HALKA SUNULAN 18 MADDE

1-Mevcut Anayasa'nın ilgili maddesinde yargının "bağımsız" olduğu yazılıdır. Yeni AY'da yargının hür ve müstakil karar verme vasıf ve mükellefiyeti korunduğu gibi buna "tarafsızlık" şart ve sorumluluğu da eklenmektedir.

2-Vekil sayısı 600 olmaktadır. MV sayısında ilk defa artış yapılmamaktadır. 1995'te vekil sayısı 450'den 550'ye çıkartılmıştı. Vilayet sayımızın 67'den 81'e yükseldiğini hatırlamak lâzım. Vilayet sayısında yüzde 20'den fazla artış olurken şehirlerin mecliste temsil kabiliyetinde yüzde 10'dan bile düşük bir artışa gidilmektedir.

3-Seçilme yaşı 25'ten 18'e çekilmektedir. Şu itiraz doğrudur. "18 yaşındaki bir vatandaş, seçerken doğru karar veriyorsa, seçilmesi neden yanlış olsun?" 18 yaşında seçilmek bir imkândır. TBMM gençlik parkına dönmeyecek fakat gençlere de fırsat kapısı aralanmış olacaktır.

4-3 Kasım 2019'dan itibaren halk, hem Cumhurbaşkanını ve hem de milletvekillerini aynı günde ve aynı seçimle seçecektir.  

5-TBMM, tamamına yakını bugün de mevcut olan şu salahiyetlere sahip olup bunları eda edecektir:

-Kanun yapma.

-Cumhurbaşkanının hazırladığı Bütçe Kanun Teklifini kabul veya red etme.

-Para basılmasına karar verme.

-Milletlerarası andlaşmaların Cumhurbaşkanı tarafından tasdikine muvafakat verme.

-İhtiyaç hâsıl olduğunda genel af veya özel af kanunu çıkartma.

6-TBMM, Cumhurbaşkanıyla Bakanları, aşağıdaki imkân ve hukuki mekanizmalarla denetleyebilecek ve her milletvekili, aynı usulle malumat da alabilecektir:

-Yazılı Soru.

-Meclis Araştırması.

-Meclis Soruşturması.

-Genel Görüşme.

7-Cumhurbaşkanı, doğrudan doğruya seçmen tarafından seçilecektir. Buna göre CB'nın mevcut anayasadaki gibi 40 yaşını doldurmuş Türk vatandaşı ve yüksek tahsil mezunu olması şarttır. Bu şartları haiz bir vatandaşı şunlar, CB aday olarak  gösterebileceklerdir:

-Siyasi partilerin TBMM grupları.

-Son genel seçimlerde en az yüze 5 oy almış partiler.

-En az yüz bin seçmen.

8- Yürütme yetkisi, bir başka ifadeyle Hükûmet etme hakkı, Cumhurbaşkanına aittir. Artık Başbakanlık makamı ve Bakanlar Kurulu yoktur. Cumhurbaşkanı, Devletin ve yürütmenin başıdır. Aynı zamanda TSK'nın da başıdır. Partisinin genel başkanı olma imkânına da sahiptir.

CB, şu hak ve yetkileri kullanabilir:

Bunların çoğu mevcut Anayasada da yazılıdır. Farklı olanları şöylece toparlamak mümkündür: 

-CB, lüzum gördüğü takdirde Anayasa değişikliklerini halkoyuna sunar.

-TBMM'nin yaptığı kanunları imza ve tasdik ederek yayınlar veya bir daha görüşülmek üzere meclise iade eder.

-Millî güvenlik siyasetini tesbit eder.

-İç ve dış siyaset hakkında TBMM'ne malumat verir.

-CB yardımcılarıyla, bakanları ve yüksek seviyedeki  memurları tayin ve azledebilir.

-Kararname çıkartabilir. Ancak kararnameler kanunlara aykırı olamaz. Meclis, CB'nin yayınladığı kararnameyi kanunla iptal edebilir. Temel insan haklarıyla alâkalı kararname çıkartma yetkisine sahip değildir.

9-CB, mevcut AY'da olduğu gibi sadece vatana ihanet suçundan değil her suçtan hesap verebilecektir. Artık CB'nin tasarruflarından başka devlet adamları sorumlu olmayacaktır. Yargıya sevk için 301 vekille harekete geçilebilir. 400 vekil, Yüce Divan'a sevk edebilir. Yeni sistemde CB ayrı partiden, Meclis çoğunluğu ayrı parti veya partilerden olabileceği için bu yol açıktır.

10-CB'nı yokluğunda TBMM başkanı değil, CB yardımcısı temsil edecektir. Bir milletvekili, Bakan seçildiğinde Milletvekilliği düşecektir. Bir kimse, hem Vekil, hem Bakan olamayacaktır.

11-CB ve TBMM'nin her biri seçime gitme kararı verebilecektir. Hangisi karar vermiş olursa olsun bu karar, kendisi için de bağlayıcıdır. Zira birlikte seçilmişlerdi. Seçimin yenilenmesi de birlikte olacaktır.

12-Sıkıyönetim ilânı ortadan kalkmaktadır. Savaş hâli veya isyân gibi olağanüstü hâllerde CB, ülkenin tamamında veya bir kısmında OHAL ilân edebilmektedir. Ancak, bu karar aynı gün TBMM'ne getirilir. Meclis kararı tasdik edebileceği gibi iptal edebilir veya kısaltma ve daraltma yoluna gidebilir.

13-Alt ve üst dereceli bütün Askerî Mahkemeler kaldırılmaktadır. Onların yetkisi umumi mahkemelere devredilmektedir.

14-HSYK sayısı 13 olmaktadır. Adalet Bakanı ve müsteşar dışındaki 11 üyeden 4'ü CB tarafından 7 üye TBMM tarafından seçilmektedir.

15-CB'nin yaptığı bütçe, TBMM tarafından kabul edilmezse, TBMM geçici bir bütçe hazırlar. Bu da yapılmazsa bir önceki sene bütçesi esas alınarak uygulamalar hayata geçer.

16-Yeni Anayasa ile CB'nın yaptığı işler ve Yüksek Askerî Şûra kararları, yargı denetimine tâbi olacak ve Devlet Denetleme Kurulu, TSK için idari soruşturma açabilecektir.

17-Mevcut CB, partisiyle ilişiğini halk oylaması sonrası tesis etme hakkına sahiptir.

18-Bu kanun 3 Kasım 2019 Seçimlerinden sonra yürürlüğe girecektir.