Türk Devletleri
Göktürkler zamanında "İpek Yolu"nda Sasani-Bizans arasında 19 yıl süren savaş ile zayıflayan İran'da İslamiyet yayılmıştır. İran o dönem tamamen Sünni idi. Türk asıllı Şah İsmail, Şiiliği İran'ın resmî inancı yaptı.
6. yüzyılda Bumin Kağan'ın kurduğu Göktürk Devleti 7. Yüzyılda Çin'in işgaline uğradı. 682'de Kutluk Han Göktürk Devletini yeniden kurdu. Orhun Abideleri denilen sütun şeklindeki kitabeler, Türk yazısının en eski örneğidir.
Bu abideler 720-725 yılları arasında Vezir Tonyukuk adına dikilmiştir. Kutluk Han'ın oğlu Bilge Kağan, kardeşi Kül Tigin ve Vezir Tonyukuk zamanında Göktürk Devleti her konuda çok üstün hale geldiler. Bilge Kağan ve Kül Tigin büyük kumandanlardır.
Göktürk Devleti 8. asırda Türkçe konuşanları birleştirmiştir. Böylece Türk Dünyasının temelini atmıştır. Orhun Kitabeleri Bilge Kağan, Kül Tigin ve Tonyukuk'un mezar taşlarıdır. Bu kitabe Türk tarihinin ve Türk Milletinin özelliklerini özet olarak anlatmaktadır.
Türgeşler, Göktürkler'in bir koludur. 7. Yüzyılda bağımsızlığını ilan ettiler. Daha sonra iç savaşlar ve iktidar kavgası neticesi zayıfladılar. 766'da Karluk Türkleri tarafından yıkıldı. Türgeşler Batı'da Türk nüfusunun artmasına sebep oldular. Selçukluların ve Doğu Avrupa'da Uz ve Peçeneklerin temelini attılar.
Karluklar, Göktürklere bağlı idiler. Göktürklerin dağılmasından sonra Çin'e direndiler. Bağımsız devlet kurdular. Çin, Müslüman ordusunu ve Müslümanlığı durdurmak için büyük bir sefer başlattı. Karluklar henüz Müslüman değildi. Müslüman ordusu ile birlikte Çin ordusunu Talas'ta yendiler. (751) Karluklar Türklerin Müslümanlarla kaynaşmasının ve Müslümanlığı kabul etmelerinin yolunu açtılar.
Uygurlar, 745 yılında kurulan Uygur Kağanlığı, Göktürk Devletinin bir devamıdır. Göktürk Devletinin sona ermesiyle dağılan Türk Boyları Uygur Kağanlığının yönetiminde tekrar birleştiler. Daha sonra bölge "Türkistan" ismini almıştır. Tibet'ten gelen rahipler Mani dinini yaydılar. Türk inançlarını kaybeden Uygurlar 840 yılında Kırgızlar tarafından yıkıldı. Sonra İslamiyetle şereflendiler. Karahanlılar devrinde Türk-İslam medeniyetine büyük hizmetleri oldu. Şu anda aynı ismi taşıyan Uygur Türklerine Çin soykırım yapmaktadır...