Demek ki neymiş!

Suçlu bulundu: Enflasyon! Türk ekonomisindeki canlanmayı durduran, faizleri tavanda tutan o… Gıda fiyatlarını arttıran, üreticiyi inim inim inleten ve tüketicinin cebini boşaltan da o. Garip değil mi? Eloğlu enflasyondaki yükselişi dört gözle bekliyor. Biz düşürmeye çalışıyoruz, bana mısın demiyor… Peki enflasyon neden düşmüyor? Talep mi artıyor, yoksa maliyetler mi yükseliyor? Amerikalı iktisatçı Freidman’a göre, enflasyona bütçe açığındaki artış sebep oluyor. Devletin geliri giderini karşılamayınca bütçe açık veriyor. Bu açığı hazine borçlanarak kapatıyor. Hazinenin borçlanma ihtiyacının artması faizleri yukarı çekiyor. Yüksek faiz maliyetleri arttırıyor, fiyatlar şişiyor. Ocak – Haziran döneminde yani 6 ayda bütçe açığı 25 milyar lirayı aşınca, hükûmet acilen vergi reformunu devreye sokmaya karar verdi. Önce Kurumlar Vergisi %20’den %5’e düşürülecek. Ardından KDV indirimleri devreye sokulacak. Böylece şirketler rahatlayacak, daha fazla üretim yapacak, işsizlik azalacak ve fiyatlar düşecek beklentisi var. Olur mu? Olur ama hemen değil. Belli bir süre sonra yani yeni dengelerin oluşması gerekiyor. Enflasyona yol açan asıl sebep, maliyetlerin artması… Yani paranın maliyetinin yükselmesi. Buna hangi gelişme yol açıyor? Kurlardaki artış ve yüksek faiz. 

Görüyorsunuz kamu açıklarını kapatmak için iç borçlanma yoluna gidilmesi faizleri yükseltiyor. Faiz yükselince üretim düşüyor, fiyatlar kabarıyor, enflasyon olarak karşımıza çıkıyor. Faiz, enflasyon ve dolar kuru ulusal bir ekonominin en önemli üç göstergesidir ve birbirini yakından etkilemektedir. Bu üç göstergenin istikrarlı seyretmemesi ekonomide farklı sorunlar meydana getirir. Faiz enflasyon arasındaki ilişkiyi özetlemek gerekirse, öncelikle enflasyonun kaynağına bakmak gerekir. Talep artışından kaynaklanan enflasyonda talebi kısmak ve tüketimi azaltmak için faiz artışına gitmek bir önlem olabilir. Bu durumda, talep artışından kaynaklanan enflasyonun faizlerin yükselmesine neden olduğu söylenebilir. Maliyet artışından kaynaklanan enflasyonla mücadelede ise, üretim maliyetlerini kısmak için bir önlem olarak faiz indirimine gidilebilir. Bu durumda maliyet artışından kaynaklanan enflasyonun faizlerin düşmesine neden olması mümkündür. Dolar kurundaki artış ithal mal fiyatlarını etkiler, özellikle ham madde ve enerji ithalatı yüksek olan ülkelerde kurdaki tırmanış nihai mala yansır ve fiyatlar genel düzeyinde artış görülür. Buraya kadar her şey net bir şekilde anlaşıldı değil mi? Demek ki neymiş, önce faiz inecek, sonra fiyatlar. Bu kadar basit.