Hepatit B’ye yapay zekâ takibi

ZİYNETİ KOCABIYIK

Türkiye’de 3,5 milyon kişiyi ilgilendiren Kronik Hepatit B hastalığında, erken dönemde kanser gelişimi riskini ortaya koyan Yapay zekâ tabanlı yeni bir bilgisayar yazılımı geliştirildi. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Gastroenteroloji Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Hasan Özkan ve ekibinin geliştirdiği yazılım programı ile hekimler hastalarına hastalıkları ile ilgili beş ve on senelik tedavi sonucu beklentilerini neredeyse yüzde 100 doğrulukla söyleme imkânı bulacak. 

VERİ MADENCİLİĞİ YAPILIYOR
Prof. Dr. Hasan Özkan, Girne’de gerçekleştirilen 16. Ulusal Hepato Gastroenteroloji Kongresi’nde düzenlenen özel bir oturumda, Türkiye’nin önde gelen gastroenteroloji uzmanlarına yazılımla ilgili bilgi verdi. Söz konusu yazılımın veri madenciliğine dayanan bir “karar destek sistemi” olarak tanımlanabileceğini söyleyen Prof. Dr. Hasan Özkan,  Ankara Üniversitesi Hepatoloji Enstitüsünde 20 yıldan bu yana takip edilen Kronik Hepatit B hastalarından oluşan 1.790 kişilik bir veri tabanı olduğunu belirterek “Enstitümüzde bu programı kullanıyoruz. Program yakından takip etmemiz gereken hastaları bir tuşa basarak belirleyebilme imkânı tanıyor. Hepatit B virüsünün tamamen temizlenebileceğini yüzde 80, hastalığın siroza gidebileceğini de yüzde 90 oranında tahmin etmek mümkün oluyor” dedi.

KULLANIMI ÇOK KOLAY
Yazılımın yakın zamanda web vasıtasıyla bütün gastroenterologların kullanımına açılacağını ifade eden Prof. Dr. Özkan, programın kullanımını şöyle anlattı: Doktorlar hastalarının yaş, cinsiyet, hastalık süresi gibi bilgilerin yanında karaciğer fonksiyon test sonuçlarını, Hepatit B virüsü varlığını gösteren Hbs Antijeni sonuçlarını girecekleri programla hastalığın ve hastanın beş ve on senelik geleceğine ilişkin bilimsel verileri bugünden görebilme imkânı kazanacak.  Bu program sayesinde hangi hastaların takip edilmesi gerektiğini, hangilerine elimizdeki antiviral ilaçları vererek tedavi vermemiz gerektiğini belirliyoruz” diye anlattı.

SARILIK DEYİP GEÇMEYİN
Hepatit B hastalığının karaciğer kanserine götüren en önemli hastalıklardan biri olduğunu söyleyen Prof. Dr. Hasan Özkan “Kronik Hepatit B hastalarının yüzde 40’ı siroz, karaciğer kanser ve portal hipertansiyon adını verdiğimiz komplikasyonlar yüzünden kaybediliyor. Bu yüzden Kronik Hepatit B hastaların ciddi şekilde takip edilmesi gerekir. Hastalara ‘Sana bir şey olmaz’ demek yanlıştır.  Çünkü Hepatit B kanserojen bir virüstür. Bağışıklığı baskılayan tedaviye bağlı olarak karaciğer hastalığı gelişebilir” dedi.
Dünyada 420 milyon kişinin Kronik Hepatit B virüsü ile enfekte olduğunu belirten Prof. Dr. Hasan Özkan, yılda 700 bin kişinin bu hastalık yüzünden kaybedildiğini söyleyerek, Türkiye için en önemli problemin ‘farkındalık’ olduğunu ifade etti. Türkiye’de 350 bin kişinin tedaviye ihtiyacı olduğu halde sadece 60 bin kişinin tedavi aldığını söyleyen Prof. Dr. Özkan, Hepatit B’nin kanser, siroz ve ölüme sebep olması yüzünden çok önemli olduğunu belirtti.

YENİ İLAÇLAR GELİYOR
Aşı ile korunabilen hastalıklardan biri olan Hepatit B’nin günümüzdeki ilaçlarla yüzde 35 oranında tedavi edilebildiğine işaret eden Prof. Dr. Özkan, tedavi başarısını yüzde 100’e çıkarmayı hedefleyen yeni ilaçların yolda olduğu müjdesini verdi. Prof. Dr. Özkan “İlaç endüstrisi Hepatit B virüsünün karaciğere girişini engelleyen; hücreye ulaşabilen virüsün çoğalmasını engelleyen;  çoğalmış virüsün olgunlaşmasına mâni olan ve karaciğerde olgunlaşmış virüsün hücre dışına çıkışını durduran ilaçlar üzerinde çalışıyor. Bu ilaçların önümüzdeki beş sene zarfında piyasaya çıkması bekleniyor” dedi.

MİDE AĞRI ÖNEMLİ BELİRTİ
Hepatit B virüsü kontrol edilmemiş kan nakli ya da kan ürünlerinin kullanımı, tıbbi müdahalede kullanılan sterilize edilmemiş aletler, manikür malzemeleri, tıraş bıçağı gibi kuaför aletleri, cinsel yolla ya da tükürük salya gibi vücut yakın teması ile bulaşıyor. Hepatit B, doğum esnasında anneden bebeğe geçebiliyor. Hepatit B enfeksiyonu geçiren yetişkinlerin büyük bir kısmı genellikle tamamen iyileşebilir ve hastalığa karşı bağışıklık oluşur. Bununla birlikte akut hastalık geçiren insanların yüzde 1-2’sinde fulminant hepatit adı verilen son derece ölümcül olan tablo gelişir. Kronik karaciğer hastalığı, siroz veya karaciğer kanseri gibi hastalıklardan her yıl binlerce insan hayatını kaybetmektedir. Birçoğu genel toplumda sık görülen belirtileri ise şöyle:
¥ Hâlsizlik
¥ İştahsızlık
¥ Bulantı, kusma
¥ Karın ağrısı
¥ Ateş
¥ Baş ağrısı
¥ Kas ve eklem ağrıları, artrit
¥ Deri döküntüleri
¥ Koyu renkli idrar
¥ Gözlerde ve ciltte sararma