Aradığın şey Batı’da değil yüreğinde

MURAT ÖZTEKİN

Türk edebiyatının büyük yazarı Peyami Safa, iki asırdır yaşadığımız sancılı Batılılaşma macerasını olabildiğince yüksek tondan eleştiren isimlerden biriydi. Meseleye biraz “müzakereci” şekilde yaklaşan Safa, son olarak “Yalnızız”  romanını kaleme almıştı. Safa’nın Yeni İstanbul gazetesinde tefrika edilen bu eseri, yaklaşık 70 sene sonra tiyatro tarafından keşfedildi… Bir aşk hikâyesi üzerinden Doğu-Batı meselelerini işleyen eser, 1001 Sanat tarafından, Hüseyin Sorgun’un yönetmenliğinde tiyatro oyununa dönüştürüldü.
Sorularımızı cevaplayan yönetmen Hüseyin Sorgun, oyunun ortaya çıkış safhasını şu sözlerle anlattı: Hepimizin hafızasındaki kült romanlardan biri olan ‘Yalnızız’ beni birçok yönden etkiledi. Ama en mühimmi Batılılaşma meselesine yaklaşımıydı. Zira Peyami Safa, savrulan karakterleri çok güzel anlatıyor.

NEFSANİ ARAYIŞ…
Eserin kör taklitçiliği tenkit ettiğini kaydeden Sorgun, şunları söyledi: Peyami Safa, Batı’nın temsil ettiği değerleri nefsani bir şekilde ararken kaybettiklerimizi anlatıyor. O ‘Ey insan, bu arayışta çok yanlış bir yere sapıyorsun’ diye sesleniyor. Aslında Meral’in Paris hayalleriyle Samim’inkileri çatıştırarak materyalist bakışa karşı ne Doğu’da ne Batı’da olan bir ütopya sunuyor. “Bul kendini, bul ruhunu... Her ne arıyorsan o sende var. Batı’da aradığın şey senin içinde” dedi.

“YALNIZIZ” 70 YILDIR CANLI!
Eserin hâlâ aktüel olduğunu söyleyen Sorgun “Romanın güncel olması biraz da Batılılaşma gibi meseleleri çözememiş olmamızdan kaynaklanıyor. Safa’nın eğitimle alakalı aforizmaları da hâlihazırda tartıştığımız meseleler. Bu yüzden seyirci ‘Acaba bunları sonradan mı ilave ettiler?’ diye düşünebilir” şeklinde konuştu.
Romanın tiyatro için âdeta biçilmiş kaftan olduğunu ifade eden yönetmen Sorgun “Yalnızız, âdeta tiyatroya taşınmak için yazılmış gibi duran akıcı ve yalın bir eser. Bu romanın duygusal yönden çok kuvvetli olmasından kaynaklanıyor. Romanda sayfalarca anlatılan tahliller de bir oyuncuda vücut bulduğunda daha anlaşılır hâle geliyor. Bu yüzden eseri tiyatroya taşımak zor olmadı” ifadelerini kullandı.

Tiyatro kitaplara çağırır
Kıskançlık, nefret ve aşk gibi duyguların olduğu “Yalnızız” romanını eğlenceli bir şekilde sunduklarını söyleyen yönetmen Hüseyin Sorgun “Peyami Safa’nın yazmış olduğu romanın üzerinden neredeyse 70 yıl geçmiş, biz bunu ilk defa sahneye taşırken ‘Ne kadar aktüelmiş’ dedik. ‘Yalnızız’ı seyredenler, Safa’nın kitabını okuma ihtiyacı hissedecekler. Seyirci ‘Bir iki saatte sahnelenen bu hikâye, kim bilir 400 sayfalık kitapta nasıl anlatılmış’ diye merak duyacak. Kitabı okuyanlar da karakterleri canlı bir şekilde görme fırsatı yakalayacaklar. Tiyatro ve edebiyat geçişken türler. Edebiyatın tiyatroya katkısı olduğu gibi tiyatronun da edebiyata katkısı olacaktır” diye konuşuyor.