Tevazunun aşırısı tezellül olur

 

 

Cevap: Tevazunun aşırı miktarına tezellül, bayağılık, kendini aşağı tutmak denir. Tezellül haramdır. Başka haramlarda olduğu gibi, bu da zaruret ile caiz olur. Dinini, canını, malını, ırzını korumak, zalimden kurtulmak, zarurettir.

Tezellül, kötü huylardandır. Bir âlimin yanına bir kunduracı geldiği zaman, âlimin ayağa kalkıp, yerine bunu oturtması ve gideceği zaman kapıya kadar yanında yürümesi ve kunduralarını önüne koyması tezellüle bir misaldir. Yalnız ayağa kalkıp otursaydı, ona yer gösterseydi ve işini, hâlini, niçin geldiğini sorsaydı, suallerine güler yüzle cevap verseydi, davetini kabul etseydi ve sıkıntısını giderecek şey yapsaydı, tevazu göstermiş olurdu. Hadîs-i şerifte;

(Din kardeşini sıkıntıdan kurtarana nafile hac ve umre sevabı verilir) buyuruldu.

Nafakası, yani bir günlük yiyeceği, içeceği olan kimsenin dilenmesi, tezellüldür, haram olur. Bunun, bir günlük nafakası olmayan, başka bir kimse için veya borçlu için yardım toplaması tezellül olmaz.

Fazla hediye almak için, az bir şeyi hediye vermek, tezellül olur. Davet olunmadan ziyafete gitmek de tezellüldür. Hadîs-i şerifte;

(Davet edilen yere gitmemek günahtır. Davet olunmadığı yere gitmek hırsızlık etmek olur) buyuruldu.

Her sanatı ve ticareti yapmak, maaş, ücret karşılığında mubah olan işleri yapmak, mesela çobanlık, bahçıvanlık yapmak, inşaatta, hafriyatta çalışmak ve sırtında yük taşımak tezellül değildir. Peygamberler ve veliler bunları yapmışlardır.

Kendinin, çoluk çocuğunun nafakasını temin için çalışmak farzdır. Başkalarına yardım için her türlü kazanç yolunda çalışarak daha fazla kazanmak mubahtır. İdris aleyhisselam terzilik, Davut aleyhisselam demircilik yapardı. İbrahim aleyhisselam ziraat ve kumaş ticareti yapardı. İlk olarak kumaş dokuyan Âdem aleyhisselamdır. Din düşmanları, ilk insanların ot ile örtündüklerini, mağarada yaşadıklarını yazıyorlar. Bu yazılarının hiçbir vesikası yoktur. İsa aleyhisselam kunduracılık yapardı. Nuh aleyhisselam marangozluk, Salih aleyhisselam çantacılık yapardı. Peygamberlerin çoğu çobanlık yapmıştır. Hadîs-i şerifte;

(Evinin ihtiyaçlarını alıp getirmek kibirsizlik alametidir) buyuruldu.