Dolmabahçe'deki 'Kısmi Ateşkes' kararı çıktı! Heyetlerden ilk açıklamalar...

Rusya'nın Ukrayna'ya 24 Şubat'ta başlattığı savaşın ardından taraflar, müzakereler için bugün 10.00'da Cumhurbaşkanlığı Dolmabahçe Çalışma Ofisi'nde bir araya geldi. Rusya ile Ukrayna arasındaki ateşkes müzakerelerinin İstanbul ayağında, taraflar birçok konuda ılımlı tavır sergilerken, güvenlik garantileri konusunda anlaşamadılar.

Ukrayna heyeti, anlaşma için Rus askerlerinin geri çekilmesini de talep etti. Taraflar yeniden görüşecek ve olumlu karara varılırsa, Türkiye dahil birçok ülke, garantör olarak anlaşmaya dahil olacak.

Rusya tarafı Ukrayna'nın önerilerinin Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'e iletileceğini açıkladı. Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu ise en anlamlı ilerlemenin bugünkü toplantıda kaydedildiğini söyledi. Görüşmelerin iki hafta içinde yeniden yapılması bekleniyor.

DIŞİŞLERİ BAKANI ÇAVUŞOĞLU'NDAN AÇIKLAMALAR

Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, İstanbul'daki tarihi zirve sonrası basın mensuplarını bilgilendirdi. Çavuşoğlu, basın toplantısında gelinen noktayı anlattı, "En anlamlı ilerleme bugün sağlandı." dedi. Çavuşoğlu, acil ateşkes vurgusu yaptı.

Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu'nun açıklamaları şöyle:

Bu sürece destek vermekten büyük bir memnuniyet duyuyoruz. Bir an önce kalıcı ateşkes sağlanmalı. Bu savaş artık durmalıdır. Bugün toplantıda bir mesafe katedildiğini görüyoruz. Bazı konularda uzlaşı ve ortak anlayışa varıldı. Müzakerelerden bu yana en anlamlı ilerleme bugün kaydedildi. Daha zor meselelerin üst seviyelerde ele alınacağına inanıyoruz. Önce bakanlar ve ardından iki ülke liderinin bir araya gelmeleri gündemdedir.

GÖRÜŞME SONRASI RUSYA'DAN İLK AÇIKLAMALAR

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in Müşaviri Vladimir Medinskiy, Ukrayna müzakere heyetiyle yürütülen görüşmelerin yapıcı geçtiğini belirterek "Rusya Savunma Bakanlığı, karşılıklı güveni artırmak, müzakerelere devam etmek ve nihai hedefe ulaşmak için gerekli koşulları oluşturmak, yukarıdaki anlaşmanın onaylanması ve imzalanması amacıyla Kiev ve Çernigiv yönlerinde askeri eylemleri çok önemli bir şekilde azaltmak için karar verdi." dedi.

Medinskiy, Rusya-Ukrayna müzakere heyetleri arasında İstanbul'daki Cumhurbaşkanlığı Dolmabahçe Çalışma Ofisi'nde düzenlenen görüşmelerin ardından gazetecilere açıklamada bulundu.

Müzakerelerin bittiğini söyleyen Medinskiy, "Ukrayna'yla yapılan görüşmeler yapıcı geçti. Ukrayna tarafından onların pozisyonunu oluşturan önerileri aldık. Bu anlaşmayı inceleyeceğiz ve Devlet Başkanı’na sunacağız." diye konuştu.

Medinskiy, Rus Savunma Bakanlığının Kiev ve Çernigiv yönlerinde askeri eylemleri azaltma kararı aldığına da dikkati çekerek şunları kaydetti:

"Ukrayna’nın tarafsızlık ve nükleer olmayan statüsüne ilişkin anlaşmanın hazırlanması ve Ukrayna'ya güvenlik garantilerinin sağlanmasına ilişkin müzakerelerin uygulamaya geçmesi nedeniyle bugünkü toplantıda tartışılan ilkeler dikkate alınarak Rusya Savunma Bakanlığı, karşılıklı güveni artırmak, müzakerelere devam etmek ve nihai hedefe ulaşmak için gerekli koşulları oluşturmak, yukardaki anlaşmanın onaylanması ve imzalanması amacıyla Kiev ve Çernigiv yönlerinde askeri eylemleri çok önemli bir şekilde azaltmak için karar verdi.”

Rusya, "Kiev ve Çernigiv yönlerinde askeri eylemleri azaltmaya karar verdik" dedi.

UKRAYNA'DAN GÖRÜŞME SONRASI İLK AÇIKLAMALAR

Ukrayna Halkın Hizmetkarı Partisi Başkanı David Arakhamia, "İstişareler 3 gün içerisinde yapılabilir. Sonrasında imzayı atan kişiler bizim için güvenlik teminatını sunabilirler. Artık güvenliğimizin sağlanması için ne gerekiyorsa... Bizim teklifimiz bu şekildedir. Garantör olarak, BM Güvenlik Konseyi ülkeleri, Çin ve Rusya da orada var, onlardan ayrıca bahsedeceğim. ABD, Fransa, Türkiye ki şu anda buradayız, Almanya, Kanada, Polonya ve İsrail." dedi.

Ukrayna heyeti, Cumhurbaşkanlığı Dolmabahçe Çalışma Ofisi'nde müzakere heyetlerinin toplantısının ardından basın mensuplarına açıklamalarda bulundu.

Arakhamia, "İstişareler 3 gün içerisinde yapılabilir. Sonrasında imzayı atan kişiler bizim için güvenlik teminatını sunabilirler. Artık güvenliğimizin sağlanması için ne gerekiyorsa... Bizim teklifimiz bu şekildedir. Garantör olarak, BM Güvenlik Konseyi ülkeleri, Çin ve Rusya da orada var, onlardan ayrıca bahsedeceğim. ABD, Fransa, Türkiye ki şu anda buradayız, Almanya, Kanada, Polonya ve İsrail. Bu anlaşmanın da ucunu açık bırakmak istiyoruz, katılmak isteyen başka ülkeler de olursa bunu yapabilsinler." diye konuştu.

Ukrayna'nın doğusundaki Luhansk ve Donbas bölgelerinin işgal altında olduğunu ve bu konuda çalışmalarının devam edeceklerini belirten Arakhamia, güvenlik garantileri anlamında bazı ülkelerin ilgilerinin olduğunun teyidini aldıklarını ve garantörler tarafından, bu sistem kapsamında Ukrayna'nın gelecekteki güvenliğinin teminat altına alınmasın istediklerini söyledi.​​​​​​​

Arakhamia, "Bekleyen konular aslında şu anda birazcık çözüme oluşturulmuş oldu. Tabii ki bütün bunların bir şöyle bir durum var ki olağanüstü hal altında uygulamaya konulması gerekecek." ifadelerini kullandı.

Sosyal medyada özellikle bir dezenformasyonun yayıldığına dikkati çekmek istediğini kaydeden Arakhamia, "Burada işe yarar bir belgenin kabul edilmesi için Ukrayna topraklarında hiçbir askeri baskının olmaması gerekir, bu konuda tutumumuz sabittir. Bu garantör ülkeler buna imza atarsa, Rusya askerleri topraklarımızdan çekilirse, böyle bir süreç yürütülebilir. Bu yöntem uygulamaya konulursa savaşa da bir nokta verilmesi konulması anlamına gelecek." değerlendirmesinde bulundu.

Arakhamia, büyük farklılıkları ortadan kaldırabileceklerini ümit ettiklerini ve bu noktada, bir zirve düzenlenerek Rus ve Ukrayna devlet başkanlarının katılımının sağlanabileceğini söyledi.

Ukrayna heyeti üyesi Oleksandr Chalyi, görüşmelere ilişkin, Ukrayna'nın AB üyeliğinin inkar edilmektense desteklendiği bir sistem arayışı olduğunu belirterek şunları kaydetti:

"Şunun altını çizmek isterim ki anlaşma ve güvenlik garantörlüğü savaş devam ederken mümkün değildir. Burada konu Ukrayna'nın toprak bütünlüğü ve güvenliğinin yeniden sağlanmasıdır. Bizim temel talebimiz bu olacaktır anlaşma noktasında. Bunların çok net yasal açıdan bağlayıcı güvenlik garantileri olması gerekir ve bunun niteliği de NATO sözleşmesinin 5. maddesiyle benzer olmalıdır. Bu türden bir sistem Ukrayna'ya herhangi bir askeri saldırıya karşı korumalı böyle bir saldırı olursa 3 gün içerisinde istişarenin gerçekleştirilmesi hakkımız bulunmalıdır ve bu istişarelerin başarısız olması halinde garantör ülkelerin bize askeri destek sunması gerekir öyle bir madde altında. Ukrayna'nın güvenliği böyle bir senaryoda temin edilmesi için ne gerekiyorsa yapılmalıdır, temel talebimiz bu şekildedir."

Temel hükümlerin anlaşmaya dahil ettikleri zaman Ukrayna'nın bu anlaşmayı kabul edecek bir duruma geleceğini aktaran Chalyi, 1991’de yapılan anlaşmada bunun belirtildiğini söyledi.

Chalyi, "NATO sözleşmesindeki, 5. maddesindeki güvenlik garantilerine benzer garantiler sağlanırsa bu yol açabilecektir, askeri üsse o zaman izin verilmeyecektir. Bizim öyle bir senaryo da herhangi bir siyasi ve askeri ittifaka katılımımız da söz konusu olmayacaktır, sadece garantörlerin rızası, izni kapsamında tatbikatlarımız olacaktır. Anlaşmada, Ukrayna’nın AB’ye katılımını engelleyen hiçbir maddeye yer verilmemelidir ve ikincisi güvenlik garantörlerinden böyle teminatlar sağlanmalıdır." dedi.

Temel olarak en önemli vazgeçmeyecekleri, geri adım atmayacakları koşullarını ifade ettiklerini belirten Chalyi, iki hafta içerisinde Rusya ile istişarelerinin devam edeceğini, garantör ülkelerle de istişarelerinin devam ettiğini ve bu iki hafta içerisinde garantör ülkeleri de çok taraflı görüşmelere davet etmeyi ümit ettiklerini söyledi.

Ukrayna Devlet Başkanlığı Ofisi Başkan Yardımcısı Mihail Podolyak ise görüşmelerle ilgili, uygulanma şeklinin çok önem taşıdığını, Ukrayna devletinin, Ruslara göre farklı bir çalışma şeklinin olduğunu aktardı.

Güvenlik garantileri altında çok daha farklı bir güvenlik ortamı oluşacağını vurgulayan Podolyak, şunları kaydetti:

"Öncelikle tabii ki bu anlamda bir referandum yapılması gerekecek, Ukrayna'da Ukrayna halkı kendi görüşlerini belirtecek, sonrasında bütün garantör ülkelerin ve Ukrayna parlamentosunun onayı gerekecektir. Kırım gibi anlaşmada, ayrı bir madde kapsamında ele alınmalıdır ve ikili görüşmeler kapsamında bu bölgelerin geleceğine karar verilmelidir. 15 sene içinde Rusya ve Ukrayna arasında bu konuların. Kırım konusunun çözülmesi için askeri güç kullanılmayacağına dair bir maddenin bu anlaşmada yer verilmesi gerekir. Müzakerelerin ayrı bir kısmında alınabilir."

HEYET BAŞKANLARININ BAŞ BAŞA GÖRÜŞMESİ BİTTİ

Rusya-Ukrayna Heyet Başkanlarının baş başa görüşmesi sona erdi. 

CUMHURBAŞKANI ERDOĞAN HEYETLER İLE GÖRÜŞTÜ

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Cumhurbaşkanlığı Dolmabahçe Çalışma Ofisi'nde gerçekleşmesi planlanan toplantı öncesi Rusya ve Ukrayna heyetleriyle bir araya gelerek kısa bir görüşme yapacak. Edinilen bilgiye göre, basına kapalı olması öngörülen toplantının saat 10.00’da başlaması planlanıyor. Müzakereler iki gün sürecek.

UKRAYNA: AZAMİ TALEBİMİZ KALICI ATEŞKES

Ukrayna Dışişleri Bakanı Dmitro Kuleba, yerel televizyonların ortak yayınında yaptığı konuşmada İstanbul'da yapılacak Rusya-Ukrayna müzakerelerini değerlendirdi.

Kuleba, "Devlet başkanımız heyetimize çok net talimatlar verdi. İnsanlar, toprak ve egemenlik üzerine pazarlık yapmayacağız. Pozisyonumuz beton gibi serttir ve uluslararası hukuktan, Ukrayna ordusundan, Rusya'ya uygulanan uluslararası yaptırımlardan, savunmamız için Ukrayna'ya aktarılan ve aktarılmakta olan silahlardan güç almaktadır." dedi.

Ukrayna'nın tarafının kilit talepleri konusunda da konuşan Kuleba, "Türkiye'deki müzakerelerde asgari talebimiz insani sorunların çözümü, azami talebimiz ise ateşkes ve bunun için sürdürülebilir anlaşmanın sağlanması olacaktır." bilgisini verdi.

Kuleba, Türkiye'deki müzakerelerde referandum konusunun konuşulmayacağını, bunun Ukrayna'nın iç meselesi olduğunu kaydetti.

MÜZAKERE BAŞLIKLARI

Rusya ve Ukrayna arasındaki görüşmelerde 4 başlığın ele alınması bekleniyor. Bunlar şu şekilde;

1- TOPRAK

Müzakerelerdeki en zorlu başlık. Donbas yani ülkenin doğusunda Donetsk ve Luhansk'tan oluşan bölgedeki, Rusya destekli ayrılıkçılar iki yerde de bağımsız Cumhuriyet ilan etti, Rusya tanıdı. Moskova geçen hafta Donetsk'in yüzde 54'ünü, Luhansk'ın yüzde 93'ünü ele geçirdiğini ilan etti. Zelenski önceki gece Donbas'ta çözüm istediğini söyledi.

2- TARAFSIZLIK

Ukrayna'nın tarafsızlığı, Rusya'nın taleplerinin başında geliyor. Moskova, savaş öncesi Ukrayna'nın hiçbir zaman NATO'ya üye olmayacağına dair yazılı güvence istiyordu. Rusya, saldırının amaçlarından birini de Ukrayna'nın silahsızlandırılması olarak ilan etti. Ukraynalı yetkililer, son bir ayda ülkenin NATO'ya üye olmayacağını dile getirdi. Zelenski de önceki gece tarafsızlık konusunda müzakereye hazır olduğunu ilan etti.

3- RUSLARIN HAKLARI

Rusya'nın doğusunda Rusça konuşan bir nüfus bulunuyor. Ukrayna 2019'da çıkardığı yasayla Ukrayna dilini zorunlu hale getirmişti. Memur, asker, doktor ve öğretmen olmak için Ukraynaca konuşmak gerekiyor. Ancak, Rusça'nın statüsü Moskova'ın talepleri arasında bulunuyor.  Zelenski bu başlığın müzakerelerde konuşulduğunu açıkladı.

4- "NAZİLERDEN ARINDIRMA"

Ruslar, "Azak Tugayı" gibi aşırı sağcı grupların Rusça konuşan halka "soykırım" yaptığını iddia ediyor. Ukrayna ise  iddiaları kesin bir dille reddediyor. Bununla birlikte, "Nazilerden arındırma" Rusların ortaya attığı bir kavram ve "silahsızlanma" başlığıyla birlikte anılıyor.

Öte yandan, Ruslar başta Zelenski hükümetinin değişmesinden bahsediyordu. Şimdilerde Ukrayna'nın kendi ordusuna sahip olabileceğinden ancak Batılı ülkelerin silahlarına ve üslerine ev sahipliği yapmamasından söz ediliyor.