Allah'a "sanatkâr" demek uygun mu?

Allahü teâlâ için sadece dinimizin bildirdiği isimler kullanılır. Mânâsı ne kadar güzel olsa da dinin bildirmedikleri kullanılmaz.

Sual: Allahü teâlâ için "sanatkâr" veya "mühendis" demek caiz midir?

CEVAP: Değildir, çünkü Allahü teâlânın isimleri tevkifîdir. Yani sadece dinimizin bildirdiği isimler kullanılır. Mânâsı ne kadar güzel olsa da, dinin bildirmedikleri kullanılmaz. Mesela (İnsanoğlunun mühendisi, kalbini çok muhteşem şekilde yerleştirmiştir) veya (Kâinatın sanatkârı gezegenleri yerli yerine yerleştirmiştir) demek caiz olmaz, fakat Allahü teâlânın sanatı veya Allah'ın mühendisliği, Allah'ın eseri denir. İkisi farklıdır. Birinde, dinin bildirmediği isim söylenmiş oluyor ki, caiz değildir. Diğerinde ise, bizzat Onun yaptığı iş söyleniyor. Onun sanatı, mühendisliği deniyor. Bu caiz oluyor. Sun-i ilahi veya sunullah da denir. Allah'ın eseri, sanatı demektir. San'i de denir. San'i, yapan, yaratan anlamındadır.

Sual: Allahü teâlâ için bazı şiirlerde, tanrı, padişah, çalab, sultan, üstad gibi ifadeler kullanılıyor. Uygun mu?

CEVAP: Bunlar ibadette kullanılmaz, mesela Allahü ekber yerine tanrı uludur denmez, fakat ibadet dışında kullanılabilir. Sırayla birer örnek verelim:

1- İlah mânâsında tanrı kelimesini kullanmakta mahzur yoktur. Mesela, (Hindlilerin tanrıları inektir), (Birdir Allah, ondan başka tanrı yoktur), (Bizim tanrımız Allah'tır) demek caizdir. Tanrı misafiri demek de caizdir.

2- Tasavvuf şairi Kuddusî diyor ki: Ey rahmeti bol Padişah/Günahımla geldim sana/Ben eyledim hadsiz günah/Günahımla geldim sana.

3- Yunus Emre diyor ki: Hak Çalab'ım, Hak Çalab'ım/Senden gayrı yok Çalab'ım/Günahları affedersin/Ey rahmeti çok Çalab'ım!

4- Süleyman Çelebi diyor ki: Bütün dertlilerin dermanı sensin/Cümle âlemlerin Sultanı sensin.

5- Mektubat-ı Rabbânî'deki bir beyit şöyledir: Ayna arkasındaki papağan gibiyim/Ezelî üstad ne derse, onu söylerim.

Sual: Dükkânı besmeleyle açıp kapamak, dini ticarete alet etmek olur mu?

CEVAP: Hayır, besmeleyle açıp kapatmak iyi olur. Başkalarına duyurmak gayesiyle olursa, riya olur, caiz olmaz.