Dolar zulmü nasıl biter?
19 Haziran 2021 02:00
Dünya ekonomilerinin ABD’nin güdümünde olduğu bir kere daha ispatlandı. Amerika’nın parası doların değerinde ve de faiz oranlarındaki değişim beklentisi taşları yerinden oynattı. Tüm dengeler değişti, para birimlerinin altı üstüne geldi. Amerika’da ekonomi güçlenince doların da gücü artıyor. Çok gelişmiş veya az gelişmiş bütün ülkelerin paraları değer kaybediyor.
ABD'de faizler yükselince, dünya üzerinde gezen paralar, ekonomisi zayıf veya güçlü ülkelerin hepsinden çıkıyor, Amerika’ya gidiyor. Bu gelişmelerden her ülke etkileniyor ama ekonomisi zayıf ülkeler ve özellikle bizim gibi döviz açığı olan ülkeler çok daha olumuz etkileniyor.
Şuraya bakar mısınız FED "2023’te faizi iki defa artırabilirim" diyor, dolar tırmanışa geçiyor. 2 yıl sonraki gelişme bugünden satın alınıyor! Dolar bu kadar güçlü mü?.. Evet maalesef öyle. Amerika, parasıyla dünyayı esir almış durumda... ABD’de yıllık TÜFE %5 ile 13 yılın zirvesine çıkınca faiz artış beklentisi güçlendi. Pandemi öncesi verilen büyük destek küçültülüyor. Zira ekonomi canlandı...
Bizim döviz açığımızın en büyük nedeni, ithalat faturasını karşılayacak büyüklükte ihracat yapamıyor olmamız... Türkiye’de tarım ürünlerinden, sanayi ürünlerine kadar her ürünün içinde büyük ölçüde ithalat girdisi var. Gübre için, hayvanlara fabrika yemi üretmek için, sıvı yağ üretmek için, buzdolabı, çamaşır makinesi, üretmek için aklınıza ne gelirse her türlü malı üretmek için ithalat yapıyoruz. Petrolü, doğalgazı dolarla satın alıyoruz...
Bizim döviz açığımızın en büyük nedeni, ithalat faturasını karşılayacak büyüklükte ihracat yapamıyor olmamız... Türkiye’de tarım ürünlerinden, sanayi ürünlerine kadar her ürünün içinde büyük ölçüde ithalat girdisi var. Gübre için, hayvanlara fabrika yemi üretmek için, sıvı yağ üretmek için, buzdolabı, çamaşır makinesi, üretmek için aklınıza ne gelirse her türlü malı üretmek için ithalat yapıyoruz. Petrolü, doğalgazı dolarla satın alıyoruz...
Türkiye’nin şu anda 12 aylık cari açığı 32,7 milyar dolar. Yani her ay 2,7 milyar dolar taze döviz girişinin olması gerekiyor. İşte bu nedenle doların değerinin artması bizim paramızı eritiyor, borçlanma faturamız büyüyor. Çaresiz şekilde Amerikan Merkez Bankası’nın (FED'in) alacağı kararları korkuyla izliyoruz.
Dolardaki artışa bağlı, maliyet artınca fiyat da mutlaka artar, bunu önleyemezsiniz. Fiyat artışı enflasyon demektir. Bu durumda Türk lirasının faizi de inecek yerde yükselmek zorunda kalır...
Merkez Bankası "enflasyonda belirgin düşüş sağlanana kadar para politikasındaki mevcut sıkı duruş kararlılıkla sürdürülecektir” açıklamasını yaptı ama piyasa bunu dikkate alamadı, zira uluslararası borsalarda dolar 5 ayın zirvesine çıktı. Kurlardaki yükseliş tepeden tırnağa bütün ürünleri olumsuz etkiliyor. Geçim zorlaşıyor...
Peki bu kısır döngüden nasıl çıkarız? İhracatla… Eximbank bu gerçeği gördü, ihracatçı KOBİ'lere 40 milyar dolarlık yeni destek paketi hazırladı. Özellikle imalat sektöründe daha fazla yabancı doğrudan yatırımın ülkeye gelmesini sağlayarak ülkenin uluslararası piyasalar ile bağlantılarının güçlendirilmesini sağlamamız lazım.
Türk ekonomisi ithalat faturasını (220 milyar doları) ödeyebilecek ölçüde döviz kazanırsa, olay biter. Cari açık ortadan kalkar fazla bile veririz. Merkez Bankasının rezervleri artar, dolar 5 liraya düşer. Yerli yatırımcı aldığı dövizleri satar. Böylece ABD dolarının zulmünden kurtuluruz...