Zenginliğin de fakirliğin de kokusu kırk yıl çıkmazmış

Varlıklı bir adamla oturup birkaç saat geçirseniz geçmişini tahmin edebilir misiniz?

Ben, "ederim" diyorum, arkadaşlarım bana pek katılmıyor.

Burada varlıklı deyince biraz açmak lazım.

Üç beş tane emlakı olanı, çalışmadan geçinebilecek mıy mıy bir düzen kuranı da varlıklı sayıyorlar.

Kastım onlar değil.

Adam sefalet içinde büyümüş. 50 yaşına gelinceye kadar köyden kasabaya.. kasabadan büyük şehire kadar 15 tane ev ve semt değiştirmiş, 10 tane iş değiştirmiş.. Sonunda nasıl olmuşsa olmuş.. 40-50 milyon dolarlık bir varlığa kavuşmuş.

Belli başlı bir işi yok.

İstihdam ettiği insan yok.

Ona göre gelişmiş bir çevresi yok.

Bu adamın şaftının balansı bozulur mu bozulmaz mı?

Ben bozulur, diyorum.. Bozulmakla kalmaz, balans bozukluğu yakın çevresine de sirayet eder.

Bir de bu adamın tersini düşünün. Geçmişi belli bir aile.. Gelenekleri var.. Kuralları var. Zamanın şartlarına göre nispeten varlıklı sayılan bir ailede büyümüş. Zaman içinde ailenin düzeni bozulmuş. Bugün 3. nesil ucu ucuna yaşıyor.

Sizin tanımadığınız bu iki adam yanyana getirilse.. Hadi işi zorlaştırmak için o gün aynı kıyafetleri giyip gelseler siz ayırt edebilir misiniz?

Ben ayırdedilebileceğini iddia ediyorum.

....

Paranın kaynağı, meşruiyeti, nasıl kazanıldığı ayrı bir konu.

Meşru olması bu problemi çözmüyor.

968'den itibaren piyangonun yılbaşı büyük ikramiyesini kazananların çetelesini tutmuşlar.

İkramiye kazanmadan önce ne iş yapıyordu, nerede yaşıyordu, sonra ne hâle geldi?

Sonu iyi biten yok.

Niye yok.. Adam filan yerde 1500 lira maaşla çalışıyor.. 5 çocuk var.. hayatının dörtte üçü o şartlarda geçmiş. Böyle bir adamın eline 15 milyon lirayı tutuşturduğunuz zaman ona en büyük kötülüğü yapmış oluyorsunuz zaten.

Onun için bazı ülkelerde piyangodan büyük para kazananın eline parasını hemen tutuşturmazlar. Bir nevi sosyal vesayet kurumu diyebileceğimiz kurumun kararıyla, o ailenin, o şahsın durumuna bakılarak harcamasına izin verilir. Belki yıllarca sürecek yumuşak geçiş sağlanır.

Piyango şart mı?

Bizim gibi ülkelerin şartlarında 3 sene içinde yokluktan akıl almaz imkânlara ulaşanlar var. Hepsi narkozu yemiş gibi kısa vadede sevinip çalıp oynuyor ama orta vadede aile dağılıyor, aile fertleri ziyan oluyor.

...

Bugün kime sorsanız mesela der ki, 10 milyon dolar benim düzenimi bozmaz.. 15 milyon dolar bozmaz.. Örneklere bakınca kolay bir iş olmadığı görülüyor.