ABD ve Çin arasında tehlikeli restleşme
DÜNYA Haberleri
ABD Temsilciler Meclisi Başkanı, Çin’in tehditlerini umursamadı, Tayvan’ı ziyaret etti. İki ülke, havada ve denizde gövde gösterisi yaptı.
ABD Temsilciler Meclisi Başkanı Nancy Pelosi, Çin ile ABD arasında gerilime yol açan Tayvan ziyaretini gerçekleştirdi. Tayvan ordusu, Pelosi’nin uçağı Taipe’ye doğru uçarken Tayvan ordusu teyakkuz durumu ilan etti. Çin, Tayvan Boğazı üzerindeki hava sahasını sivil uçuşlara kapattığını duyurdu ve hem savaş uçaklarını hem de savaş gemilerini bölgeye gönderdi. Bununla birlikte Japonya’daki ABD üssünden kalkan 8 savaş jeti, Pelosi’nin uçağını korumak üzere havalandı. Kritik ziyaret öncesi harp filosuyla Singapur’dan ayrılarak kuzeydoğu yönünde hareket eden ABD’nin Ronald Reagan savaş gemisi de Tayvan’ın güneydoğusuna ulaştıktan sonra Pelosi’nin uçağı, Taipei’deki Songşan Havalimanına indi. Çin’in daha önce “vururuz” diye tehdit ettiği Pelosi, böylece 25 yıl aradan sonra Ada’yı ziyaret eden ilk ABD Temsilciler Meclisi Başkanı oldu.
MEYDAN OKUMA GİBİ BİLDİRİ
Nancy Pelosi ve Kongre Heyeti Üyeleri Tayvan'a vardıklarında bir bildiri yayınladı. Pelosi’nin Twitter hesabından da paylaştığı bildiride, “Ziyaret, ABD'nin Tayvan'ın demokrasisini destekleme konusundaki sarsılmaz taahhüdünü onurlandırdı" ifadeleri kullanıldı.
ÇİN ASKERÎ TATBİKAT BAŞLATTI
“Bu davranış, ateşle oynamak gibi, son derece tehlikeli. Ateşle oynayan kendini yakar" açıklaması yapan Çin, ziyarete tepki olarak “hedefli askeri saldırılar” yapacağını duyurdu. Bu açıklamanın ardından Çin ordusu Tayvan adası çevresinde büyük çaplı askerî tatbikat başlattı. Uzun menzilli gerçek mühimmat ve konvansiyonel füzelerin kullanıldığı tatbikatta, bölgedeki hava üssünden kalkan tam teçhizatlı J-20 tipi savaş uçakları da yer aldı. Çin Dışişleri Bakanlığı ise “Bu ziyaret, tek Çin-ABD ortak bildirisinin hükümlerinin ciddi bir ihlalidir. Çin-ABD ilişkilerinin siyasi temeli üzerinde ciddi bir etkisi var ve Çin'in egemenliğini ve toprak bütünlüğünü ciddi şekilde ihlal ediyor. Dünyada sadece bir Çin vardır, Tayvan Çin topraklarının ayrılmaz bir parçasıdır” açıklamasını yaptı. Çin Dışişleri Sözcüsü, Dışişleri Bakanı Wang Yi'nin, bu hafta Kamboçya'da yapılacak 55. ASEAN Dışişleri Bakanları Toplantısında ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken ile görüşmeyeceğini açıkladı.
TAYVAN ÇİN İÇİN NEDEN ÖNEMLİ?
Bir ada ülkesi olan Tayvan, Çin toprağıydı. Japonya’nın eline geçti. İkinci Dünya Savaşı'nın ardından Japonya’nın elinden çıktı. Ancak Çin'de iç savaş başladı. Milliyetçiler, komünist yönetime karşı Tayvan’da geçti. Çin Halk Cumhuriyeti kuruldu. Milliyetçiler Çin’in devamı olduklarını söyledi. Dünya ise Pekin’i kabul etti. Çin, bu yüzden Tayvan’ı kendi toprağı olarak görüyor. Tayvan ise ABD’ye yanaşıyor. Kıbrıs’ın dört katı büyüklüğünde olan Tayvan’ın dünya ticareti için kritik bir bölgede bulunuyor. Nüfusu 23 milyon civarında. Halkın yüzde 95’i Çin’den göçme. Ülkenin alfabe Çince. 841 milyarı aşan gayrisafi yurt içi hasılası ile dünyanın en büyük 21. ekonomisi. Kişi başına düşen yıllık gelir 36 bin dolar civarında. Tayvan dünyanın en büyük çip üreticisi. Pandemiyle birlikte çip krizi başlayınca Tayvan’ın önemi daha da arttı. Çin eski toprağına konmak, ABD ekonomik ve stratejik olarak kritik öneme sahip olan Tayvan’ı Çin’e kaptırmamak istiyor..jpg "ABD ve Çin arasında tehlikeli restleşme")
DÜNYA SAVAŞI ÇIKAR MI?
YILMAZ BİLGEN
Dünya geneli 60’ı aşkın ülke iç çatışma ve düşman unsurlarla savaş hâlinde. Rusya-Ukrayna savaşı ile tetiklenen fay hatlarından biri olan Balkanlarda tansiyon yeniden yükselirken bir diğer gerilim bölgesi olan Tayvan’da Çin ve Tayvan ordusu teyakkuza geçti. Yaşanan karmaşa ve büyüyen tehdidi gazetemize yorumlayan uzmanlar, dünya geneli kutuplaşmanın tarihte hiç görülmediği kadar büyüdüğünü ve kaçınılmaz bir savaşın kapıda olduğu görüşünde. Türkiye’yi de yakından ilgilendiren İran, Irak, Karabağ, Suriye, Afganistan, Balkanlar ve Libya sıcak savaş ve ve gerilimin yüksek olduğu bölgeler arasında. Afrika ve Asya blokunda ise başta Hindistan-Pakistan gerilimi ve Keşmir meselesiyle birlikte birçok ülkede iç karışıklık hakim. Her iki kıtada da ülke içi şiddet olayları ile birlikte sınır ihlalleri ve düşük yoğunluklu çatışmaların yaşandığı ülkeler var. Prof. Dr. Celalettin Yavuz, ABD-Rusya ve Çin ABD çatışmasına tarihte hiç görülmediği kadar yakınlaşıldığını savundu. Rusya ile NATO arasındaki gerilim arttıkça, çatışma alanlarının da çoğalacağını belirten Türk Silahlı Kuvvetleri eski subaylarından Prof. Dr. Yavuz “Balkanlara dikkat etmek gerekiyor. AB faktörü ve Balkan ülkelerinin AB endişesi olamasa şu an bölge çoktan kan gölüne dönerdi. Sırbistan bu denklemin en büyük sıkıntı kaynağı” diye konuştu.
ABD, TÜRKİYE’DEN VAZGEÇEMEZ
Celalettin Yavuz, Türkiye’nin çevresinde büyüyen risk haritasına ilişkin değerlendirmesinde şu tespitlerde bulundu: Dünya çok ciddi bir kutuplaşmaya sürükleniyor. Amerikan yönetimi Suriye konusunda ciddi hatalar yapıyor. Ancak Yunanistan-Dedeağaç konusu farklı. Burada ABD’nin hedefi kendisine bir Balkan koridoru açmak ve özellikle Romanya ve Bulgaristan’a ulaşım sağlamak. Bu noktada kesinlikle Türkiye ile ilgili bir hesapları yok ve Türkiye’yi karşılarına almayacaklar. Bunun dışındaki bütün yorumlar spekülatif. Zira Karadeniz’de Rusları dizginleyen ve Karadeniz’in hâlen en büyük aktörü Türkiye. Amerika’nın bu çerçevede Türkiye’yi devre dışı bırakması kendisi açısından felaket olur. Ayrıca Türkiye bu gücü sayesinde Montrö’yi gerekçe göstererek bütün taraflara kısıtlamalar getiriyor. Washington bunu birkaç defa delmeye çalıştı ancak Türkiye’den buna izin verilmedi. Dedeağaç kesinlikle ABD’nin Balkan stratejisi ile ilgili taktik bir adımdır. Bununla birlikte Türkiye deniz yetki alanları, doğalgaz arama, adalar ve benzeri konularda bugüne dek geri adım atmadı, atmayacak. Yunanistan ve Türkiye arasında sıcak çatışma riski var ve gelişmeler bu ihtimali artırsa da iki ülke büyük çapta bir savaşa girmez.
“GRİ GERDEAN” BENZETMESİ
Çin’de yaşayan Türk akademisyen Dr. Nureddin Akçay, Çin ordusunun gerçek mermiler ve Tayvan Boğazı’nı abluka altına alan son çıkışının önemli mesajlar içerdiğini belirtti. Tayvan konusunun Pekin açısından prestij niteliği taşıdığını ve ABD’ye karşı en sıcak koz olduğunu hatırlatan Akçay “Çin ordusu teyakkuz durumunda. Tayvan’ı kendi toprakları olarak görüyorlar ve Tayvan ile diplomatik ilişki kuran ülkelerle tüm bağlarını kesiyorlar” şeklinde konuştu. Krizi, Pasifik’te yaşanan ve bugüne kadarki en büyük kriz olarak nitelendiren Nureddin Akçay, Tayvan meselesi için diplomaside yaygın kullanılan ‘gri gergedan’ benzetmesi yaparak “Her an çok ciddi bir kriz gerçeği ile yüzleşebiliriz. Çin yönetimi en geç 2030’da Tayvan’ı Çin’e katma konusunda kararlı. ABD’nin tutumu da ortada. Her iki taraf geri adım atmayacak ve bu gerilim bütün dünyayı derinden sarsacak gelişmeler doğuracaktır. Başta ekonomi olmak üzere bütün dünya böyle bir savaş sebebiyle sarsılır” dedi.
“TAYVAN, UKRAYNA OLMAZ”
Tayvan’ın başkenti Taipei’de yaşayan stratejist Hsiung Tao Tien de sorularımızı cevaplandırdı. Yıllardır bu tehditler altında yaşamaya alıştıklarını söyleyen Tien “Tayvan hiçbir biçimde Ukrayna gibi olmayacak. Çünkü Çin’de Tayvan sermayesi çok güçlü. Ek olarak Tayvan dünya çip üretiminin yüzde 70’e yakınını karşılıyor. Çin ordusunun Tayvan’ın altyapısını ve üretim potansiyelini hedef alma şansı yok gibi. Nüfusumuz 24 milyon ve 215 bin kişilik bir ordumuz var. Elbette Çin ile boy ölçüşebilecek güç değiliz ancak bu kriz her açıdan dünyayı etkileyen felaket olur” diye konuştu.
SIRP-ARNAVUT SAVAŞI ÇABASI
Gerilimin yaşandığı bir başka bölge ise Balkanlar. Arnavut Gençlik Birliği Başkanı Fatih Nebiyu, Arnavutluk, Makedonya, Bosna Hersek ve Kosova’nın harici unsurlar eliyle karıştırıldığını anlattı. Nebiyu “Sırplar Kosova yönetimini yok sayıyor. Kosova’da Albin Kurt yönetimi bir dizi karar aldı ve Sırpların kendilerine yönelik bütün uygulamalarına misli ile mukabele kararı aldı. Sırbistan yönetimi Kosova’ya kendi ilçesi, vilayeti gibi vizesiz giriş çıkış ayrıcalığı ve Kosova yönetiminin şart koştuğu plaka, denetim kuralını yok sayıyor. Burada nüfusun yüzde 3-4’lük dilimi Sırp ve dokuz Sırp belediye var. Halkımızı tahrik etmek için bu belediyeler Sırpça ‘Sırbistan’a hoş geldiniz’ tabelaları asıyor. Bölge çok açık bir biçimde Arnavut-Sırp savaşına itiliyor” dedi.
YENİ DAYTON DAYATMASI
Kosova halkının binlerce şehit vererek elde ettiği bağımsızlığından hiçbir biçimde vazgeçmeyeceğini ifade eden Nebiyu’ya göre Balkanlarda Müslümanlara yeni bir Dayton Anlaşması dayatılıyor. Arnavutluk ve Makedonya’nın AB üyelik süreçleri devam ettiği bilgisini veren Nebiyu “Bunun ardından NATO faslı açılacak. Rusya bu geleceği gördüğü için bölgeyi yüzde yüz kontrol ettiği Sırp lider Vuçiç ve benzerleri üzerinden karıştırmaya çalışıyor” vurgusu yaptı.
Bir diğer araştırmacı Osman Atalay ise “Sırpların kaşıdığı bölge Mitrovicsa’da nüfusun önemli bir kısmı Sırp. Bu olaylarda Rus etkisi var. Moskova sahayı şekillendirmede en etkili araç olarak Ortodoks kiliseleri kullanıyor” tespitinde bulundu. Rus istihbaratı ve ekonomik gücün de olayları köpürtmede önemli yer tutuğunu kaydeden Osman Atalay; Karadağ, Bosna, Kosova, Arnavutluk ve Makedonya’da her an bir karmaşanın çıkma tehlikesi olduğunu hatırlatıyor.
.jpg "ABD ve Çin arasında tehlikeli restleşme")
'da Takip Edin!
