Yoğun kar yağışı ve doğalgaz kısıntısı nedenleriyle çalışamayanların hakları

Yurdun büyük kesimini kaplayan yoğun kar yağışı sebebiyle binlerce yol ulaşıma kapandı. Kapalı yollar ve ulaşımın aksamasıyla birlikte başta İstanbul olmak üzere çok sayıda ilde çalışanlar da işine gidemedi. Kar yağışının yanı sıra bir de İran kaynaklı doğalgaz kesintisi ile birlikte çok sayıda iş yeri de maalesef üretim kısıntısına gitmek zorunda kaldı.

Hâl böyle iken tek geçim kaynağı emeği mukabili kazandığı ücret olan çok sayıda okurumuz bu durumda ücret ve sosyal güvenlik haklarıyla ilgili sualler yöneltmektedir.

Okurlarımızın cevap bulamadığı bu suallerine toplu cevap olacak şekilde bu yazımızda yer verilmiştir.

Doğalgaz kısıntısı yapılan iş yerlerinde çalışanlar

Ülkemizin doğalgaz ve diğer enerji ihtiyaçlarını tedarik etmekte olan Botaş tarafından yapılan resmî açıklamada İran tarafındaki doğalgaz iletim hattında meydana gelen bir arıza nedeniyle 20.01.2022 tarihinden itibaren 10 gün süre ile bu ülkeden doğalgaz akışının yapılamayacağı bildirilmiştir. Bu nedenle elektrik ve doğalgaz sistem dengesinin korunması amacıyla yüksek tüketimi olan sanayi tesisleri ve elektrik santralleri ile sınırlı olmak ve kesinti planları önceden bildirilmek suretiyle, doğalgaz tüketiminde kısıtlamalar yapılacağı belirtilmiştir.

Söz konusu doğalgaz kısıntısı zorlayıcı sebep sayılacak olup bu kapsamda bulunan iş yerlerinde üretime ara verilmesi ya da üretimin azaltılması nedeniyle çalıştırılamayan işçilere bekleme süresi içinde bir haftaya kadar her gün için yarım ücret ödenmesi mecburidir.

Yoğun kar yağışı nedeniyle işçilerin iş yerine ulaştırılamaması

Yoğun kar yağışı nedeniyle iş yerine gidilen yolların tamamen kapalı olması ve hiçbir şekilde iş yerine ulaşımın imkânlı olmaması özellikle de iş yeri tarafından sağlanan personel servisinin işçileri iş yerine ulaştırmasının kar nedeniyle imkânsız hâle gelmesi kanaatimce işçi lehine zorunlu sebep kabul edilecektir. Bu durumlarda da çalıştırılamayan işçilere bekleme süresi içinde bir haftaya kadar her gün için yarım ücret ödenmesi elzemdir.

SGK’ya bildirim ve bordrolama

Belirtilen zorlayıcı sebeplerle iş kanunu uyarınca bekleme süresince işçilere her bir gün için yarım ücret verilecektir. Ancak bu sürelerin yarım günlerin birleştirilmesi şeklinde değil, her bir yarım gün, tam gün olarak SGK’ya prim ödeme gün sayısı olarak bildirilmesi gerekmektedir. Günlük brüt yarım ücretin prime esas kazanç günlük alt sınırının altında olması hâlinde prime esas günlük kazanç alt sınırı üzerinden bildirim yapılması gerekmektedir. Alt sınırın altında kalan brüt yarım ücret ile alt sınır arasındaki farka ait SGK primlerinin ise işveren tarafından ödenmesi gerekmektedir.

Aksi takdirde hem İş Kanunu hem SGK açısından idari para cezası uygulanabileceği gibi teşviklerin de riske edilmesi söz konusu olabilir.

Mahsup yapılmayacak, indirimleriniz riske girmesin! 

SGK, 2021 yılı aralık ayına ait muhtasar ve prim hizmet beyannamesinin “sigorta bildirimleri”ne ilişkin kısmının son verilme süresi 31 Ocak 2022 Pazartesi günü sonuna kadar uzattı. Ancak bu kapsamda, 2021/12 ayına ait gerek muhtasar ve prim hizmet beyannamesinin “sigorta bildirimleri”ne ilişkin kısmının gerekse söz konusu beyanname karşılığı tahakkuk edecek borçların ödeme süresinin son gününün 31 Ocak 2022 Pazartesi olması nedeniyle, işverenlerimizin cari dönem borçlarına merkezden sistem tarafından otomatik olarak yapılan indirim tutarlarının mahsup işlemi, 2021 yılı Aralık ayı için yapılmayacaktır. Dolayısıyla, (17256), (27256) ve diğer indirimlerden yararlanılan dönemlere ilişkin iş yerlerinin emanet hesaplarında bulunan tutarların SGK tarafından 2021 yılı Aralık ayına ait cari dönem borcuna otomatik mahsubu yapılmayacağından, banka borç sorgusunda görülen tutarın tamamının işverenler tarafından ödenmesi gerekmektedir.

           ***

“Yüzünüzü güneşe dönerseniz, karanlık gölgeleri görmezsiniz.” H. Keller