Sultan Galiyev, Turancı mı komünist mi?

A -
A +
Yoksa tuhaf ama her ikisi mi?
Tarih, mazi ile hâlin, hâl ile istikbalin bir mukayese alanıdır!
Geçtiğimiz günlerde gecenin sessizliğinde biraz TV seyredeyim derken TGRT Belgesel kanalında bir belgesele denk geldim. “Sultan Galiyev”… Daha önce hakkında pek çok makale okuduğum ve yeni yazmakta olduğum romanımda da yer yer adı geçen bu zat peki kimdir?
TGRT bu belgeseli uzun zaman önce çekmiş ve sunuculuğunu ünlü sanatçı Çetin Tekindor yapmış. Zaman insanı nasıl da törpülüyor, Çetin Tekindor’u bu belgeselde izleyince daha iyi anlıyorum!
Mir Saîd Sultan Galiyev…
Başkurdistan’ın Kırmıskalı köyünde bir Tatar çiftçi ailenin çocuğu olarak doğar ve Kazan’daki bir öğretmen okulundan mezun olur. Başta Rus edebiyatı, sosyoloji, psikoloji gibi alanlara ilgi duyar ve yavaş yavaş sosyalistlerle yakınlık kurar ve sosyalist fikirleri incelemeye başlar.
Kazan’daki Türkçü aydınlarla tanışır.  “Dilde, fikirde, işte birlik” diyerek bütün dünya Türklüğünü ve Müslümanlarını bir araya getirmek için büyük mücadeleler veren İsmail Gaspıralı ile tanışır ve onun görüş ve düşüncelerinden feyz alır.
Galiyev, meselelere pek çok boyuttan bakan bir aydındır. 1911 yılında Kazan’da eğitimini tamamlayıp Ufa şehrine Rus Dili ve Edebiyatı öğretmeni olarak atanır. Evinde kurduğu kitaplıkta Marks, Engels, Lenin, Plehanov gibi kimselerin eserleri de dâhil pek çok kitabı okuyarak kendini çok boyutlu yetiştirmeye başlar.
Öte yandan da Kazan’daki Tatar milliyetçileri ve edipleriyle ilgisini kesmez. Zeki Velidi Togan gibi aydınlar Bolşeviklerden uzak durmasını öğütlese de aksine bir yaklaşımı benimser. Kendisi gibi bir öğretmen olan Ravza Hanım ile evlenerek Bakü’ye gider. Bakü’de Müsavat Partisi lideri ve Azerbaycan Cumhuriyeti'nin ilk Cumhurbaşkanı Mehmet Emin Resulzade’nin çıkardığı Açıksöz gazetesinde yazılar yazmaya başlar.
Galiyev, Bakü’de iken Kafkasya Bolşevik Partisine girer.
Bu sırada aile meseleleri baş göstermiş ve eşi kendisini terk etmiştir. 1818 yılı Ekim ayında yeniden evlenir ve bu düğüne Stalin de katılır. 1918 sonlarında Stalin tarafından Moskova’ya çağrılır. Stalin, kendisine Troçki’nin yardımcısı mevkiindeki, Merkezî Müslüman Askerî Birliğinin başkanlık görevini verir. 
Dört başlı bu oluşumun; Lenin, Stalin, Troçki ve Sultan Galiyev… önemli isimlerinden birisi olur. Bir süre sonra bu isimlerden sadece birisi, bütün dizginleri ele alarak bütün gücü kendinde toplayacaktır. Stalin!
Kısa zaman sonra ani bir kararla başında olduğu “Müslüman Askerî Birliği” ihtiyaç kalmadığı gerekçesiyle feshedilir. Bu Galiyev’in ilk hayal kırıklığıdır. 3 Kasım 1919 yılında Moskova’da Müslüman halkları topladığı bir kurultayda “Yaşasın Tatar Başkurt Cumhuriyeti” diyerek bu Türk Cumhuriyetinin kurulmasını onaylar.
Tatar Başkurt Cumhuriyeti onun için hayatidir. Kazan’da ilk yaptığı şeylerden birisi Kazan Hanbikesi Süyünbike’nin heykelini dikmektir ve bu Ruslara çok anlamlı bir mesajdır!
Kısa bir zaman sonra bu kurultay, Lenin başkanlığında toplanan politbüro tarafından iptal edilir. Bütün doğu illeri vekilleri tarafından merkezî büronun başkanı seçilmiş olmasına rağmen Galiyev, Bakü kurultayına gönderilmez. 
Sultan Galiyev, artık Bolşevikler tarafından istenmeyen adamdır!
Stalin, sinsi tuzaklarla kendisini aldatır ve ihanet eder. Doğu toplumlarının özgürlüğü için Stalin ile çok ciddi mücadeleler içine girse de talih kendisinden yüz çevirir. Tutuklanıp zindana atılır ve zindanda kaldığı zamanlarda bütün çarenin sınıf nazariyesinde değil, sosyalizmde değil asıl Türk birliğinde olduğunu anlar...
Zindan zindan gezdirilir. Ağır işkencelere maruz kalır. Oğlu bir akıl hastanesine kapatılır, kızı zorla intihara zorlanır, eşi ise kayıptır...
Hasılı bugün kimileri kendisine Turancı, kimileri de komünist demeye devam ediyor.
Peki sizce hangisidir?..
UYARI: Küfür, hakaret, bir grup, ırk ya da kişiyi aşağılayan imalar içeren, inançlara saldıran yorumlar onaylanmamaktır. Türkçe imla kurallarına dikkat edilmeyen, büyük harflerle yazılan metinler dikkate alınmamaktadır.