Bana geleceğimi anlat

ÖZLEM ÖZGEN

Mutfağa bakışımı “Dünyanın en eski hayat coğrafyası Anadolu mutfaklarının on dört bin yıllık derinliğine dayanan en büyük sofrasında herkes ağırlanabilir. Lezzet, doğallık, sağlık, samimiyet ve rahatlık ise cabası” ifadeleri ile özetlerim. Farklı kültürlerden süzülerek gelen orijinal lezzetleriyle kapılarını bize her zamanki hoşgörü ve mütevazılığı ile açan Anadolu topraklarının zenginliğinin en çok da gelecek nesiller için farkında olmamız gerektiğini düşünüyorum. Bu anlayışta insanları çevremde görmek pek de mümkün olmuyor. Uzun yıllardır birlikte çalıştığım Özlem Özgen, Anadolu topraklarının zenginliğine olan inancı ile çalışmalarına benimle devam ediyor. Yazdığı bu yazıyı sizlerle de paylaşmak istedim.

BESİN İLE İLİŞKİMİZ DEĞİŞTİ

Yapılan çalışmalar tüketim kararlarımızı çoğunlukla bilişsel çabayla değil daha çok duygusal olarak aldığımızı gösteriyor. Bir şeyi satın alacak kadar ilgili, ancak kendimiz yapacak kadar motive olmamış durumdayız çoğunlukla. Gıda sistemimiz birden fazla sorunu barındırıyor. İklim değişikliği, sağlıksız beslenme, gıdaya erişim zorluğu, gıda güvenliği endişeleri, çiftçi ve çalışan hakları ve çok daha fazlası... Burada dikkat etmemiz gereken tüm bu başlıkların yemekle ilişkimizi tanımlamak için birlikte çalıştığını anlamak meselesidir. Güvenilir bilgi bulma yükünün genellikle tüketiciye düştüğü toplumlarda sistemle ilgili sorunlar çoğunlukla göz ardı edilir. Son yıllarda yapılan yemek programları, festivaller, farklı yemek tarzlarının artan popülaritesi, sektörün ünlü yemek şefleri ekseninde büyümesi gıda ile olan ilişkimizin bilinçli ya da bilinçsiz düzeyde değişmesine sebep oldu. Pandemi süreci bu ilgiyi tetikleyen en önemli faktör. Sosyal medyanın da katkısıyla yiyecekleri hayatlarımızın önemli bir parçası olarak görmeye ve bu alanda daha fazla deneyim yaşamaya hevesli olduk. Ayrıca gıdanın sağlıkla ilişkilendirilmesi ve yemeğin artık besinden daha çok ilaç olarak değerlendirilmesi de seçimlerimizi etkilemeye başladı. Bu süreçte gıda sosyalleşmesi, gıda pazarlaması, gıda politikası, gıdanın bulunabilirliği ve belki de en çok göz ardı ettiğimiz gıda okuryazarlığı terimleri daha fazla konuşulur oldu. Ben bu terimler arasında gıda okuryazarlığının en temel kavramlardan biri olduğunu düşünüyorum.

GIDA OKURYAZARLIĞI ÖNEMLİ

Yediğimiz her lokmanın bir hikâyesi vardır. En basit hâli ile GIDA OKURYAZARLIĞI bu lokmaların hikâyesini anlamamıza yardımcı olmaktır. Besinlerin özelliklerini ve nasıl pişirileceğini bilmenin ötesine geçer. Yemeğimizin nereden geldiği, nasıl yetiştirildiği, hazırlandığı, nerede yediğimiz ve onu paylaştığımız insanlar arasında bağlantı kurar. Yerel gıda sistemlerini şekillendirme gücüne sahip çok yönlü bir kavramdır aslında. Toplumsal düzeyde gıda okuryazarlığıyla ilgili olarak verilecek eğitimler gıdaları hayatlarımıza nasıl dâhil edebileceğimiz konusunda önemli bir rol oynar. Sağlıklı bireyler oluşturmak için bir araç olabilir. Sağlıklı ve üretken hayatlar sürme, gıda sistemlerini ve topluluklarını dönüştürme becerileriyle güçlendirilmiş gençler yetiştirmek için önceliklerimiz küçük yaştan itibaren ailenin yanı sıra okullarda gıda eğitimini sağlamak ve okul müfredatlarını oluşturmak olmalıdır. Küçük yaştaki yeme alışkanlıkları hayat boyu sürecek diyet kalıplarının temelini oluşturur. Yemeğin nereden geldiğini öğretmekle BAŞLIYOR değişim. Bir tohum ekmek, büyürken izlemek ve nihayetinde hasat edip yemek çocukların yiyeceklerin sadece marketten ya da bir uygulamadan gelmediğini anlamalarına yardımcı olur. Onlar için gelecekte bilinçli bir gıda okuryazarı olmalarına yardımcı olmak için yapabileceğiniz birçok şey var, öğrenmenin en etkili yolu tabii ki uygulamalı etkinliklerdir. Çocuklarınızla birlikte pişirin. Yemek yapmak öğrenilmesi gereken bir beceridir. Unutmayın her yaştaki çocuk mutfakta yardımcı olabilir. Ne kadar erken başlarlarsa, o kadar rahat hareket eder.

YEREL ÇİFTLİKLERİ ZİYARET EDİN

Çocuklarınızla birlikte pişireceğiniz yemekler için alışveriş listeleri oluşturarak onları satın alma süreçlerine dâhil edin. Bu onlara kendileri ve aileleri için sağlıklı, lezzetli, uygun fiyatlı yemekleri hazırlama becerisi kazanmalarına yardımcı olur. Yerel çiftlikleri ziyaret edin. Bu ziyaretler yaptığımız yemek seçimlerini neden yaptığımızı ve yemekten zevk almanın önemini anlamamızı sağlar. Tarımın yerellik ve ekonomik gelişim için ne kadar önemli olduğunun farkına varırız. Ürün yetiştirmeyi, yemek pişirmeyi, kompost yapmayı eğlenceli, ulaşılabilir ve pratik bir şekilde öğrenen çocuklar, gıda ve beslenme konusunda daha bilinçli olmakla beraber yetkin hâle gelir. Bu güvenle daha iyi beslenme seçimleri yapabilir, kendileri için besleyici yemekler hazırlayabilirler. Yemek toplumla iletişim kurmalarını, değişimi harekete geçirmelerini sağlarken gıda sistemi içindeki yer ve ilişki deneyimlerini arttırmaya, tat alma duyularını geliştirmeye, sağlıklarını korumaya en çok da mutlu ve başarılı bireyler olmalarına yardımcı olur.
Gıda okuryazarlığı etiket okumanın çok çok ötesindedir. Gıda ile ilişkimizin nasıl dönüştürülebileceği hakkında yeni düşünme yollarını bulmamıza katkılar sağlayacağına inanıyorum. Yeniden başlamak zorundayız. Yeniden başlamalı ve kayda değer, görünür değişiklikler yapmalıyız. Ne de olsa dünyayı atalarımızdan miras değil, çocuklarımızdan ödünç alıyoruz. Hepimize kolay gelsin.

RESMİN BÜYÜK HALİ İÇİN GÖRSELE TIKLAYIN