MS, artık korkulacak bir hastalık değil (MS Nedir, Belirtileri Nelerdir?)

MS nedir, belirtileri nelerdir, MS'e iyi gelen besinler neler? sorularının cevapları Türkiye gazetesinden Ziyneti Kocabıyık'ın haberinde. Özellikle gençler arasında en çok özürlülüğe yol açan hastalıklardan Multipl Skleroz hastalığının artık iyi tedavi edilebilen ve kontrol altında tutulabilen bir kronik hastalık hâline geldiği bildirildi. Nörolojik Araştırmaları Destekleme Derneği  tarafından Girne’de düzenlenen ve MS’le ilgili en son gelişmelerin ele alındığı “İstanbul MS Günleri” toplantısında konuştuğumuz İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Nöroloji Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Aksel Siva “Şu anda MS, nörolojinin en iyi gelişme gösterdiği alan. Geçmiş yıllarda bazı tipleri ölümle sonuçlanan MS hastalığının tedavisi için elimizde pek çok ilaç var. Yeni ilaçlar da yolda. Kullanımda olan ilaçlarla bugün ataklı MS’lerin yüzde 80-85’i neredeyse kontrol altına alınabilir hâle geldi. Ataklı MS’liler için hastalığı kontrol etmek, büyük ölçüde geciktirmek ya da seyrini yavaşlatmak mümkün. Artık MS, korkulacak hastalık olmaktan çıktı” dedi.

MS NEDİR?

Multipl Skleroz (MS) hastalığı yorgunluk, düzgün yürüyememe, kaslarda güçsüzlük, ve görme bozuklukları gibi belirtilerle ortaya çıkabilen bir hastalıktır. MS Hastalığı (Multipl skleroz), bağışıklık sisteminizin sinirlerinizi kapsayan koruyucu dokuya (miyelin) saldırdığı potansiyel olarak zayıflatan bir hastalıktır. 

HASTALIK YOK HASTA VAR

MS'in bir merkezi sinir sistemi hastalığı olduğunu belirten Prof. Dr. Siva, hastalığın duyusal, görme, yürüme, konuşma ve denge işlevlerde bazı bozulmalara sebep olduğunu ancak artık ölümcül bir hastalık olmadığını söyledi. MS’in ataklarla ilerleyen bir hastalık olduğunu hatırlatan Prof. Dr. Siva “Çok çeşitli tipleri var. Bir kısmında sadece bir atak görülüyor ve yıllarca bir başka atak olmuyor. Bazılarında belirtiler daha hafif geçiyor. Bir türünde de hastalığın belirtileri çok ağır seyrediyor ve hastalık hızlı ilerliyor. MS’lilerin çok küçük bir kısmı başlangıçtan itibaren ilerleyici tip MS’tir. Yakın zamana kadar bu hastaların tedavisinde kullanabileceğimiz ilaç seçeneği yoktu. Artık bu tip MS’in tedavisi için geliştirilen ilaçlar ve onlar için de bazı umutlar var” dedi.

AİLESEL MS ARTIYOR

MS’in genetik yatkınlık üzerine çevresel faktörlerin eklenmesi ile ortaya çıktığını hatırlatan Prof. Dr. Aksel Siva “Son yıllarda Ailesel MS vakalarında artış görülüyor. Ailede bir MS’li varsa, bir kaşka MS’liyle karşılaşma ihtimalimiz daha da yükseliyor. 10-20 kat artmış durumda. Bu ülkemiz için yüzde 1-2 gibi rakam. ‘Benim çocuğumda da MS olur mu?’ diye sordukları zaman risk yüzde 1-2 gibidir diyebiliriz” dedi.

2 KAT DAHA FAZLA

Prof. Dr. Sabahattin Saip, kadınların MS’e yakalanma sıklığı açısından erkeklere göre daha şanssız olduğunu belirterek “MS kadınlarda 2 kat daha sıktır. Otoimmün kökenli hastalıklar kadınlarda daha fazla görülür. MS bu tür bir hastalık olduğu için  kadınlarda daha sıktır” dedi.

BELİRTİLER

∂ Normal dışı yorgunluk
∂ Duyusal belirtiler/ağrı; Yüzde, kollarda ya da bacaklarda uyuşma, karıncalanma, keçeleşme gibi duyusal belirtiler
∂ Görme ile ilgili belirtiler; Bulanık görme, çift görme
∂ Kuvvetsizlik; yüzde, kolda, bacakta kuvvet kaybı, ince hareketlerde beceri kaybı
∂ İdrar/bağırsak problemleri; idrar kaçırma, idrar boşaltma problemi ve kabızlık 
∂ Titreme ve diğer hareket bozuklukları
∂  Baş dönmesi ve denge problemi
∂  Depresyon
∂  Hafıza problemleri
∂  Konuşma bozuklukları
∂  Uyku bozuklukları
∂  Baş ağrısı
∂  Epileptik nöbetler

GENÇLER RİSK ALTINDA

MS’in ilk ortaya çıktığı yaş dilimi bütün dünyada 20-40 arasında yoğunlaşıyor. İlk atak bu yıllarda görülüyor. Bazılarında hızla ilerliyor, bazılarında ise bir daha uzun yıllar atak görülmüyor. Ancak nadir durumlarda ilk atağın 4-5 yaşlarında ya da 70 yaşında da ortaya çıkabileceği belirtiliyor.

MS'İN İLACI EGZERSİZ

Düzenli egzersiz genel sağlık için çok önemli bir kavram. Ancak yapılan son çalışmalarda ortaya çıkan bilgiler, hem MS’in gelişmesinde hem de özürlülüğün ilerlemesinin engellenmesinde ve hastalık belirtilerinin hafifletilmesinde önemli bir yere sahip olduğunu ortaya koydu. MS’te egzersizin, hem özürlülüğü olan hem de özürlülüğü olmayan hastaların tedavisinde “neredeyse ilaç kadar” etkili olduğunu, ilaç tedavisiyle birlikte kullanıldığında hastalığın gidişatını olumlu yönde etkilediğini söyleyen Ege Üniversitesi Nöroloji Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ayşenur Yüceyar “Hiç semptomu olmayan hastalarımızda düzenli egzersiz hem dayanıklılıklarını, hem morallerini, hem de yaşam kalitelerini artırıyor. Bizim yaptığımız bir çalışmada düzenli egzersiz yapan özürlülüğü olan hastaların denge problemlerinin düzeldiğini, daha uzun yürüdüklerini ve depresyon durumlarında da iyileşmeler olduğunu gördük” dedi.

RASTGELE YAPMAYIN

MS hastalığının farklı tipleri olduğunu ve rastgele egzersiz yapılmaması gerektiğini söyleyen Prof. Dr. Yüceyar “Egzersiz programı mutlaka doktor ve MS konusunda tecrübeli fizyoterapist tarafından düzenlenmelidir. MS’liler için denge, omurga duruşu ve dayanıklılığı artırıcı egzersizleri tavsiye ediyoruz. Yürüyüş, yüzme, yoga ve pilates MS’liler için en uygun egzersizlerdir” dedi. 

DÜNYADA MS'Lİ HASTA SAYISI ARTIYOR

Toplumun Serdar Ortaç’ın hastalığı olarak bildiği MS aslında sanıldığından daha yaygın. Türkiye’de yaklaşık 40 bin, dünyada ise yaklaşık 2,3 milyonun üzerinde MS hastası bulunuyor. Ancak muhtemelen yüzbinlerce kişi MS teşhisi almadığı hâlde hastalıkla yaşıyor. Türkiye’nin MS hastalığı açısından orta risk grubunda bulunduğunu söyleyen İstanbul MS Günleri 2017 Bilimsel Kurul Başkanı Prof. Dr. Sabahattin Saip “Türkiye’de görülme sıklığı yüz binde 60-70 civarında. Bütün dünyada ve ülkemizde MS görülme sıklığında bir artış var. Ancak bu artışın MS’in bilinirliğinin ve hekime ulaşma imkânlarının artması yanında, MR gibi görüntüleme tekniklerindeki gelişmelerle bağlantılı olduğunu düşünüyoruz” dedi.

SİGARA EN BÜYÜK DÜŞMAN

Sigaranın MS’in en iyi dostu olduğunu söyleyen Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi Nöroloji Kliniği doktorlarından Doç. Dr. Aysun Soysal “Sigara ve MS ilişkisi son 15 yılda gündeme gelmiş bir konu. Bu konuda yapılan çok sayıda çalışma var. Yapılan çalışmalarda sigara içenlerde MS riskinin daha yüksek olduğu gösterilmiş. Ayrıca sigaranın MS’in tekrarlayan ataklarla giden tipini daha kötü bir formu olan ilerleyen MS tipine geçmesini kolaylaştırdığını gösteren çalışmalar da var. Sigara ile yapılan tüm çalışmalar, sigarayı bırakmanın hastalığın kötüleşme sürecine geçmesini azaltıyor” dedi.  

GÜNDE 15 DAKİKA GÜNEŞLENİN

D vitaminin etkisinin en çok gösterildiği hastalıklardan biri de MS. Eskiden MS hastalarına güneşin yasaklandığını ancak MS’in D vitamini eksikliği ile ilişkisi ortaya çıktıktan sonra güneş banyosu tavsiye edildiğini söyleyen Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Nöroloji Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Serhan Sevim “MS hastalarında D vitamini eksikliğini görüyoruz. Yapılan çalışmalarda D vitamin eksikliklerinde MS daha kötü gidiyor ve atak sayısı artıyor. Hastaya yeterli D vitamin verildiğinde bu sıklık azalıyor. Onun için biz hastalarımıza günün çok sıcak saatleri değil ama sabah 10.00-14.00 saatleri arasında güneşlenmelerini tavsiye ediyoruz” diye konuştu. 

ŞİFA AKDENİZ MUTFAĞINDA 

Multipl Skleroz hastalığında tedavi kadar beslenmenin de hastalığın gidişinde etkili olduğunu söyleyen Karadeniz Teknik Üniversitesi Nöroloji Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Cavit Boz “MS hastasına şiddetle önerdiğimiz beslenme şekli Akdeniz mutfağıdır. Sebze ve meyveden zengin. Balığın bol tüketildiği, yağın ise zeytinyağı olarak ölçülü tüketildiği bir beslenme şekli, MS’in kontrol altında tutulmasında çok önemlidir” dedi.

KAHVE, RİSKİ DÜŞÜRÜYOR

MS hastalığı ile ilgili internette yoğun bir bilgi kirliliği olduğuna dikkat çeken Prof. Dr. Boz “Bize gelen hastaların yüzde 80’i mutlaka internette okuduğu ya da yakınlarından duyduğu yiyecekleri deneyerek gelmişlerdir. Mesela birçok hasta çuha çiçeği ya da çapari, keçi sütü veya eşek sütü ile şifa bulacağını düşünür. Bütün bunlar tedavide hiçbir faydası olmayan yiyeceklerdir” diye konuştu. Yapılan son 2 çalışmanın diyette fazla kahve tüketiminin MS riskini azalttığının ortaya çıktığını ifade eden Prof. Dr. Boz “Daha önce tuz tüketiminin MS’i olumsuz etkilediği ifade ediliyordu ancak son çalışmalarda bunun etkisi olmadığı ortaya çıktı. Ancak genel sağlık açısından tuz tüketiminde de sınırlama konması gerekir” diye anlattı.

Prof. Dr. Boz obezitenin de MS’in gidişini olumsuz etkilediğini ifade ederek “Şu anda biriken kanıtlar obezitenin özellikle çocukluk çağında MS riskini artırdığı ve hastalığın gidişini olumsuz etkilediği yolunda” dedi.