Ukrayna ile İran arasında 'düşürülen uçağa' ilişkin 1 yıldır uzlaşma sağlanamadı

"Boeing 737" tipi yolcu uçağı, 8 Ocak 2020 sabahı Kiev'e gitmek üzere Tahran Uluslararası İmam Humeyni Havalimanı'ndan havalandıktan kısa süre sonra düştü ve uçaktaki 176 kişiden kurtulan olmadı.

İranlı yetkililer, önce uçağın vurulduğu iddialarını kabul etmemiş olsa da daha sonra Genelkurmay Başkanlığı, Ukrayna uçağının "hassas askeri bir noktanın" üzerinden geçerken "insani hata" sonucu hava savunma sistemince fırlatılan iki füzeyle yanlışlıkla düşürüldüğünü açıkladı.

İran'daki ekipman eksikliği nedeniyle olaydan yaklaşık 7 ay sonraya kadar açılamayan karakutu, incelemelerin yapılması için 17 Temmuz 2020'de Fransa'ya gönderildi.

Fransa ise okunması tamamlanan karakutuyu 23 Temmuz 2020'de İran'a iade etti.

İran ve Ukrayna heyeti, tazminat konusunda 29-30 Temmuz 2020'de Ukrayna'da görüşmeler gerçekleştirdi.

Kokpit konuşmaları 19 saniye sonra kesildi
İran, 23 Ağustos 2020'de incelemeleri tamamlanan Ukrayna uçağının karakutu bilgilerini paylaştı.

İran Havacılık Kurumu Müdürü Turec Dehkani Zengene, Uçuş Veri Kayıt Cihazı (FDR-Flight Data Recorder) ile Kokpit Ses Kayıt Cihazlarının (CVR-Cockpit Voice Recorder) Fransa'da hiçbir teknik aksaklık olmadan okunduğunu belirtti.

Zengene, Kokpit Ses Kayıt Cihazı'nın (CVR) ilk patlamadan sonra kabin personelinin konuşmalarını 19 saniye boyunca kaydettiğini ve seslerin daha sonra kesildiğini bildirirken, olayla ilgili nihai raporun 1 yıl içerisinde açıklanacağını belirtti.

İran Havacılık Kurumu, 23 Aralık 2020'de, uçağın düşürülmesine ilişkin ilgili ülkelerin temsilcileriyle bir toplantı düzenledi.

Toplantıda kazaya ilişkin taslak bilgilerin 2 ay içinde ilgili ülkelerle paylaşılacağını ifade edilirken, nihai raporunun ise 2 ay sonra yayımlanacağı kaydedildi.

Ukrayna Dışişleri Bakanı Dmitro Kuleba, 29 Aralık 2020'de, İran'ın "adaletten kaçmasına izin vermeyecekleri" açıklamasını yaptı.

Ukrayna taslak teknik raporu aldı
İran resmi ajansı IRNA, 30 Aralık 2020'de Cumhurbaşkanlığı Hukuk Yardımcılığının açıklamasına dayandırdığı haberde, Bakanlar Kurulunun uçakta hayatını kaybedenlerin her birinin ailesine 150 bin dolar (1,1 milyon lira) tazminat ödeme kararı aldığını duyurdu.

Ukrayna Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Oleg Nikolenko, İran medyasındaki habere ilişkin, ödenecek tazminatın taraflar arasında müzakereler sonucu belirlenmesi gerektiğini bildirdi.

Nikolenko, ekim ayındaki görüşmeler kapsamında alınan kararların halen İran tarafından uygulanmadığına dikkati çekerek, ülkesinin halen İran'dan kazaya ilişkin teknik rapor beklediğini vurguladı.

Bakan Kuleba, 5 Ocak'ta uçağa ilişkin taslak teknik raporu İran'dan aldıklarını bildirdi.

Geçen seneki tecrübelerinin kendilerine İran medyasına dikkatli yaklaşmayı öğrettiğini kaydeden Kuleba, "İran hükümetinden resmi bir teklif almadıkça, rakama dair hiçbir haberi göz önünde bulundurmayacağız. Ukrayna vatandaşlarını da aynı şekilde hareket etmeye çağırıyorum." ifadesini kullandı.

"İran görüşmeleri sabote ediyor"
Doktrin Siyasal Çalışmalar Merkezi Uluslararası Siyaset Bölümü Koordinatörü Denis Moskalik yaptığı açıklamada, Ukrayna ve İran arasındaki görüşmelerde önemli bir ilerleme olmadığını aktardı.

Moskalik, "İran tazminat ve incelemeye ilişkin görüşmeleri sabote ediyor. Tazminat ödememek için önce İran uçağının Avrupalı şirketler tarafından sigortalı olduğu argümanını kullandı. Sonra da tazminat için ayrılmış miktarı 2021 İran bütçesinden çıkarttı." diye konuştu.

İran medyasında tazminat miktarına ilişkin son dönemde çıkan haberlere güvenilemeyeceğini belirten Moskalik, henüz bu konuda atılmış somut bir adım olmadığını hatırlattı.

Moskalik, İran'ın suçluları bulma ve adaletin tesisinin değil, sorumluluğu İran'ın dış operasyonlardan sorumlu askeri kolu Kudüs Güçleri Komutanı General Kasım Süleymani'yi öldürüp bölgede tansiyonu artıran ABD'ye atma çabasında olduğunu kaydetti.