'Covid-19 hastaları sepsisten kaybediliyor'

ZİYNETİ KOCABIYIK

Enfeksiyonu şiddetli geçiren ağır Covid-19 hastalarının yüzde 60’a yakınında sepsis geliştiğini söyleyen Türk Yoğun Bakım Derneği Başkanı Prof. Dr. İsmail Cinel “Üzülerek belirtmeliyim ki, ölümlerin çoğu enfeksiyonu şiddetli geçirenlerde gözlenen sepsisten kaynaklanıyor. Ağır Covid-19 hastalarını septik şok ve çoklu organ yetmezliğinin ileri evresiyle kaybediyoruz” dedi. Toplumun maske, fiziki mesafe ve hijyen kurallarına sıkı sıkıya uyması gerektiğini ifade eden Prof. Dr. Cinel “Yoğun bakıma gitmeden tedbir alınmalı. Bunun için de ağır hasta sayısının artmaması gerekir. Hastalığın ağır geçmesinde alınan mikrobun miktarı önemli, çünkü hastalığın şiddetiyle yakından ilişkisi var. Ne kadar çok miktarda mikroba maruz kalırsak hastalığın şiddetinin de o oranda arttığını gördük. Maske ve mesafeye uyulmadığı ortamlarda kişilerin aldığı virüs miktarı artıyor” diye anlattı.

ORGANLAR İFLAS EDİYOR
Dünya Sepsis Günü kapsamında Baxter Türkiye’nin şartsız desteğiyle düzenlenen toplantıda konuşan Prof. Dr. Cinel, sepsisin enfeksiyona karşı vücudun verdiği bozuk cevaba organ fonksiyon bozukluğunun eşlik etmesi sonucu oluştuğunu belirterek  “Bu mikrop, bir bakteri olabileceği gibi mantar ya da virüs de olabilir. İçinde yaşadığımız dönemde en önemli tehdit olan virüs Covid-19 pandemisine yol açan SARS-CoV-2 virüsü. Koronavirüsün şiddetli formu önce akciğeri tutuyor ve enfeksiyona sebep oluyor. Vücut enfeksiyonla savaşırken virüse karşı aşırı tepki gösteriyor ve sitokin fırtınası dediğimiz durum oluşuyor. Aynı anda diğer organ sistemlerini de etkiliyor. Organlar iflas ediyor. Özellikle kan sistemini etkileyerek pıhtılaşmaya yatkınlık oluşturuyor. Daha da önemlisi bağışıklık sistemini çökertiyor. Bağışıklık sistemi iflas eden organizma, yetersizliklerle mücadele ederken üzerine ikincil bakteri enfeksiyonları biniyor. Bunu sepsisin içinde sepsis gibi düşünün. Organ işlev bozuklukları sonucunda septik şoka gidiş hızlanıyor” dedi.

KORONAVİRÜS RİSK FAKTÖRÜ
BEŞ ÖLÜMDEN BİRİNİN SEBEBİ
Sepsisin dünyadaki önlenebilir ölümler arasında birinci sırada yer aldığını ifade eden Prof. Dr. İsmail Cinel “Dünyada her yıl 47-50 milyon civarında sepsis vakası görülüyor ve yaklaşık 11-13 milyon kişi hayatını kaybediyor. Dünyadaki beş ölümden birinin sebebi sepsis. Her üç dört saniyede bir kişi sepsis yüzünden ölüyor. Ülkemize ait sayılar yok ancak şu anda Covid-19 pandemisi sebebiyle gittikçe artan bir trend olduğu da çok açık. Çünkü Covid-19 salgını şiddetli seyrettiği zaman ortaya çıkan tablo aslında bir sepsistir. Her koronavirüs hastası sepsis geçirmez ancak ağır geçirenlerin yaklaşık yüzde 2 ila 5'inde, ortalama 8-10 gün içinde organ fonksiyon bozukluğu belirtileri ortaya çıkar. Bu sebeple sepsisin erken belirtilerini bilmek ve tanımak ve teşhis edildiğinde tedaviye hızla başlamak hayat kurtarıcıdır” dedi.

YAŞLILAR VE KRONİK HASTALAR RİSK GRUBUNDA
Ne kadar sağlıklı veya formda olursa olsun herkesin sepsise yakalanabileceğini söyleyen Prof. Dr. Cinel, bazı grupların daha yüksek risk altında olduğunu belirtti. Prof. Dr. Cinel “65 yaş üstü yetişkinler, dalağı olmayan kişiler, akciğer, böbrek, karaciğer, kalp gibi kronik hastalıkları olanlar ile diyabet, AIDS gibi hastalıkları sebebiyle zayıf bağışıklık sistemi olan kişiler yüksek risk grubunda yer alır. Sepsisi önlemenin en iyi yolunu enfeksiyona mâni olmaktır. Bunun için  çocukluk ve yetişkinlik aşı programlarındaki aşıları, özellikle şu dönemde grip ve zatürre aşılarını yaptırmak çok önemli. Covid-19, solunum yolu mikrobu olduğu için pandemi döneminde maske ve mesafe kurallarına uymak, her dönemde başta el hijyeni olmak üzere genel hijyen kurallarına uymak, temiz su kullanmak, hastane kaynaklı enfeksiyonları önlemek gerekir” diye açıkladı.

AŞIRI TİTREME ÖNEMLİ BELİRTİ
Sepsisin erken teşhisinde her saniyenin değeri olduğunu vurguladı. Prof. Dr. İsmail Cinel, belirtileri şöyle sıraladı:
* Konuşma bozukluğu veya zihin bulanıklığı,
* Aşırı titreme veya kas ağrısı ve ateş,
* Gün boyunca idrar yapmama durumu,
* Şiddetli nefes darlığı,
* Benekli veya renksiz cilt.