Fatih Köşkü, 1500 tonluk beton yükünden kurtuluyor

Millî Saraylar İdaresi Başkanlığı, restorasyon kültürüne örnek teşkil edecek benzersiz bir çalışmanın son aşamasına geldi. Topkapı Sarayı’nın en eski yapılarından Fatih Köşkü’nün kubbelerindeki betonları kaldırma çalışması başladı. Cumhuriyet’in ilk yıllarında ahşap çatı ve kubbe sistemleri betonla yenilenen Fatih Köşkü, bu hafta başlayan uygulamayla 1.500 tonluk yükten kurtarılacak. Çalışma kapsamında çatı sistemi Osmanlı döneminde olduğu gibi ahşaba çevrilecek ve ağırlık 1.500 tondan 150 tona düşürülecek. Her anı belgelenen, restorasyon tarihine armağan niteliği taşıyan çalışmaların nisan ayı sonunda tamamlanması ve Köşk’ün yeniden ziyarete açılması planlanıyor. Fatih Sultan Mehmed döneminde Topkapı Sarayı’nın planını oluşturacak şekilde inşa ettirilen Fatih Köşkü, 2016 yılında Sarayburnu tarafına bakan yamacındaki kayma ve yapıda tespit edilen çatlaklarla gündeme geldi. Yapılan kapsamlı araştırmalar neticesinde kaymaya, 1940’lı yıllarda çatı sistemine yüklenen beton ağırlığın sebep olduğu saptandı.

Topkapı Sarayı’nın Millî Saraylar’a devriyle hız kazanan restorasyon çalışmaları kapsamında 2019 yılının Nisan ayında söz konusu bölgede zemin etüdü yapıldı. Köşk çevresinde 26 adet kuyu açıldı. Zemindeki kayma, 35 fore, 350 mini kazıkla durduruldu. Kazık sisteminin üzerine 6 metreye varan yükseklikte istinat duvarı inşa edildi. Bölgeye, olası sismik hareketleri 24 saat takip eden 57 aletsel gözlem cihazı yerleştirildi. Saray’ın içindeki her sismik hareket, mühendisler tarafından raporlanmaya başlandı. Restorasyon çalışmaları sırasında muhtemel bir depremde oluşabilecek hasarın önlenmesi maksadıyla da yapının Marmara cephesine geçici çelik payanda kuruldu.
Osmanlı döneminde değerli eşyaların muhafaza edildiği hazine binası olarak kullanılan Fatih Köşkü’nün restorasyonunda en önemli aşamaya gelindi. 1.500 tonluk beton kütle, bloklar hâlinde kesilerek kule vinç yardımı ile yapıdan uzaklaştırılıyor. Koruma ve Bilim Kurulu onaylı proje kapsamında çatıda yeni bir çapraz gergi sistemi oluşturulacak. Fatih Köşkü, uygulamalar tamamlandığında Osmanlı dönemindeki gibi orijinal ahşap çatı sistemine kavuşacak. Çalışmaların yapıldığı Fatih Köşkü’nün çatısında açıklamada bulunan Millî Saraylar İdaresi Başkan Yardımcısı Prof. Dr. Ahmet Çapoğlu, “2019 yılında başlatılan restorasyon çalışmaları son aşamaya gelindi. Fatih Köşkü’nün çatısında ve kubbelerinde olan 1.500 tona varan betonarme yapıyı kaldırıyoruz. Osmanlı döneminde çatı ve kubbeler ahşaptan yapılmaydı. Cumhuriyetin ilk yıllarında betonarmeye dönüştürüldü. 2016 yılında Fatih Köşkü’nün Sarayburnu’na bakan yamacında kayma olduğu ve bina içindeki çatlamaların mevcudiyeti tespit edildi. Hemen incelemeler başladı” dedi.

“Zemine kazıklama yapılarak kayma durduruldu”
Zeminde 26 adet kuyunun açıldığını söyleyen Çapoğlu, “Zeminde kayma olduğu tespit edildi. Kaymayı durdurmak için de 35 tane fore kazık, 350 tane de çivileme yöntemiyle zemine kazıklama yapılarak kayma durduruldu. Daha sonra da en alttan kattan üste doğru restorasyon çalışmalarına devam edildi. O zaman yapılan zemindeki kaymaya da çatıdaki 1.500 ton yükün sebep olduğu anlaşıldı. Yapılan restorasyon çalışmalarıyla bu kubbelerin kaldırılması ve ahşaba döndürülmesi kararı alındı” diye konuştu.
Çalışmaların bitiş tarihini veren Çapoğlu, “Bugün dilimleme usulüyle bu betonarme yapı kaldırılıyor. Bu çalışmaların Nisan ayı sonuna kadar tamamlanmasını planladık. Akabinde buraya ahşap çatı gelecek ve monte edilecek. Özgün hâline dönüştürülmüş olacak. Bu çalışmaların sonrasında teşhir tanzim projesiyle Osmanlı döneminde hazine olarak adlandırılan değerli eşyaların saklandığı bir bölümdü. Biz de burayı değerli eşyaların sergileneceği müze hâline dönüştüreceğiz” şeklinde konuştu.            Caner Sönmez - Halil Enes Sucu İHA