, İmam'ın ilmini yaymakla oldu meşhur, Bu hususta ilk kitap yazan da o olmuştur. Fıkıh alimlerimiz yedi derecededir, En yüksek derecesi "Dinde müçtehid"lerdir. Amelde, bugün mevcut dört mezhebin reisi, Bu birinci gruba girerler her birisi. İkincisi, "Mezhebde müçtehid" olanlardır, İmâm-ı Ebû Yûsuf, işte bu gruptandır. Hadisi şeriflerden "Üçyüzbin"ini bu zat, Hem ravileri ile, ezberlemişti bizzat. İmam vefat edince, bazı talebesine, Ders verip, yükseltmişti "Fakih" mertebesine. Onun üstünlüğünü görünce sultan Mehdi, "Kadılık makamı"na onu tayin eyledi. Sonra Harun Reşid de, onda ilmî liyâkat, Görüp, o memlekete eyledi "Kad-ıl kudat." "Kadıların kadısı" demektir ki bu unvan, O idi hakimlerden, bu unvanı ilk alan. Onaltı yıl hakimlik yaparak o bu defa, Halkın suallerine, verirdi dini fetva. O, "İmam-ı a'zam"ın giderken derslerine, Bir gün geldi annesi, Onun medresesine. Ve İmam-ı a'zama, dedi ki; (Bu yetimin, Ücretle çalışması lazımdır geçim için.) Buyurdu; (O, burada, fıstık, badem ezmesi, Yer hem de öğrenir ki, nasıl olur yemesi.) Ebû Yûsüf yetişip, kadı oldu sonra da, Bir gün Harun Reşid'le yemek yerdi sofrada. "Fıstık, badem ezmesi" eyleyince ona arz, Ebû Yûsüf o zaman, tebessüm etti biraz. Ne için güldüğünü sorunca sultan ona, O günkü hadiseyi anlattı o sultana...