Neden koronavirüsten erkekler kadınlara göre daha çok ölüyorlar?
6 Nisan 2020 02:01
Genelde kadınların erkeklere göre daha dayanıklı olduğu bilinir. Mesela bir evde kadın grip olduğunda kalkar yemeği yapar, evin işlerini halleder, çocuklarla ilgilenir. Erkek grip olunca yataktan kalkamaz. Öldüm bittim sanır.
Erkek fizik olarak daha güçlü dursa da iş hastalıklara gelince işin rengi değişiyor. Dünyanın cebelleştiği koronavirüste de durum aynı. Bunun elbette bilimsel sebepleri var. Bilim insanı ve fizikçi Sharon Moalem geçen cumartesi New York Times'ta harika bir makale yazdı. "Why so many more men are dying from coronavirus" (Neden koronavirüsten erkekler kadınlara göre daha çok ölüyorlar?) başlıklı makalede Moalem erkek ve kadınların koronavirüsten ölüm oranlarını ve sebeplerini açıklamış.
Sharon Moalem makalesine birkaç yıl önce eşiyle beraber geçirdikleri kazadan sonra iyileşme süreçlerini irdeleyerek başlamış. Eşinin yaraları kendisine göre daha ağır olduğu hâlde kendisinden daha çabuk iyileşmiş. İki cins arasında hâliyle derin farklılıklar var. İçki, sigara, uyuşturucu gibi faktörlere bakmaksızın kadınlar hayatta kalmada erkeklerden iyiler.
Kadınlar genetik olarak erkeklerden daha üstünler. Bu ilk olarak kromozomlarda başlıyor. Moalem bunu şöyle izah ediyor:
Kadınların genetik hücreleri iki X kromozoma sahip. Biri anneden biri babadan geçiyor. Erkeklerde ise sadece tek X kromozom var. O da annelerinden geliyor. Erkeklerde bir de Y kromozomu var.
Burası önemli, çünkü insan beyni ve bağışıklık sisteminin inşası ve sürdürülmesinde X kromozom işe yarıyor. Biyologlar iki X kromozoma sahip olmanın avantajlarını ispat ettiler. Kadınlarda boş bir X kromozom işe yararken diğer kromozomun arızalı olması kadınları renk körlüğü gibi hastalıklara karşı daha duyarlı hâle getiriyor...
Fazladan X kromozomun getirdiği başka avantajlar da var. İki X kromozomu oluşturan iki bin gen bir kadının vücudunda etkileşim ve iş birliği oluşturan hücreler tarafından kullanılıyor. Her hücre ağırlıklı olarak bir X kromozom kullanıyor. Bir X kromozom Covid-19 gibi virüslerin yer etmesini tanımada daha iyi olan genlere sahip. Bağışıklık hücreleri o X kromozomu virüsleri tespitte kullanıyor. Öte yandan kadınlardaki diğer X kromozom da Covid-19'la enfekte olmuş hücreleri öldürmeye odaklanıyor. Yani virüsle daha iyi mücadele ediyor...
Erkekler ise tam tersi tek bir X kromozomu olduğu için, o kromozom da sadece hayatta kalmayı sağlıyor. Yani erkeklerin Covid-19'la enfekte olmuş hücreleri öldürecek ya da onlarla mücadele edecek genleri yok. Tek X kromozomla yapacağı şey sınırlı...
Tek ve iki X kromozomun olması travma ve stresle mücadelede de kadınları genetik olarak daha üstün kılıyor. Kadınların yaralarının daha çabuk iyileşmesinin sebebi de işte bu iki X kromozoma sahip olması...
Sharon Moalem, başka birçok hastalıktan da örnek vermiş ama kadınların, virüsü daha çabuk atlatmasının sebebi buymuş. Yani erkekler panik yapmayın. Genetik özellikler belirleyici durumda. İşin bilimsel açıklaması bu.
Bu arada bilim insanı Sharon Moalem'in "Genler Unutmaz" diye enfes bir kitabı var. NTV Yayınları'ndan çıkmıştı. Baskısı var mı bilmiyorum ama bulup okumanızı öneririm.
CEM KÜÇÜK'ÜN DİĞER YAZISI İÇİN TIKLAYIN