Yeni döneme ilk adım

İsrail’in, Gazze’ye düzenlenen insani yardım konvoyuna 31 Mayıs 2010’da uluslararası sularda gerçekleştirdiği ve 10 vatandaşımızın hayatını kaybettiği saldırı iki ülke ilişkilerini kopma noktasına getirmişti. Türkiye, ilişkilerin tekrar düzelmesi için İsrail Hükûmetinden özür dilemesini, kurbanların ailelerine tazminat ödenmesini ve Gazze’ye yönelik kısıtlamaların kaldırılmasını talep etmişti. Türkiye-İsrail diplomatik ilişkileri asgari seviyeye indirilmiş, iki ülke arasındaki tüm askerî anlaşmalar da askıya alınmıştı.

2013 Mart’ında İsrail Başbakanı Netanyahu Türkiye’den özür dilemiş, Cumhurbaşkanı Sayın Erdoğan bu özrü Türk halkı adına kabul etmişti. Sivil halkın kullanacağı malların Gazze dahil Filistin topraklarına girişine ilişkin kısıtlamalar kaldırılmış ve sükûnet devam ettiği sürece de bu durumun devam edeceğine ilişkin İsrail Hükûmeti taahhütte bulunmuştu.

Türkiye-İsrail ilişkilerinin tekrar normale döndürülmesine yönelik müzakereler neticesinde 26 Haziran 2016 tarihinde mutabakata varılmış ve 28 Haziran 2016 tarihinde de Tazminata İlişkin Usul Anlaşması imzalanmıştır. Bugün hâlâ Gazze’nin elektrik ve içme suyu ihtiyacının giderilmesi için Türkiye, İsrail ile ortak çalışma yürütmektedir. İlişkilerin normalleşmesi için Türkiye’nin öne sürdüğü üç şart da İsrail tarafından yerine getirilince iki ülke ilişkilerinde hareketlenme başladı.

           *** 

Mayıs 2010’dan 7 yıl sonra bakan düzeyinde ilk resmî ziyaretimizi Kültür ve Turizm Bakanımız Nabi Avcı Bey ile gerçekleştirdik. Dün, Tel Aviv’de başlayan Akdeniz Turizm Fuarı’na katıldık. Normalleşme görüşmeleri kapsamında ilk üst düzey temas bu ziyaret. Nabi Hoca, İsrailli mevkidaşı ile ortak basın toplantısı yaptı. Açılışı yapılan fuara Türkiye’den TÜROB, TÜRSAB, TÜROFED katılıyor. Türk standında Antalya ve Akdeniz konsepti öne çıkarıldı.

Bugün de Filistin’i ziyaret edeceğiz. Hem Kudüs’ü hem de Ramallah’ı göreceğiz. Filistin Kültür Bakanı ile bir araya geleceğiz. Her iki ülkeye yapılan ziyaret turizm ile sınırlı değil. Nabi Hoca, kültür, turizm ile bilimden sorumlu bakanlar ve üniversite çevreleriyle de bir araya geldi.

Fuarda, İsrail vatandaşlarının Türkiye standına yoğun bir ilgisi olduğunu gözlemledik. Geçtiğimiz yıl 260 bin İsrailli turist Türkiye’yi ziyaret etmiş. Anormal bir gelişme olmaz ise bu sayının önümüzdeki dönemde 600 bin-1 milyon arasında bir seviyede gerçekleşeceği beklentisi hâkim. Ama İsrail Hükûmeti rahat durmadığı için yarın ne olacağını bilmek tabii ki çok zor.

           ***

İsrail bir yandan Türkiye ile ilişkilerini normalleştirmeye çalışıyor bir yandan da İngiltere ve ABD’den aldığı sınırsız destekle bölge barışını zehirleyecek adımlar atmaktan geri kalmıyor. Tam da 7 yıl sonra ilk bakan düzeyindeki temasın olduğu gün İsrail savaş uçakları yine Gazze’yi bombaladı. İsrail Parlamentosu Batı Şeria’daki Yahudi yerleşim yerlerini onaylayan skandal bir karara imza attı. Her ikisi de kabul edilebilir adımlar değil. Parlamentonun kararı şimdi İsrail Yüksek Mahkemesine taşınıyor. Eğer Mahkeme BM kararlarını ve uluslararası hukuku dikkate alırsa büyük bir ihtimalle barışa zarar verecek bu karara engel olacaktır. Görüldüğü gibi İsrail ile ilişkileri normalleştirmek ve geliştirmek kolay bir iş değil. Çünkü ABD ve Batı’nın şımarık çocuğu modundan kurtulamıyor İsrail. Her fırsatta BM kararlarını ve uluslararası hukuku çiğniyor...

Tüm bu olumsuzluklara rağmen Türkiye-İsrail ilişkileri geliştirilmelidir. Zira bundan en çok Filistin ve Gazze fayda görecektir. İsrail ile ilişkilerde duygu değil akıl ve rasyonalite hâkim olmalıdır.

           ***