İnsanlara büyük hizmetler yapan bazı rehberler...

 

Allahü teâlâ, Âdem aleyhisselâmdan beri, insanları ebedî saâdete kavuşturmak için Peygamberler göndermiştir. Peygamberler, insanları kurtuluşa dâvet etmiş, doğru olan yolu bıkmadan, usanmadan ve yılmadan anlatmışlardır.

Peygamberlere tâm tâbi olan, Allahü teâlânın sevgisi ile dolu velî zâtlar her devirde bulunmuş ve insanların dîn ve dünyâ saâdetine ulaşmaları için çalışmışlardır.

İnsanlara doğru yolu göstermeleri, hâl ve hareketleri ile örnek olmaları evliyânın belli başlı vasıflarıdır. Ayrıca, Allahü teâlânın rızâsı için, insanların dertleri ile dertlenmeleri ve fedâkârlıkları onların şânındandır. Onlar, Peygamberlerden sonra seçilenler sınıfındandırlar...

Târih boyunca insanlığa huzurlu devirler yaşatmış olan Emevîler, Abbâsîler, Karahânlılar, Gazneliler, Timûroğulları, Bâbürlüler, Selçûklular, Osmânlılar ve daha birçok İslâm devletlerinin sultânları, hep bu büyüklerin rehberliğinde hizmete devâm etmişler, yeri gelince, atlarının arkalarından gitmişler, bazen onlarla berâber savaşlara katılmışlardır. Onlar, duâ ordularının kumandânları ve dertlerin mânevî tabibleridirler.

Bir kısım şehirler vardır ki onlar anıldıkları zaman, hemen oralarda yaşayan bazı büyük âlim ve velîler hâtıra gelir; bu şehirler âdetâ onlarla özdeşleşmişlerdir. Burada birer misâl olmak üzere zikredecek olursak: Yurt dışında Buhârâ (Özbekistân) denilince, hemen İmâm Buhârî ve Şâh-ı Nakşibend;

Bağdâd (Irâk) denilince İmâm-ı A’zam ve Abdülkâdir-i Geylânî;

Serhend (Hindistân) denilince de İmâm-ı Rabbânî Müceddid-i Elf-i Sânî Ahmed Fârûkî Serhendî, oğlu Muhammed Ma’sûm Fârûkî ve torunu Seyfeddîn-i Fârûkî hâtırlanmaktadır (kaddesallahü teâlâ esrârehümü’l-aliyye).

Güzel ülkemizde de meselâ Konya denilince, hemen Hazret-i Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî, hocaları Şems-i Tebrîzî ve Sadreddîn-i Konevî; Kastamonu denilince Şeyh Şa’bân-ı Velî hâtırlanmaktadır.

Ankara anıldığı zaman Hâcı Bayrâm-ı Velî ve Seyyid Abdülhakîm Arvâsî, Nevşehir zikredildiği zaman Hünkâr Hâcı Bektâş-ı Velî, Kırşehir anıldığında Ahî Evrân, Kayseri zikredildiğinde de Seyyid Burhâneddîn Tirmizî hâtırlandığı gibi.

Yine Bursa’yı zikrettiğimizde, hemen hâtıra Molla Fenârî, İsmâîl Hakkı Bursevî, Emîr Sultân ve Muhammed Üftâde..... hazretleri gelir (rahmetullahi teâlâ aleyhim ecmaîn).

Erzincân denilince de, hemen hâtıra Terzi Baba Hazretleri gelmektedir. Siirt’ten bahsedilince ise, İsmâîl Fakîrullah, İbrahîm Hakkî Erzurumî, Şeyh Memdûh..... gibi kıymetli zevât hâtırlanmaktadır.

Van ve Hakkârî bölgelerinde de, Seyyid Tâhâ-yı Hakkârî, Seyyid Fehîm-i Arvâsî, Seyyid Abdülhakîm-i Arvâsî gibi zevât yetişmiştir.