'Tacımı veririm, mültecileri geri vermem'

MURAT ÖZTEKİN

Osmanlı sosyal hayatı denilince yabancı seyyahların yazdıkları, o günleri anlamamız adına benzersiz vesikalar... Bazı hakikatlerle birlikte yazarının hayal dünyasını da yansıtsan bu eserlerden biri de Osmanlıya iltica eden Josep Hutter’in hatıratı…  Hutter “Von Orsova bis Kiutahia” adlı eserinde, Macaristan’dan mecburi şekilde yola çıkarak Osmanlıda mülteci olanların yaşadıklarını anlatıyor. Yaklaşık 170 sene evvel yazılan bu hatırat, Prof. Dr. Bayram Nazır tarafından derlenerek “Avrupa’dan Hilalin Gölgesine Sığınanlar (1850), Bir Mültecinin Hatıratından” ismiyle okuyucuya sunuluyor. Kültür AŞ Yayınları tarafından neşredilen eserde Sultan Abdülmecid’in “Tacımı veririm fakat devletime sığınanları geri vermem” dediği Macar mültecilerin Osmanlıdaki hayatlarının yanı sıra o yılların atmosferi de tasvir ediliyor.

ŞARL’DAN RAKOCZY’E...
Eser, aynı zamanda Osmanlının farklı din mensuplarına ne kadar tolerans gösterdiğinin vesikalarından biri olarak duruyor. Kitapta, Macar mültecilerin yaşadıklarından önce İsveç Kralı Demirbaş Şarl, Kral II. Ferenc Rakoczy, Polonyalı Şair Adam Mickiewicz gibi isimlerin Osmanlıya sığınmaları ve muhafaza edilmeleri anlatılıyor. Sultan Abdülmecid tarafından iki yıl Osmanlıda misafir edilen Macar Devlet Başkanı Lajos Kossuth’un “Ben Türklerden gördüğüm lütuf ve saygının hatıralarıyla yaşayacağım” dediğini de kitaptan öğreniyoruz. Daha sonra Hutter’in hatıratından derlenen satırlar okuyucuyla buluşuyor.

Macarlar ona sığındı
İstiklallerini kazanmak isteyen Macarlar, 1848 yılında Avusturya İmparatorluğuna karşı ayaklanırlar. Ancak kaybettikleri Temeşvar Savaşı’ndan sonra başta Osmanlı olmak üzere çeşitli memleketlere göç etmek zorunda kalırlar. Sultan Abdülmecid’e sığınanlar arasında devlet erkânının yanı sıra Josep Hutter adlı yüzbaşı da vardır. Hutter, hem ihtilal esnasında yaşadıklarını hem de Osmanlı topraklarında geçirdiği günleri hatıratında anlatır.