Türklerde devlet anlayışı

A -
A +

"Türk" kelimesine, Çin kaynaklarında, zamanımızdan 3800 yıl önce rastlanıyor. Milattan önce 220 yılına gelinceye kadar Türk Devletleri hakkında esaslı bilgimiz yoktur. Çin kaynakları gereken önemde ve genişlikte incelenmemiştir.

"Göktürk (Orhun) Kitabeleri" ve "Divan-ı Lugat-it Türk" gibi, tarihimizi aydınlatan iki büyük eser, bulunalı yüzyıl olmadığına göre, ileride yeni tarih belgelerinin ele geçeceği muhakkak sayılmalıdır. Eski Türklerde devlet teşkilatına ve aile müessesesine bir göz atmak gerekirse; Türk cemiyetinin temeli aile idi. Aileden sonraki en büyük sosyal birlik "Uruk" sülale idi. Uruk veya soylar topluluğuna ise "Boy" denirdi. Boyların kendine ait toprakları, başlarında boy beyleri bulunur, boy beylerini ise aile ve uruk temsilcileri seçerdi.

Boylar birleşerek siyasi bir birlik haline gelirse, buna "Budun" denirdi. Budunun başına geçen kimseye "Han" adı verilirdi. Birden fazla budun bir merkezden idare edilirse, buna "Il" denilmekteydi ki, bugünkü "Devlet" teriminin karşılığıdır.

Türklerin en belirgin özelliklerinden biri, kuvvetli bir teşkilatçılık kabiliyetine sahip olmalarıdır. Yaşadıkları hayat da onları hürriyete alıştırdığı için hiçbir zaman devletsiz olmamışlardır. Gerçekte Türklerin tarihlerinde, devletsiz kaldıkları, yani istiklallerini kaybettikleri bir devreye rastlanmaz. Dünyada daima bir veya birkaç Türk devleti bulunmuştur.

Türklerde istiklale verilen değer bazı tarihî kayıtlarda da görülmektedir. M.Ö. 58'de cereyan eden bir hadise dolayısıyla Çin Yıllığı, Hun Devlet Meclisinde yapılan şu konuşmayı nakleder:
"Bizim için tabiiyet yüz kızartıcıdır. Atalarımızdan toprakla birlikte devraldığımız istiklalimizi Çin ile uzlaşmak pahasına feda edemeyiz. Mücadele edecek savaşçılarımız hâlâ mevcutken, devletimizi korumalıyız..."

Orhun Kitabelerinde ise Bilge Kağan, Türk devlet ve istiklalinin devamlılığına olan inancını şu sözlerle ifade etmiştir:

"Yukarıda gök çökmedikçe, aşağıda yer delinmedikçe Türk budununun ilini, töresini kim bozabilir?.."

Türk Devletinin başında bulunan kimselere "Tanhu", "Kağan", "Han", "Yabgu", "İlteber" gibi çeşitli isimler verilmiştir. Bunların hükümdarlık alametleri "taht", "otağ", "tuğ", "davul", "sorguç" gibi şeylerdi. Hükümdar tuğunun tepesinde altından bir kurt başı bulunurdu.

UYARI: Küfür, hakaret, bir grup, ırk ya da kişiyi aşağılayan imalar içeren, inançlara saldıran yorumlar onaylanmamaktır. Türkçe imla kurallarına dikkat edilmeyen, büyük harflerle yazılan metinler dikkate alınmamaktadır.