Bir şehir ol mesela; Malatya gib De ki: Malatya'daki kayısılar bitene kadar seveceğim seni...

A -
A +

Bilim adamlarına göre Malatya 5 milyon yıl önce denizmiş. Şehrin isminin kökü Hititçede bal anlamına gelen “MELİD”den türemiş. “MELİT+AVA” yani “BAL ÜLKESİ”. Malatya’dan bahsediyorum. MİŞMİŞ (KAYISI) şehri.

Malatya’nın tarihî dokuz bin sene öncesine uzanıyor. Orta Asya, Orta Doğu ve Mezopotamya’dan gelen ticari yolların kesişmesi ve batıya geçit veren bir konumda bulunması nedeniyle Malatya, tarihin her döneminde önemli bir yerleşim merkezi. ARSLAN TEPE Höyüğü çok değerli ve önemli. Malatya için DOĞUNUN BATISI BATININ DOĞUSU tanımı çok uygun. SUYU SERT, İNSANI MERT bir memleket. Kimine göre “Yiğitler yiğidi Battalgazi’nin diyarı, kimilerine göre evliyalar memleketi.” Somuncu Baba, Gürpınar Şelalesi, Sürgü Vadisi, Bey Dağları ve 65 milyon önce şekillenmiş Levent Vadisi kanyonu ilk aklıma gelen değerler.
Şimdi biraz daha ilginç şeylerden söz edelim; mesela Malatya Arguvan ilçesi Kızık köyünde bulaşıkları sizce kimler yıkıyor? Cevap şaşırtıcı: BALIKLAR yıkıyormuş. Bitmedi bu balıklar mezarlıkta defnedilirmiş. Çünkü Arguvan ilçesi Kızık köyünün su kaynağında bulunan balıkların ‘kutsal’ olduğuna inanılıyor, rivayet böyle. ‘Bulaşıkçı’ olarak nitelendirilen bu balıklar köylülerin suya bıraktığı kirli kapları temizleyerek besleniyorlar. Rivayet o ki yöre insanı balıklar bulaşıkları yedikçe evlerin de bereketle- neceğine inanıyor.

Neyse biz dönelim Malatya’ya. Malatya mutfağı bence efsane. Biliyor musunuz Malatya’da köfte denince akla et gelmiyor, çok çeşitli köfteler var. Ayrıca kiraz yaprağı, ayva yaprağı, dut yaprağı ve daha birçok yapraktan sarmaları var. Çarşıda peynire, çökeleğe, yağa “AĞARTI” deniyor. 5.000 yıl gibi çok uzun bir zaman önce kayısı bu bölgede biliniyormuş. Anadolu kayısının ikinci vatanı. Dünya yaş kayısı üretiminde Türkiye birinci sırada. Kayısı mı / Zerdali mi sorusunun cevabı zor çünkü sık sık karıştırılıyor. Zerdali ismi Anadolu’nun bazı yörelerinde, kayısı ağacı meyvelerinin tüm çeşitlerinin ismi olarak da kullanılır. Ama bilmenizde yarar var Zerdali kayısıya kıyasla çok daha küçük ve Zerdalinin çekirdekleri çok daha acı.

Ve “Dağlar kızı Reyhan âlem sana heyran”, malum bu bir Azerbaycan türküsü. 1967 yılında Türkiye Türkçesine çevrilerek söyleniyor. ARAPGİR MOR REYHANI ise bir inat, inanç, sevda öyküsü. Önceleri evlerinin önünde ihtiyacı kadar yetiştirilen Arapgir mor reyhanı bugün ekimi 50 dönüme ulaşmış durumda.
Bir başka ürün KUNDURU BUĞDAYI. Atalık buğday tohumlarımızdan biri olan kunduru farklı bölgele- rimizde farklı yerel isimlerle anılmakta. Kunduru buğdayı ile ilgili kesin olan tek şey bulguru, makarnası ve ekmeği çok lezzetli. Glüten oranı düşük. KOCABUĞDAY olarak da anılıyor.  
Malatya yemeklerini aslında birkaç kez yazdım, benim için bir adres var. HACI BABA ya da diğer ismi ile SİNAN ET LOKANTASI. Hacı Mehmet Sefer Saygı’nın 1942’de bir kebapçı olarak başlattığı bu serüven, zaman içinde oğlu Hacı Mustafa SAYGI ile Malatya mutfağının eşsiz lezzetlerini barındıran bir lokantaya dönüşmüş. Şimdilerde babası ve dedesinden aldığı ustalık ile Mehmet Zeki SAYGI bu lezzetleri muhteşem heyecanı ile sürdürüyor. Bunca yıldır bu işi nasıl aynı lezzet ile sürdürdüklerinin cevabı ise çok güzel “Öncelikle niyeti halis olmalı insanın”. Bu söz dedelerinden vasiyet. Dermiş ki “Oğlum, ocağında yanan ateşte, sen de pişireceksin. Eğer o ateşte pişmezsen, yemeğinin tadı da lezzeti de olmaz.” İşte budur.

Malatya’nın gastronomi alanında emektarı ise Malatya Valiliği Basın ve Halkla ilişkiler Müdürü Halil İbrahim KILIÇ hakikaten bir Malatya sevdalısı. Malatya mutfağını anlatan çok değerli bir kitap kazandırdı ülkemize. Ama bunlar yetmez, yetmiyor bireysel çabalar bir yere kadar. Ülkemizin en iddialı mutfaklarından birisine sahip Malatya. Büyükşehir Belediye Başkanı Selahattin GÜRKAN beyefendinin Gastronomi hadisesinin turizm açısından şehrin taşıyıcılarından biri olduğunu anlamış olmasını diliyorum. Malatya’nın mutfak anlamında zenginliğinin şehrin gelişiminde önemli bir rol oynayacağının farkına varacağını umut ediyorum. Örnek uzakta değil işte Gaziantep. Sayın Başkan Malatya bunu çok ama çok hak ediyor lütfen biraz daha ilgi…

RESMİN BÜYÜK HALİ İÇİN GÖRSELE TIKLAYIN

Bir şehir ol mesela; Malatya gib De ki: Malatya'daki kayısılar bitene kadar seveceğim seni...

UYARI: Küfür, hakaret, bir grup, ırk ya da kişiyi aşağılayan imalar içeren, inançlara saldıran yorumlar onaylanmamaktır. Türkçe imla kurallarına dikkat edilmeyen, büyük harflerle yazılan metinler dikkate alınmamaktadır.