Ziya Paşa'nın hatıraları
7 Haziran 2016 02:00
Ziya Yergök.. Tuğgeneral. Doğum tarihi 1873. Anlattığı dönem 1890-1914 arası. Rüştiye ve idadi yıllarını tam hatırlamıyor olabilir.. Çocuktur aklında kaldığı kadarıyla daha sonra not almıştır denilebilir. Ama harbiye yıllarını anlattığı bölüm için aynı şeyi söyleyemeyiz. 24 yaşında 2. sınıf talebesi..
Uzun uzun anlattığı harbiye yıllarından iki bölüm dikkatimi çekti: Harbiye’de iki cami vardı, diyor; birinde birinci sınıflarla üçüncü sınıflar, diğerinde baytarlarla ikinci sınıflar namaz kılardı. Öğrencilerin dörtte biri abdestli dörtte üçü abdestsiz namaz kılardı. (Herhalde kılardı denmez de kılıyormuş gibi yapardı.) Bir asır öncesini anlatıyor.
...
"Ramazan ayında padişahımız.. (Hatıralarında padişahımız demeye dili varmıyor, Sultan Hamid diyor) İstanbul'da bulunan alaylara, taburlara ve harbiye öğrencilerine iftar yemekleri verirdi. Bu yemeklerde ayrıca herkese maaşı kadar diş kirası dağıtılırdı. Askerlere birer çeyrek, harbiye öğrencilerine de tam altın dağıtılırdı.
Ramazanın 10. günü harbiye öğrencilerine sıra gelirdi. O gün akşam namazından bir saat önce sılaya gitmemiş öğrenciler birer altın koparmak için Yıldız Sarayının yolunu tutarlardı.."
Bazı öğrenciler başka mekteplerde okuyan kardeşlerini veya akrabalarını altın almak için harbiyeli kıyafetiyle iftara götürürmüş. Hatıralarının ilgi çeken kısmı bu iki not değil tabii.. Satır aralarında aslında yıkılmanın Sultan Hamid'in tahtından indirilmesiyle başladığı hissediliyor. Bozulma daha önce başlamış.
Yine hatıralara göre 1908'de de Dersim İsyanı olmuş. İsyan edenlerin önder kadrosu 37 isyanındakilerle aynı.. Kitabda bir bölümü de Dersim'e ayırmış. Harekâtın neden başarısız olduğunu kendine göre anlatmış. Meşrutiyetin ilanından sonra harekât durdurulmuş.
...
Harekât notlarından önce Dersim bölgesini uzunca anlattığı bölüm var. Ahalinin yaşayışı, âdetleri, inancı.. Mezhep denilemez, diyor.. Farklı inançlardan (dinlerden) izler bulunan bir din gibi tarif ediyor.
....
125 senede ne değişmiş. Bu hatıraların tarihini 1908 değil de 1940 diye değiştirip bassanız 1940'ta şu yoktu ki ya da bu var mıydı diyen olmaz. Bir tek harbiyede namazı cemaatle kılmak mecburi imiş.. Talebenin dörtte üçü kılıyormuş gibi yapıyormuş.
Hatıraların çeşitli bloglarda geniş özeti de var ama çoğunda bu bölüm yok. Demek ki onların ilgisini çekmemiş.